بررسی تطبیقی اسطوره در رمان‌های منتخب آلخو کارپانتیه و محمود دولت‌آبادی
محورهای موضوعی : شعراکرم رجبی 1 , رقیه صدرایی 2 , عبدالحسین فرزاد 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
3 - دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
کلید واژه: رمان, اهریمن, رئالیسم جادویی, رستاخیز, رئالیسم,
چکیده مقاله :
اسطوره‌ها در خلق آثار ادبی، به‌ویژه رمان، نقش بزرگی ایفا می‌کنند. رمان‌های قلمرو این عالم و قرن روشنفکری آلخو کارپاتیه و روزگار سپری شده مردم سالخورده محمود دولت‌آبادی، از جمله رمان‌هایی هستند که در سبک و سیاق رئالیسم جادویی، ترکیبی از دنیای واقعی و وهمی و اساطیری ایجاد کرده است. در زیر لایه واقع‌گرا و تاریخی این رمان‌ها، ژرف‌ساخت دنیای اساطیری، حضوری جدی و مداوم دارد. بر همین اساس، هدف اصلی این مقاله بررسی تطبیقی اسطوره‌ها در سه رمان مذکور است. آلخو کارپانتیه و محمود دولت‌آبادی نویسندگانی از دو ملت متفاوت با دو زبان متفاوت‌اند که روابط تاریخی میان آن‌ها برقرار نبوده است. در دوران معاصر هم این دو نویسنده شناخت و آگاهی از یکدیگر نداشتند که از آثار، اندیشه‌ها، جریانات و گونه‌ها، سبک و ساختار داستان‌نویسی یکدیگر تأثیر و تأثری گرفته باشند. به همین دلیل، در مقاله حاضر با روش تحلیلی- توصیفی در چارچوب رویکرد ادبیات تطبیقی مکتب آمریکایی کنش‌ها و مفاهیم بنیادین اسطوره‌ها در لایه‌های پنهان این سه رمان بررسی و تحلیل می‌شود.
Myths play a major role in the creation of literary works, especially novels. "The Kingdom of this World" and " Age of Enlightenment " (El Siglo de las Luces) by Alejandro Carpathian and Mahmoud Dowlat Abadi's "Gone are the days of the Elderly" are among the novels that have created a combination of real, imaginary and mythical worlds in the style of magical realism. Under the realistic and historical layer of these novels, the framework of the mythical world has a serious and continuous presence. Accordingly, the main purpose of this article is a comparative study of myths in the three novels. Alejo Carpentier and Mahmoud Dowlat Abadi are writers from two different nations with two different languages between whom there is no historical relationship. In contemporary times, these two writers did not know each other and were not influenced by each other's works, ideas, currents and genres, style and structure of storytelling. That’s why the fundamental actions and concepts of myths in the hidden layers of these three novels are studied and analyzed in the present article and the method is analytical – descriptive in the framework of the American School of Comparative Literature approach.
کتابنامه
امامی، نصرالله. 1385ش، مبانی و روش‌های نقد ادبی، تهران: جامی.
بایار، ژان پیر. 1371ش، رمزپردازی آتش، ترجمه جلال ستاری، تهران: نشر مرکز.
پورداود، ابراهیم. 1374ش، رساله سوشیانش، چ دوم، تهران: فروهر.
جواری، محمدحسین. 1383ش، اسطوره در ادبیات تطبیقی، به نقل از اسطوره و ادبیات(مجموعه مقالات)، چ1، تهران: سمت.
دولت آبادی، محمود. 1377ش، روزگار سپری شده مردم سالخورده، کتاب اول: اقلیم باد، چ5، تهران: چشمه.
دولت آبادی، محمود. 1379ش، روزگار سپری شده مردم سالخورده، کتاب سوم: پایان جغد، تهران: چشمه.
دولت آبادی، محمود. روزگار سپری شده مردم سالخورده، کتاب دوم: برزخ خس، چ 2، تهران: چشمه.
روتون، ک ک. 1381ش، اسطوره، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل‌پور، چ2، تهران: مرکز.
سناپور، حسین. 1390ش، جادوهای داستان، تهران: چشمه.
فرانکو، جین. 1361ش، فرهنگ نو در آمریکای لاتین، ترجمه مهین دانشور، تهران: امیرکبیر.
کارپانتیه، آلخو. 1390ش، قلمرو این عالم، ترجمه کاوه میرعباسی، چاپ اول، تهران: نیکا.
کارپانتیه، آلخو. 1394ش، قرن روشنفکری، ترجمه سروش حبیبی، چاپ اول، تهران: نیلوفر.
کاسیرر، ارنست. 1387ش، فلسفه صورت‌های سمبلیک(اندیشه اسطوره‌ای)، ترجمه یدالله موقن، تهران: هرمس.
