بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی ‌‌عصاره‌‌ های اتانولی، پروپیلن گلایکولی و گلیسرولی گیاه Helichrysum oocephalum Boiss

محورهای موضوعی : گیاهان دارویی

عالمه سرایانی ¹ (موسسه آموزش عالی کاویان)
ندا امینی ² (موسسه آموزش عالی کاویان)

تاریخ دریافت : 1402/10/19 تاریخ پذیرش : 1402/11/26 تاریخ انتشار : 1402/11/26

کلید واژه: خاصیت آنتی اکسیدان , ‌‌عصاره‌‌ های اتانولی, پروپیلن گلایکول , گلیسرول , Helichrysum oocephalum Boiss,

چکیده مقاله :

چکیده زمینه و هدف: مواد شیمیایی مضر، قرار گرفتن در معرض انواع اشعه‌ها و تغییر سبک زندگی باعث برهم خوردن تعادل اکسیدتیو در بدن شده که در نتیجه آن میزان رادیکال های آزاد افزایش یافته که این افزایش، نقش مستقیم در ایجاد انواع بیماری‌ها مانند سرطان دارد. بنابراین شناسایی ترکیباتی با خاصیت آنتی اکسیدانی بسیار ضروریست از آنجا که گیاهان سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدانی هستند و دردسترس مردم قرار دارند لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره گیاه Helichrysum oocephalum Boiss انجام شد. روش کار: در این پژوهش پس از جمع آوری گیاه، اندام هوایی و ریشه آن پودر شد سپس با روش ماسراسیون عصاره گیری انجام شد برای این کار از سه حلال مختلف (پروپیلن گلایکول، اتانول و گلیسرول) استفاده شد و غلظت های 5/2، 5، 10، 20 و 40 میلی گرم بر میلی لیتر از عصاره‌ها ی پروپیلن گلایکولی، اتانولی و گلیسرولی بدست آمد درنهایت با استفاده از آزمون DPPH خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره ها در غلظت های مختلف سنجیده شد. با استفاده از آزمون IC50 نیز میزان غلظت عصاره که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است بدست آمد. یافته ها: نتایج نشان داد که عصاره پروپیلن گلایکولی گیاه در غلظت 40 میلی گرم بر میلی لیتر بیشترین خاصیت آنتی اکسیدانی را دارد عصاره های گلیسرولی و اتانولی در مراتب بعدی قرار گرفتند. تحلیل آماری نیز تفاوت معناداری را نشان داد (P<0.05). همچنین مقادیرIC50 برای عصاره پروپیلن گلایکولی برابر با 12.40 است که نشان از توان بالای آنتی اکسیدانی عصاره مورد نظر نسبت به شاهد را دارد و عصاره های اتانولی و گلیسرولی به ترتیب بعد از عصاره پروپیلن گلایکولی قرار دارند. نتیجه گیری: بنظر میرسد عصاره پروپیلن گلایکولی گیاه در غلظت 40 میلی گرم بر میلی لیتر می‌تواند بعنوان یک ترکیب آنتی اکسیدانی در صنایع مختلف از جمله داروسازی مورد استفاده قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

Harmful chemicals, exposure to various types of radiation, and lifestyle changes have disrupted the oxidative balance in the body, as a result of which the amount of free radicals has increased, and this increase has a direct role in causing various diseases such as cancer. Therefore, it is very necessary to identify compounds with antioxidant properties, since plants are rich in antioxidant compounds and are available to people, so the present study was conducted with the aim of investigating the antioxidant properties of Helichrysum oocephalum Boiss plant extract. In this research, after collecting the plant, its aerial parts and roots were powdered, then extraction was done by maceration method. For this purpose, three different solvents (propylene glycol, ethanol and glycerol) were used and the concentrations were 2.5, 5, 10, 20 and 40 mg/ml were obtained from propylene glycol, ethanol and glycerol extracts. Finally, the antioxidant properties of the extracts were measured using the DPPH test. Using the IC50 test, the concentration of the extract, which has antioxidant properties, was obtained. The results showed that the propylene glycol extract of the plant at a concentration of 40 mg/ml has the highest antioxidant properties, while the glycerol and ethanol extracts were ranked next. Statistical analysis also showed a significant difference (P<0.05). Also, the IC50 value for propylene glycol extract is equal to 12.40, which shows the high antioxidant power of the desired extract compared to the control, and the ethanol and glycerol extracts are after the propylene glycol extract, respectively. It seems that the propylene glycol extract of the plant at a concentration of 40 mg/ml can be used as an antioxidant compound in various industries including pharmaceuticals.

