بررسی تطبیقی مدح بحتری و عنصری

محورهای موضوعی : شعر

یحیی معروف ¹ , آرمین ستاروند ²

1 - عضو هیأت علمی گروه ادبیات عرب، دانشگاه رازی کرمانشاه(دانشیار).
2 - دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد ادبیات عرب، دانشگاه رازی کرمانشاه

تاریخ دریافت : 1393/08/29 تاریخ پذیرش : 1393/08/29 تاریخ انتشار : 1393/01/12

کلید واژه:

چکیده مقاله :

اشعار مدحی بخش قابل توجهی از اشعار فارسی و عربی را به خود اختصاص داده‌اند. مدیحه‌سرایی به عنوان یکی از گونه‌های مختلف ادبی بارها مورد توجه شاعران پارسی‌زبان و عرب‌زبان در دوره‌های مختلف قرار گرفته است. عنصری شاعر پارسی‌گو، و بحتری شاعر عرب‌زبان، در این عرصه طبع‌آزمایی کرده‌اند. بحتری شاعر دربار عباسی، و عنصری شاعر دربار غزنوی، که هر دو به مدح خلفا، سلاطین، وزرا و کارمداران عصر خود پرداخته‌اند. بین دو شاعر مضامین مشترک و متفاوتی است که تحت تأثیر عوامل محیطی زندگی آن دو به وجود آمده است. این مقاله برآن است تا به این سؤال‌ها پاسخ دهد: هدف از مدح در اشعار دو شاعر چیست؟ آیا هر دو شاعر به مدح شخصیت‌های اساطیری، باستانی ایران و اکاسره ساسانی پرداخته‌اند؟ میزان اخلاص در مدح، در شعر دو شاعر در چه مرتبه‌ای قرار دارد؟ دو شاعر چهره ممدوح خود را چگونه ترسیم کرده‌اند؟

چکیده انگلیسی:

Panegyric poetry received due attention in both Persian and Arabic. This genre has attracted Persian and Arab poets in different eras. Onsori as a Persian panegyrist and Bohtori as an Arabic counterpart both tried their genius in this genre. Bohtori the Abbasid court poet, and Onsori the poet in Ghaznavi court, both praised the caliphs, sultans, ministers and governors of their age. There are many common and different themes in their poetry which are reflections of their life conditions and environments. This paper is to answer the following questions: 1. what are the purpose of the two poets in their praise? 2. Did both Poets praise the mythological character of the ancient Iran and Sassanid Akaserah? 3. To what extent were they honest in their praise? 4. How did they praise their devotees?  

منابع و مأخذ:

الجنّان، مأمون بن محیی الدین. 1414ق، البحتری دراسهًْ نقدیهًْ حول فنونه الشعریهًْ، الطبعهًْ الاولی، بیروت: دارالکتب العلمیهًْ.

دبیرسیاقی، محمد. 1363ش، دیوان عنصری بلخی، چاپ دوم، تهران: کتابخانه سنایی.

شروانی، خاقانی. 1362ش، دیوان خاقانی شروانی، تهران: ارسطو.

صفا، ذبیح الله. 1387ش، تاریخ ادبیات ایران،چاپ هجدهم، تهران: فردوس.

ضیف، شوقی. 2001م، تاریخ الادب العربی(العصرالعباسی الثانی)، چاپ دوازدهم، القاهره: دائرهًْ المعارف.

الفاخوری، حنا. 1385ش. تاریخ الادب العربی، چاپ چهارم، تهران: توس.

فاووق الطباع، عمر. 1420ق، دیوان البحتری، بیروت: شرکهًْ دارالأرقم بن أبی الأرقم.

فروزانفر، بدیع الزمان. 1380ش، سخن و سخنوران، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.

قبادیانی، ناصرخسرو. 1353ش. دیوان، به تصحیح مجتبی مینوی و همکارش، تهران: دانشگاه تهران.

وزین‌پور، نادر. 1374ش، مدح داغ ننگین بر سیمای ادب فارسی، تهران: معین.

 

مجلات و پایان‌نامه‌ها

ایمانیان، حسن و همکاران. 1389ش، «جامعه آرمانی(با نگاهی به مدایح ابن رومی)»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، تهران، شماره 17-4.

شرفیابی، محمد. 1388ش، «المدح فی الشعر العربی القدیم»، پایان‌نامه دکترا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران.

غلامرضایی، محمد. 1385ش. «طرز عنصری(ویژگی‌های زبانی و بیانی اشعار عنصری)»، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تهران، شماره 24.

میرزایی، فرامرز و همکاران. 1389ش، «استدعاء الشخصیّات السّاسانیهًْ فی شعر البحتری»، مجلهًْ العلوم الانسانیهًْ الدولیهًْ، طهران، شماره5-4.