گیبرت، ریتا. 1396ش، هفت صدا(مصاحبه با هفت نویسنده آمریکای لاتین)، ترجمه نازی عظیما، چ4، تهران: آگه.
مصاحب، غلامحسین. 1380ش، دائرة المعارف فارسی، ج3، بخش3، چ3، تهران: امیرکبیر.
مصطفوی، علی اصغر. 1381ش، اسطوره سوشیانس، تهران: توس.
معین، محمد. 1371ش، فرهنگ فارسی، ج اول، تهران: امیرکبیر.
مینتا، استفن. 1386ش، گابریل گارسیا مارکز: زندگینامه و نقد و بررسی آثار، ترجمه فروغ پوریاوری، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
هینلز، جان داسل. 1383ش، شناخت اساطیر ایران، ترجمه محمدحسین باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
یاحقی، محمدجعفر. 1386ش، فرهنگ اساطیر، تهران: سروش.
الیاده، میرچا. 1362ش، چشم‌اندازهای اسطوره، تهران: توس.
یاوری، حورا .1388ش، داستان فارسی و سرگذشت مدرنیته در ایران:گفتارهایی در نقد ادبی، چ اول، تهران: سخن.
مقالات
بارت، رولان. 1380ش، «اسطوره در زمانه حاضر»، ترجمه یوسف اباذری، ارغنون، ش18، صص 136-85.
باقری، بهادر و محسن وثاقتی جلال. 1392ش، «بازآفرینی اسطوره سوشیانس در روزگار سپری شده مردم سالخورده محمود دولت آبادی»، پژوهش‌های ادبی، ش40، صص38-9.
پارسی‌نژاد، کامران. 1382ش، «مبانی و ساختار رئالیسم جادویی»، ادبیات داستانی، ش67-66.
حق‌روستا، مریم. 1385ش، «تفاوت میان رئالیسم جادویی و رئالیسم شگفت‌انگیز و نقش زاویه دید در آن‌ها با بررسی آثار گابریل گارسیا مارکز و آلخو کارپنتیر»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، دوره 11، ش 30، صص34-17.
رضایتی کیشه خاله، محرم و بهزاد برکت و مجید جلاله‌وند. 1393ش، «اسطوره مرگ و باززایی در سووشون و کلیدر»، ادب پژوهی، ش27، صص40-9.
سجادی راد، سیدکریم و صدیقه سجادی راد.1390ش، «بررسی تطبیقی اسطوره گاو در اساطیر ملل مختلف»، مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی جیرفت، ش 19، صص44-29.
سلحشور، مریم. 1395ش، «بررسی ویژگی‌های سبکی در رمان روزگار سپری‌شده مردم سالخورده(اثر محمود دولت‌آبادی)»، مجموعه مقالات انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، دانشگاه گیلان، دوره 11.
سلمانی‌نژاد مهرآبادی، ساغر و عبدالرضا سیف. 1395ش، «بررسی اسطوره و انواع آن در شعر معاصر(با نگاهی به شعر موسوی گرمارودی)»، نقد ادبی و بلاغت، سال 5، ش1، صص38-19.
قنبری کرمانشاهی، مریم و صادق ابراهیمی کاوری. 1397ش، «بررسی تطبیقی اسطوره شعر صلاح عبدالصبور و نیما یوشیج»، مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی جیرفت، ش46، صص155- 129.
موسوی نیا، نورا. 1384ش، «اسطوره و رئالیسم جادویی»، کتاب ماه هنر، شهریور.
نیکوبخت، ناصر و مریم رامین نیا. 1384ش، «بررسی رئالیسم جادویی و تحلیل رمان اهل غرق»، پژوهش‌های ادبی، س2 ش8، صص154-139.
واثق عباسی، عبدالله و همکاران. 1394ش، «تحلیل ساختار اسطوره باد در شاهنامه»، شعر پژوهی (بوستان ادب)، سال هفتم، ش 3، صص170-153.
وهابی دریاکناری، رقیه، مریم حسینی. 1394ش، «اسطوره قربانی در آثار بهرام بیضایی»، ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، ش46، صص337-299.
_||_Imami, Nasrallah 2006, Principles and Methods of Literary Criticism, Tehran: Jami Press
Bayar, Jean Pierre. 1992, Fire Encryption, translated by Jalal Sattari, Tehran: Markaz Publishing.
Poordavood, Ebrahim, 1995, Saoshyant Letter, Tehran: Farvahar Press
Jawari, Mohammad Hussein 2004, Myth in Comparative Literature, quoting Myth and Literature (collection of articles), Tehran: Samt Pub
Dowlat Abadi, Mahmoud 1998, Gone are the days of the Elderly, Book One: Climate, Tehran: Cheshmeh.
Dowlat Abadi, Mahmoud, 2000, Gone are the days of the Elderly, Book 3: The End of the Owl, Tehran: Cheshmeh.