منابع و مأخذ:

1) اسدالهی، م.، سخایی، ن.، دوست‌شناس، ب.، غانمی، ک. و ب، ارچنگی. 1398. خاصیت آنتی اکسیدانی صدف دسته چاقویی Solen dactylus با روش‌های DPPH، قدرت کاهندگی و ظرفیت آنتی اکسیدانی تام. مجله بوم شناسی آبزیان، 9(1): 57-50.
2) رضاپور، آ.، تقی‌نژاد، م. و غ، اسدنسب. 1390. اثر محدودیت غذایی بر غلظت سرمی گلوکز، تری آسیل گلیسرول، بتاهیدروکسی بوتیرات، اسیدهای چرب غیر استریفیه و اوره در میش‌های آبستن. آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی، 5(1): 1092-1083.
3) عباسی، ن.، عزیزی جلیلیان، ف.، عبدی، م. و م، سیف منش. 1385. بررسی اثر ضد میکروبی عصاره گیاه Scrophularia striata Boiss بر روی استافیلوکوکوس اورئوس و پسودوموناس ائروژینوزا و مقایسه آن با آنتی بیوتیک‌های موثر انتخابی. گیاهان دارویی، 6(1): 10-8.
4) لیوانی، ف.، قربانلی، م. و آ، ساطعی. 1392. اثر بلوغ بر مقدار قندهای محلول و برخی از یون‌ها در میوه تمشک برگ نارونی (Rubus anatolicus (Focke) Focke ex Hausskn). فصلنامه پژوهش‌های علوم گیاهی، 8(6): 51-58.
5) مرادی، ف. و ن، محمودی خطیر. 1401. بررسی اثر نانوذرات با خاصیت آنتی اکسیدانی بر رادیکال‌های آزاد. فصلنامه بیولوژی کاربردی، 12(47): 85-63.
6) Adom, K.K. and R.H, Liu. 2002. Antioxidant activity of grains. Journal of agricultural and food. Chemistry, 50(21): 6182-6187.
7) Aghadavod, E. and Nasri, H. 2016. What are the molecular mechanisms of oxidant and antioxidant compounds? Annals of Research in Antioxidants, 1(1).
8) Aldini, G., Yeum, J., Niki, E. and R.M, Russell. 2010. Biomarkers for Antioxidant Defense and Oxidative Damage: Principles and Practical Application Ames, IA: Wiley-Blackwell.
9) Bouzid, D. and M.M, Zerroug. 2018. Evaluation of in vitro anti-inflammatory activity of Helichrysum italicum (Roth) G. Don essential oil.
10) Chinou, IB., Roussis, V., Perdetzoglou, D. and A, Loukis. 1996. Chemical and biological studies on two Helichrysum species of Greek origin. Planta medica, 62(04): 377-379.
11) Dekker, M. 2002. HandBook of Antioxidant. 2nd ed. The United States of America: Eastern Hemisphere, P. 56-89.
12) Gönenç, A., Tokgöz, D., Aslan, S. and M, Torun. 2005. Oxidative stress in relation to lipid profiles in different stages of breast cancer. Indian Journal of Biochemistry & Biophysics, 42: 190-194.
13) Gouveia, S. and P.C, Castilho. 2012. Helichrysum monizii Lowe: Phenolic composition and antioxidant potential. Phytochemical Analysis, 23(1): 72-83.
14) Harman, D. 1956. Aging: a theory based on free radical and radiation chemistry. Journal of gerontology, 11(3): 298-300.
15) Jaradat, N., Qneibi, M., Hawash, M., Sawalha, A., Qtaishat, S., Hussein, F. and L, Issa. 2021. Chemical composition, antioxidant, antiobesity, and antidiabetic effects of Helichrysum sanguineum (L.) Kostel. from Palestine. Arabian Journal for Science and Engineering, 46: 41-51.
16) Kherbache, A., Senator, A., Laouicha, S., Al-Zoubi, R.M. and H, Bouriche. 2020. Phytochemical analysis, antioxidant and anti-inflammatory activities of Helichrysum stoechas (L.) Moench extracts. Biocatalysis and Agricultural Biotechnology, 29 :101826.
17) Kulisic, T., Radonic, A., Katalinic, V. and M, Milos. 2004. Use of different methods for testing antioxidative activity of oregano essential oil. Food Chemistry, 85(4): 633-640.
18) Lourens, A., Viljoen, A.M. and F, Van-Heerden. 2008. South African Helichrysum species: a review of the traditional uses, biological activity and phytochemistry. Journal of Ethnopharmacology, 119(3): 630-652.
19) Mathekga, A. and J, Meyer. 1998. Antibacterial activity of South African Helichrysum species. South African Journal of Botany, 64(5): 293-295.
20) Ono, H., Sakamoto, A. and N, Sakura. 2001. Plasma total glutathione concentrations in healthy pediatric and adult subjects. Clinica chimica acta, 312(1): 227-229.
21) Poljsak, B., Šuput, D. and I, Milisav. 2013. Achieving the balance between ROS and antioxidants: when to use the synthetic antioxidants. Oxidative medicine and cellular longevity.
22) Ruberto, G. and M. T-Baratta. 2000. Antioxidant activity of selected essential oil components in two lipid model systems. Food Chemistry, 69(2): 167-174.
23) Spiridon, I., Nechita, C.B., Niculaua, M., Silion, M., Armatu, A., Teacă, C.A. and R, Bodîrlău. 2013. Antioxidant and chemical properties of Inula helenium root extracts. Central European Journal of Chemistry, 11:1699-1709.
24) Viegas, D.A., Palmeira-de-Oliveira, A., Salgueiro, L., Martinez-de-Oliveira, J. and R, Palmeira-de-Oliveira. 2014. Helichrysum italicum: From traditional use to scientific data. Journal of ethnopharmacology, 151(1): 54-65.
25) Vujić, B., Vidaković, V., Jadranin, M., Novaković, I., Trifunović, S., Tešević, V. and B, Mandić. 2020. Composition, antioxidant potential, and antimicrobial activity of Helichrysum plicatum DC. various extracts. Plants, 9(3): 337.