Dowlat Abadi, Mahmoud Gone are the days of the Elderly, the Book 2: Barzakh Khas, Tehran: Cheshmeh Press
Roton, K. K. 2002, Myth, translated by Abolghasem Esmailpour, Tehran: Markaz Press.
Sanaopur, Hussein, 2011, The Magics of Story, Tehran: Cheshmeh Press
Franco, Jane. 1982, New Culture in Latin America, translated by Mahin Daneshvar, Tehran: Amirkabir
Carpentier. Alejo, 1390, the kingdom of this world, translated by Kaveh Mir Abbasi, first edition, Tehran: Nika.
Carpentier. Alejo, 1394, Age of Enlightenment, translated by Soroush Habibi, 1st edition, Tehran: Niloufar.
Cassirer, Ernst. 2008, Philosophy of Symbolic Forms (Mythical Thought), translated by Yadollah Moghan, Tehran: Hermes.
Gibbert, Rita. 2017, Seven Voices (interview with seven Latin American writers), translated by Nazi Azima, Tehran: Agah Press
Mosahen, Gholam Hossain 2001, Persian Encyclopedia, Volume 3, Section 3, Tehran: Amirkabir.
Mustafavi, Ali Asghar 2002, The Myth of Sociology, Tehran: Toos.
Moein, Mohammad, 1992, Persian Culture, Volume I, Tehran: Amirkabir.
Minta, Stephen. 2007, Gabriel Garcia Marquez: Biography and Critique of Works, translated by Forough Pouriavari, Tehran: Enlightenment and Women's Studies.
Russell Hinnells, John 2004, Understanding Iranian Mythology, translated by Mohammad Hossein Bajlan Farrokhi, Tehran: Asaatir Press.
Yahaqi, Mohammad Jafar 2007, Culture of Myths, Tehran: Soroush.
Eliade, Mircea. 1983, Mythical Perspectives, Tehran: Toos
Yavari, Hoora. 2009, Persian story and the history of modernity in Iran: Discourses in literary criticism, Vol. I, Tehran: Sokhan.
Articles
Bart, Roland. 2001, "Myth in the present time", translated by Yousef Abazari, Organon, vol. 18, pp. 136-85.
Bagheri, Bahador and Mohsen Vosaghati Jalal. 1392, "Recreating the myth of Saoshyant in the past of the elderly people of Mahmoud Dowlat Abadi", Literary Research, Vol. 40, pp. 38-9.
Parsi Nejad, Kamran. 2003, "Fundamentals and Structure of Magical Realism", Fiction, pp. 67-66.
Haqrosta, Maryam. 2006, "The difference between magical realism and amazing realism and the role of perspective in them by examining the works of Gabriel Garcia Marquez and Alejo Carpentier", Research in Contemporary World Literature, Volume 11, Issue 30, pp. 34-17.
Rezayati, Kishe Khaleh, Muharram and Behzad Barakat and Majid Jalalahvand. 2014, "The Myth of Death and Regeneration in Su va Shoon and Kalaider", Literary Research, Vol. 27, pp. 40-9.
Sajjadi Rad, Seyed Karim and Sedigheh Sajjadi Rad.
Salahshur, Maryam. 2016, "A Study of Stylistic Features in the Novel of the Past Time of the Elderly (by Mahmoud Dolwat Abadi)", Proceedings of the Iranian Persian Language and Literature Promotion Association, University of Guilan, Volume 11.
Salmani Nejad Mehrabadi, Saghar and Abdolreza Seif. 2016, "A Study of Myth and Its Types in Contemporary Poetry (Looking at Mousavi Garmaroodi's Poetry)", Literary Criticism and Rhetoric, Vol. 5, No. 1, pp. 19-19.
Ghanbari Kermanshahi, Maryam and Sadegh Ebrahimi Kavari. 1397, "A Comparative Study of the Poetry Myth of Salah Abdolsabour and Nima Yoshij", Studies in Comparative Literature, Islamic Azad University of Jiroft, Vol. 46, pp. 155-129.
Mousavi Nia, Nora. 2005, "Myth and Magical Realism", Book of the Month of Art, September.
Nikobakht, Nasser and Maryam Ramin Nia. 2005, "Study of Magical Realism and Analysis of the Drowned Novel", Literary Research, Vol. 2, pp. 154-139.
Wathiq Abbasi, Abdullah et al. 1394, "Analysis of the Structure of the Wind Myth in Shahnameh", Poetry Research (Bustan Adab), Year 7, Vol. 3, pp. 170-153.
Wahhabi seafaring, Roghayeh, Maryam Hosseini. 1394, "The Myth of Sacrifice in the Works of Bahram Beyzaei”, Mystical and Mythological Literature, Vol. 46, pp. 337-299.