متن کامل:



گیاه و زیست فناوری ایران Iranian Journal of Plant & Biotechnology (IJPB)

مقاله پژوهشی

 

 بررسی خاصیت آنتی‌اكسیدانی ‌‌عصاره‌های اتانولی، پروپیلن گلایکولی و گلیسرولی گیاهHelichrysum oocephalum Boiss 

عالمه سرایانی1 و ندا امینی (نویسنده مسئول)2*

1- دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گروه زیست‌شناسی، واحد مشهد، موسسه آموزش عالی کاویان، مشهد، ایران، [e-mail]

2*- استادیار، گروه زیست‌شناسی، واحد مشهد، موسسه آموزش عالی کاویان، مشهد، ایران، [e-mail]

تاریخ دریافت: دی 1402 تاریخ پذیرش: اسفند 1402

 

Investigating the antioxidant properties of ethanol, propylene glycol and glycerol extracts of Helichrysum oocephalum Boiss

Alameh Sarayani1 and Neda Amini (Corresponding author)2*

1- MS.c student, Department of Biology, Mashhad Branch, Kavian Institute of Higher Education, Mashhad, Iran, [e-mail]

2*- Assistant Professor, Department of Biology, Mashhad Branch, Kavian Institute of Higher Education, Mashhad, Iran, [e-mail]

Received: November 2023 Accepted: March 2024

 

چکیده مطالعه حاضر با هدف بررسی خاصیت آنتی‌اکسیدانی عصاره گیاه Helichrysum oocephalum Boiss انجام شد. در این پژوهش پس از جمع آوری گیاه، اندام هوایی و ریشه آن پودر و سپس با روش ماسراسیون عصاره گیری شد. برای این کار از سه حلال مختلف (پروپیلن گلایکول، اتانول و گلیسرول) استفاده شد و غلظت های 5/2، 5، 10، 20 و 40 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر از عصاره‌ها ی پروپیلن گلایکولی، اتانولی و گلیسرولی بدست آمد. در نهایت با استفاده از آزمون DPPH خاصیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ها در غلظت‌های مختلف سنجیده شد. با استفاده از آزمون IC50 نیز میزان غلظت عصاره که دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است، بدست آمد. نتایج نشان داد که عصاره پروپیلن گلایکولی گیاه در غلظت 40 میلی گرم بر میلی لیتر بیشترین خاصیت آنتی‌اکسیدانی را دارد. عصاره‌های گلیسرولی و اتانولی در مراتب بعدی قرارگرفتند. تحلیل آماری نیز تفاوت معنی‌داری را نشان داد (P<0.05). همچنین مقادیرIC50  برای عصاره پروپیلن گلایکولی برابر با 40/12 است که نشان از توان بالای آنتی‌اکسیدانی عصاره مورد نظر نسبت به شاهد را دارد و عصاره های اتانولی و گلیسرولی به ترتیب پس از عصاره پروپیلن گلایکولی قراردارند. بنظر می‌رسد عصاره پروپیلن گلایکولی گیاه در غلظت40 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر می‌تواند بعنوان یک ترکیب آنتی‌اکسیدانی در صنایع مختلف از جمله داروسازی مورد استفاده قرارگیرد. کلمات کلیدی: پروپیلن گلایکول، خاصیت آنتی‌اکسیدان، عصاره اتانولی، گلیسرول فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران سال 1402، دوره 18، شماره 4، صص 69-62

Abstract The present study was conducted with the aim of investigating the antioxidant properties of Helichrysum oocephalum Boiss plant extract. In this research, after collecting the plant, its aerial parts and roots were powdered, then extraction was done by maceration method. For this purpose, three different solvents (propylene glycol, ethanol and glycerol) were used and the concentrations were 2.5, 5, 10, 20 and 40 mg/ml were obtained from propylene glycol, ethanol and glycerol extracts. Finally, the antioxidant properties of the extracts were measured using the DPPH test. Using the IC50 test, the concentration of the extract, which has antioxidant properties, was obtained. The results showed that the propylene glycol extract of the plant at a concentration of 40 mg/ml has the highest antioxidant properties, while the glycerol and ethanol extracts were ranked next. Statistical analysis also showed a significant difference (P<0.05). Also, the IC50 value for propylene glycol extract is equal to 12.40, which shows the high antioxidant power of the desired extract compared to the control, and the ethanol and glycerol extracts are after the propylene glycol extract, respectively. It seems that the propylene glycol extract of the plant at a concentration of 40 mg/ml can be used as an antioxidant compound in various industries including pharmaceuticals. Keyword: Antioxidant property, Ethanol extract, Glycerol, Helichrysum oocephalum Boiss plant, Propylene glycol       Iranian Journal of Plant & Biotechnology                 Winter 2024, Vol 18, No 4, Pp 62-69

 

 

مقدمه و کلیات

حضور هر دو گونه اکسیدان‌ها (رادیکال‌های آزاد) و آنتی اکسیدان‌ها برای بدن ضروری است اما زمانیکه تعادل بین آنها از بین رود و میزان رادیکال‌های آزاد بیش از آنتی اکسیدان ها شود؛ تخریب سلولی و حمله به ارگانیسم ها اتفاق می‌دهد، این پدیده تنش اکسیداتیو نامیده می شود (Ono et al., 2001; Harman, 1956). در واقع رادیکال‌‌ های آزاد برای تکمیل و جفت کردن الکترون‌‌‌ های جفت نشده خود به مولکول‌‌‌ های اطراف مانند مولکول‌‌‌ های بدن انسان حمله کرده و از آنها الکترون مورد نیاز خود را می ‌دزدند تا به پایداری برسند (مرادی و محمودی خطیر، 1401Aghadavod and Nasri, 2016; Poljsak et al., 2013;) که در طی آن به پروتئین DNA و غشاء سلولی آسیب وارد شده و در نهایت مرگ سلول رخ می‌دهد (Ono et al., 2001; Harman, 1956). نقش استرس اکسیداتیو در ایجاد و توسعه بسیاری از انواع بیماری ها مانند: دیابت، انواع سرطان ها، التهاب ها، آلزایمر، پارکینسون، آرتریت روماتوئید و پیری زودرس به اثبات رسیده است (;Aldini et al., 2010; Gönenç et al., 2005 رضاپور و همکاران، 1390). متاسفانه امروزه گسترش مصرف فست‌ فودها، داروهای شیمیایی و قرار گرفتن در معرض آلاینده‌‌‌های زیست محیطی و مواد شیمیایی مضر، باعث پیشرفت رادیکال‌‌‌ های آزاد شده و بسیاری از افراد مخصوصا جوانان را در معرض استرسِ اکسیداتیو قرار داده است (Adom and Liu, 2002). تنها راه مقابله با این پدیده استفاده از آنتی اکسیدان‌هاست که می‌توانند کمبود الکترونی رادیکال های آزاد را جبران کرده و مانع از ایجاد صدمه به سلول های بدن شوند (مرادی و محمودی خطیر، 1401). بنابراین با توجه به سبک زندگی شهری و قرار گرفتن در معرض انواع اکساینده ها نیاز به مصرف سطح بالاتری از این مواد ‌‌وجود دارد که در نتیجه، به معنای مصرف بیشتر غذا‌‌های حاوی آنتی اکسیدان است (Adom and Liu, 2002). آنتی اکسیدان ها در دو نوع طبیعی و مصنوعی موجود می‌باشند اما با توجه به اثرات کارسینوژنی و هپاتوتوکسیک آنها (Dekker, 2002) محققان توصیه می‌کنند که آنتی اکسیدان مورد نیاز بدن بصورت روزانه از طریق مواد غذایی طبیعی تأمین شود (Adom and Liu, 2002) اخیرا استفاده از داروهای گیاهی رونق یافته و پژوهش های زیادی در مورد خواص این گیاهان صورت گرفته است که یکی از بیشترین مطالعات انجام شده بررسی خواص آنتی اکسیدانی گیاهان دارویی است از این میان، گیاه جنس Helichrysum خواص دارویی ویژه ای را از خود نشان داده است. این گیاه در طب سنتی برای درمان عفونت، ورم و درد مفاصل، هپاتیک، سرما خوردگی، بیماری‌‌‌ های گوارشی و پوستی به کار برده می‌شود (Mathekga and Meyer, 1998). نام این جنس از دو کلمه یونان Helios (به معنی آفتاب) و (به معنی طال) گرفته شده است. ارتفاع این گیاه به حدود 50 تا 70 سانتی متر می رسد و در محیط‌‌‌‌ های خشک، صخره‌‌ها و ماسه‌ها رشد می‌‌‌کند. در فرانسه، ایتالیا، کشور‌‌‌‌های همسایه، جنوب آفریقا و اوراسیا وجود دارد. در فارسی به گل بی مرگ یا ماندگار معروف است و از راسته ی میناسانان و تیره کاسنیان و از تبار Genaphalieae  است (Lourens et al., 2008). این گیاه دارای 20 گونه در ایران است که تنها 8 گونه از آنها بومی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایران می‌‌‌‌باشند. بسیاری از گونه‌‌‌ های Helichrysum دارای ترکیبات فعال زیستی از جمله اسانس ها، سزکوئیترپن‌ها، دی ترپن‌ها و ترکیبات فنولی شامل فلاونوئیدها، بنزوفوران‌ها، فلوروگلوسینول‌ها و آلفا پیرون‌ها با خاصیت ضد باکتری، ضد ویروس، ضد قارچ، آنتی اکسیدان، ضد التهاب و ضد دیابت هستند (Mathekga and Meyer, 1998). پژوهش‌های متعدد نشان داده است که گونه های مختلف این جنس دارای خواص آنتی اکسیدانی بالایی هستند (Gouveia and Castilho, 2012; Jaradat et al., 2021; Livani et al., 2013; Viegas et al., 2014; Bouzid and Zerroug, 2018; Vujić et al., 2020). گونه H. oocephalum در مناطقی از ایران مانند خراسان شمالی رویش دارد و اندمیک ایران است (Chinou et al., 1996). اما تحقیقات اندکی برای دستیابی به خواص دارویی آن صورت گرفته است. هدف از این مطالعه بررسی خواص آنتی اکسیدانی عصاره های پروپیلن گلایکولی، اتانولی و گلیسرولی گیاه H. oocephalum توسط آنتی اکسیدان تجاری در دسترس (اسید آسکوربیک) می باشد.

فرآیند پژوهش

در این مطالعه ابتدا سه عصاره اتانولی، پروپیلن گلایکولی و گلیسرولی گیاه H. oocephalum با غلظت‌های 40 ، 20 ، 10 ، 5 و 5/2 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر تهیه شد. سپس خاصیت آنتی اکسیدانی به روش DPPH (2,2- Diphenyl-1-picrylhydrazyl) بررسی گردید.

تهیه عصاره گیاه H. oocephalum: نمونه‌‌‌ گیاهيH. oocephalum  به صورت خشک شده از هرباریوم دانشگاه فردوسی مشهد خریداری شد. پس از آن تمام بخش های گیاه شامل اندام هوایی و ریشه با آسیاب برقی به صورت پودر درآمد. عصاره‌‌گیری به روش ماسراسيون انجام شد و به اين منظور، در ابتدا سه ارلن برای عصاره‌‌‌‌های اتانولي، پروپیلن گلایکولی و گلیسرولي انتخاب گردید و در هر کدام ۴ گرم پودر گیاه و 100 میلی لیتر از حلال مورد نظر ( اتانول (50%)، پروپیلن گلایکول (50%) و گلیسرول (50%) اضافه شد. نمونه ها بر روي هيتر استريرر با دماي 50 درجه سانتيگراد به مدت 150 دقيقه قرار گرفتند. دما هر ده دقیقه به وسیله دماسنج اندازه‌‌گیری شد تا دقیقا در دمای مشخص شده عصاره‌‌گیری انجام شود و خطا به حداقل برسد. عصاره های بدست آمده بعد از اتمام زمان مورد نظر، توسط کاغذ صافی فیلتر شدند و محلول هاي شفاف بدست آمده در بالن ژوژه درب دار در دمای یخچال نگهداری شدند و برای انجام آنتی اکسیدانی مورد استفاده قرارگرفتند (عباسی و همکاران، 1385).

تهیه غلظت‌های مختلف از عصاره: ابتدا براي تهيه غلظت 40 ميلي گرم در ميلي ليتر از عصاره ها، 1 ميلي ليتر از هر عصاره در لوله آزمايش ريخته شد. براي ساختن محلولي با غلظت 20 ميلي گرم در ميلي ليتر، 500 ميكروليتر از عصاره 40 ميلي گرم بر ميلي ليتر و 500 ميكروليتر حلال مورد نظر افزوده شد. به همين ترتيب تا غلظت 5/2 ميلي گرم بر ميلي ليتر عصاره ها به روش رقت سازي تهيه شدند.

آزمونDPPH : این آزمون براساس واکنش مستقیم رادیکال آزاد DPPH با آنتی اکسیدان ها می باشد. زمانی که این رادیکال توسط آنتی اکسیدان ها به دام انداخته شود،DPPH  احیا شده و مولکول پایدار DPPH-H تشکیل می شود. دی فنیل پیکریل هیدرازیل که رادیکال پایداریست در واکنش اکسیداسیون احیا به عنوان یک ماده اکسنده عمل می‌کند. این معرف در حالت اکسید شده به رنگ بنفش و در حالت احیاء شده به رنگ زرد است. این روش به طور گسترده ای برای ارزیابی توانایی به دام اندازی رادیکال آزاد در غلظت های مختلف مورد استفاده و بررسی قرار می‌گیرد (Ruberto and T-Baratta, 2000; Kulisic et al., 2004). در روش DPPH ، 004/0 گرم از پودر DPPH با ترازوی حساس توزین و پس از ریختن در بالن ژوژه ۱۰۰ میلی لیتر با متانول به حجم رسانده شد. 25 ميلي گرم از كنترل مثبت (اسید آسکوربیک) توزين شده و پس از انتقال به بالن ژوژه 25 ميلي ليتر با متانول به حجم رسانده شد تا غلظت 1000 ميكروگرم در ميلي ليتر از آن به دست آيد. 50 ميكروليتر از هر كدام از عصاره های رقیق شده با 1 ميلي ليتر DPPH  در لوله آزمايش مخلوط شد. تمام نمونه ها پس از تهيه و پیش از برداشتن مجدد از آن، با دستگاه ورتكس كاملاً مخلوط شدند. سپس نمونه ها به مدت 30 دقيقه در دماي آزمايشگاه باقي ماندند. بعد از گذشت زمان 30 دقيقه جذب آن ها در 517 با دستگاه اسپكتروفتومتر (Jenway) خوانده شد. از حلالهاي به كار رفته براي هر عصاره به عنوان بلانك استفاده گردید. در این روش نمونه مورد بررسی در لوله آزمایش با رادیکال بنفش رنگ DPPH  مجاور گردیده و تغییر رنگ DPPH به زرد یا کاهش رنگ بنفش آن نشان‌‌ دهنده وجود اثر آنتی اکسیدان در نمونه مشاهده شده است.

شاخص آنتی اکسیدانی از فرمول زیر محاسبه شد: AI%=(1-AT/AC) × 100

AC = جذب محلول شاهد (فاقد ماده آنتی اکسیدان)

AT = جذب نمونه آزمایش (در حضور ماده آنتی اکسیدان)(اسدالهی و همکاران، 1398)

انجام محاسبات آماری: داده ها بعد از گردآوری، جهت پردازش در نرم افزار SPSS ورژن 21 تحلیل شدند. برای بررسی نرمال بودن داده‌‌ ها از آزمون شایپروویلک استفاده شد. سپس با کمک آزمون آنالیز واریانس و مقایسه تعقیبی و آزمون لوون آمار توصیفی و استنباطی استخراج شدند.

نتایج و بحث

نتایج آزمون DDPH: خواص آنتی اکسیدانی عصاره‌های اتانولی، پروپیلن گلایکولی و گیسرولی گیاه H. oocephalum توسط آزمون DPPH در غلظت های مختلف (40، 20، 10، 5 و 5/2 میلی گرم بر میلی لیتر) عصاره این گیاه بررسی شد (جدول 1). نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که عصاره پروپیلن گلایکولی گیاه H. oocephalum  در غلظت 40 میلی گرم بر میلی لیتر که حاصل روش فراصوت می‌باشد توانایی خوبی در به دام اندازی و مهار رادیکال DPPH دارد. عصاره گلیسرولی در غلظت 40 میلی گرم بر میلی لیتر، بیشترین خاصیت آنتی اکسیدانی را نسبت به عصاره اتانولی دارد ولی در غلظت های 20، 10، 5 و 2.5 میلی گرم بر میلی لیتر عکس این قضیه اتفاق می افتد و میزان خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره اتانولی بیشتر از عصاره گلیسرولی است (شکل 1).

 

جدول 1- درصد مهارکنندگی رادیکال DPPH در حضور غلظت های مختلف عصاره های پروپیلن گلایکولی، گلیسرولی و اتانولی گیاه H. oocephalum Table 1-

The percentage of DDPH radical inhibition in the presence of propylene glycol, glycerol and ethanol extracts of H. oocephalum plant

	2.5 mg/ml	5 mg/ml	10 mg/ml	20 mg/ml	40 mg/ml
AI% عصاره پروپیلن گلایکولی	24/21	22/27	58/43	91/73	35/83
AI% عصاره گلیسرولی	2/4	63/15	24/34	56/66	42/82
AI% عصاره اتانولی	04/10	18/19	33/33	42/73	17/71

 

شکل 1- مقایسهDPPH  عصاره های پروپیلن گلایکولی، گلیسرولی و اتانولی گیاه H. oocephalum

Fig 1- Comparison of DDPH of propylene glycol, glycerol and ethanol extracts of H. oocephalum plant  

 

 

فعالیت به دام اندازی رادیکال DPPH اندازه گیری شده با استفاده از روش استخراجی فراصوت تفاوت معناداری را نشان داد (P<0.05).

 نتایج IC50: IC50 به غلظتی از نمونه (برحسب میلی گرم بر میلی لیتر) گفته می شود که قادر است 50% اکسیداسیون را مهار کند و هرچه میزانIC50  کمتر باشد خواص آنتی اکسیدانی آن نیز بیشتر خواهد بود (جدول 2). مقایسه میانگین IC50 های گیاه H. oocephalum را در غلظت های مختلف نشان می دهد. میانگین مقادیرIC50  برای عصاره های پروپیلن گلایکولی، گلیسرول و اتانولی به ترتیب برابر 12.40، 15.06 و 13.29 و برای استاندارد اسید آسکوربیک برابر با 0.05 میلی گرم در میلی لیتر به دست آمد.

 

جدول 2- مقایسه IC50  عصاره های پروپیلن گلایکولی، گلیسرولی و اتانولی گیاه H. oocephalum با اسید آسکوربیک

Table 2- Comparison of IC50 of propylene glycol, glycerol and ethanol extracts of 

H. oocephalum plant with ascorbic acid

	پروپیلن گلایکول	گلیسرول	اتانول	اسید آسکوربیک
IC50 (mg/ml)	40/12	06/15	29/13	05/0

 

 

داده‌ها نشان می‌دهد عصاره پروپیلن گلایکولی گیاه oocephalumH.  با کمترین مقدار  IC50=12.40میلی گرم بر میلی لیتر، بیشترین خاصیت آنتی اکسیدانی و عصاره گلیسرولی با بیشترین مقدار IC50=15.06 میلی گرم بر میلی لیتر، کمترین خاصیت آنتی اکسیدانی را دارد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که غلظت نمونه و نوع حلال بر خواص آنتی اکسیدانی و مهار رادیکال DPPH اثر مستقیم دارد. بنابراین نتایج به دست آمده و نمودارهای ترسیم شده حاکی از آن است که قدرت عصاره پروپیلن گلایکولی این گیاه نسبت به عصاره های گلیسرولی و اتانولی بیشتر می‌باشد. انتظار می‌رود دلیل فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتر عصاره پروپیلن گلایکولی در مقایسه با سایر عصاره‌ها، وجود مقادیر بیشتری از ترکیبات فنولی و فلاوونوئیدی در گیاه oocephalumH.  باشد. به طور مشابه Moench و همکارانش در سال (2020) فعالیت های آنتی اکسیدانی دو گونه arenariumH.  و H. italicum را بررسي كردند. نتایج آنها نشان داد که H. italicum دارای غنی‌ترین اسیدهای مونو هیدروکسی بنزوئیک، اسیدهای کافئیک و کومارین‌ها

بوده و H. italicum حاوی بالاترین مقادیر فلاونوئیدها است (Kherbache et al., 2020). Spiridon و همکارانش نیز در سال (2013) با پژوهش روی عصاره گیاه اینولا دریافتند که هر چه غلظت ترکیبات فنولی در عصاره ها بیشتر باشد فعالیت آنتی اکسیدانی نیز بیشتر است. بنظر می‌رسد افزایش مهار رادیکال آزاد با افزایش ترکیبات فنولی و فلاوونوئیدها در گیاه oocephalumH.  رابطه مستقیم داشته باشد و انتخاب حلال مناسب می‌توان مقدار گروه های هیدروکسیل را در محیط های واکنش افزایش داده و احتمال انتقال هیدروژن به رادیکال های آزاد نیز افزایش یابد که در نتیجه قدرت مهارکنندگی عصاره را در پی دارد.

نتیجه‌گیری کلی

بررسی عصاره‌های اتانولی گیاه H. oocephalum نشان داد که احتمالاً وجود ترکیبات فنلی در عصاره‌های این گیاه رابطه مستقیم با مهار رادیکال آزاد دارد. بنابراین، احتمال دارد که فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالقوه عصاره پروپیلن گلایکولی گیاه oocephalumH. ، آن را به گزینه مناسبی برای استفاده در صنعت دارو به جای آنتی اکسیدان‌های سنتزی به دلیل مقرون به صرفه و کمترین ضرر و آسیب کمتر برای بدن، تبدیل کند.

منابع

1) اسدالهی، م.، سخایی، ن.، دوست‌شناس، ب.، غانمی، ک. و ب، ارچنگی. 1398. خاصیت آنتی اکسیدانی صدف دسته چاقویی Solen dactylus با روش‌های DPPH، قدرت کاهندگی و ظرفیت آنتی اکسیدانی تام. مجله بوم شناسی آبزیان، 9(1): 57-50.

2) رضاپور، آ.، تقی‌نژاد، م. و غ، اسدنسب. 1390. اثر محدودیت غذایی بر غلظت سرمی گلوکز، تری آسیل گلیسرول، بتاهیدروکسی بوتیرات، اسیدهای چرب غیر استریفیه و اوره در میش‌های آبستن. آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی، 5(1): 1092-1083.

3) عباسی، ن.، عزیزی جلیلیان، ف.، عبدی، م. و م، سیف منش. 1385. بررسی اثر ضد میکروبی عصاره گیاه Scrophularia striata Boiss  بر روی استافیلوکوکوس اورئوس و پسودوموناس ائروژینوزا و مقایسه آن با آنتی بیوتیک‌های موثر انتخابی. گیاهان دارویی، 6(1): 10-8.

4) لیوانی، ف.، قربانلی، م. و آ، ساطعی. 1392. اثر بلوغ بر مقدار قندهای محلول و برخی از یون‌ها در میوه تمشک برگ نارونی (Rubus anatolicus (Focke) Focke ex Hausskn). فصلنامه پژوهش‌های علوم گیاهی، 8(6): 51-58.

5) مرادی، ف. و ن، محمودی خطیر. 1401. بررسی اثر نانوذرات با خاصیت آنتی اکسیدانی بر رادیکال‌های آزاد. فصلنامه بیولوژی کاربردی، 12(47): 85-63.

6)       Adom, K.K. and R.H, Liu. 2002. Antioxidant activity of grains. Journal of agricultural and food. Chemistry, 50(21): 6182-6187.

7)       Aghadavod, E. and Nasri, H. 2016. What are the molecular mechanisms of oxidant and antioxidant compounds? Annals of Research in Antioxidants, 1(1).

8)       Aldini, G., Yeum, J., Niki, E. and R.M, Russell. 2010. Biomarkers for Antioxidant Defense and Oxidative Damage: Principles and Practical Application Ames, IA: Wiley-Blackwell.

9)       Bouzid, D. and M.M, Zerroug. 2018. Evaluation of in vitro anti-inflammatory activity of Helichrysum italicum (Roth) G. Don essential oil.

10)       Chinou, IB., Roussis, V., Perdetzoglou, D. and A, Loukis. 1996. Chemical and biological studies on two Helichrysum species of Greek origin. Planta medica, 62(04): 377-379.

11)       Dekker, M. 2002. HandBook of Antioxidant. 2nd ed. The United States of America: Eastern Hemisphere, P. 56-89.

12)       Gönenç, A., Tokgöz, D., Aslan, S. and M, Torun. 2005. Oxidative stress in relation to lipid profiles in different stages of breast cancer. Indian Journal of Biochemistry & Biophysics, 42: 190-194.

13)       Gouveia, S. and P.C, Castilho. 2012. Helichrysum monizii Lowe: Phenolic composition and antioxidant potential. Phytochemical Analysis, 23(1): 72-83.

14)       Harman, D. 1956. Aging: a theory based on free radical and radiation chemistry. Journal of gerontology, 11(3): 298-300.

15)       Jaradat, N., Qneibi, M., Hawash, M., Sawalha, A., Qtaishat, S., Hussein, F. and L, Issa. 2021. Chemical composition, antioxidant, antiobesity, and antidiabetic effects of Helichrysum sanguineum (L.) Kostel. from Palestine. Arabian Journal for Science and Engineering, 46: 41-51.

16)       Kherbache, A., Senator, A., Laouicha, S., Al-Zoubi, R.M. and H, Bouriche. 2020. Phytochemical analysis, antioxidant and anti-inflammatory activities of Helichrysum stoechas (L.) Moench extracts. Biocatalysis and Agricultural Biotechnology, 29 :101826.

17)       Kulisic, T., Radonic, A., Katalinic, V. and M, Milos. 2004. Use of different methods for testing antioxidative activity of oregano essential oil. Food Chemistry, 85(4): 633-640.

18)       Lourens, A., Viljoen, A.M. and F, Van-Heerden. 2008. South African Helichrysum species: a review of the traditional uses, biological activity and phytochemistry. Journal of Ethnopharmacology, 119(3): 630-652.

19)       Mathekga, A. and J, Meyer. 1998. Antibacterial activity of South African Helichrysum species. South African Journal of Botany, 64(5): 293-295.

20)       Ono, H., Sakamoto, A. and N, Sakura. 2001. Plasma total glutathione concentrations in healthy pediatric and adult subjects. Clinica chimica acta, 312(1): 227-229.

21)       Poljsak, B., Šuput, D. and I, Milisav. 2013. Achieving the balance between ROS and antioxidants: when to use the synthetic antioxidants. Oxidative medicine and cellular longevity.

22)       Ruberto, G. and M. T-Baratta. 2000. Antioxidant activity of selected essential oil components in two lipid model systems. Food Chemistry, 69(2): 167-174.

23)       Spiridon, I., Nechita, C.B., Niculaua, M., Silion, M., Armatu, A., Teacă, C.A. and R, Bodîrlău. 2013. Antioxidant and chemical properties of Inula helenium root extracts. Central European Journal of Chemistry, 11:1699-1709.

24)       Viegas, D.A., Palmeira-de-Oliveira, A., Salgueiro, L., Martinez-de-Oliveira, J. and R, Palmeira-de-Oliveira. 2014. Helichrysum italicum: From traditional use to scientific data. Journal of ethnopharmacology, 151(1): 54-65.

25)       Vujić, B., Vidaković, V., Jadranin, M., Novaković, I., Trifunović, S., Tešević, V. and B, Mandić. 2020. Composition, antioxidant potential, and antimicrobial activity of Helichrysum plicatum DC. various extracts. Plants, 9(3): 337.