ولایت قهری در حقوق ایران و نهاد مشابه در حقوق آمریکا

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

حسن فلاح ¹ , سید جواد سید علیزاده گنجی ² , بهنام قنبرپور ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران. رایانامه: [e-mail]
2 - استادیار گروه حقوق، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه:[e-mail]
3 - استادیار گروه حقوق، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران. رایانامه: [e-mail]

تاریخ دریافت : 1401/02/19 تاریخ پذیرش : 1401/04/25 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: حقوق ایران, ولایت قهری, قیمومت, حضانت طفل, منفعت طفل, حقوق آمریکا,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: حقوق اسلامی در کشورهایی که از فقه امامیه پیروی کرده است، ولایت بر طفل را بر عهده پدر قرار داده است و همچنین جد پدری را هم‌تراز و در ردیف پدر قرار داده و برای هر یک از آنان ولایت قهری برای اداره امور مالی و غیرمالی صغیر و نمایندگی قانونی او چه در زمان حیات دیگری و چه پس از فوت او قائل شده است. مطابق قانون مدنی نیز پدر دارای ولایت قهری است، اما مادر از حق ولایت بر فرزند خود محروم می‌باشد، مگر آنکه به‌موجب وصیت پدر، مادر ولیّ خاص شود. این در حالی است که در بسیاری از کشورها، غالباً منفعت فرزند موردتوجه است و نه جنسیت والدین او. در حقوق پیشین آمریکا نیز همانند ایران این پدر بود که نقشش در حضانت اهمیت داشت و مادر از تمامی حقوق حضانت فرزند خود محروم بود. لذا در این پژوهش به بررسی این امر می‌پردازیم که ولایت قهری در حقوق ایران و حقوق آمریکا از چه جایگاهی برخوردار است؟روش: این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی انجام‌شده است.یافته‌ها و نتایج: حضانت قانونی، حق و تعهدی است که به والدین جهت تصمیم‌گیری‌های مهم در امور زندگی کودک پس از طلاق داده می‌شود. باگذشت زمان و تحول در قوانین، مادر نیز در کنار پدر دارای حقوق و تکالیفی گردید. منفعت طفل مهم‌ترین تحول در حقوق حضانت بوده و دادگاه‌ها می‌بایست بر مبنای فرضیه بهترین منفعت طفل، حضانت را به شایسته‌ترین شخص اعم از پدر یا مادر بدهند. بررسی نظام حقوقی ایران و آمریکا نشان می‌دهد که شباهت‌های اساسی و بعضی تفاوت‌هایی مهم در دو سیستم حقوقی ایران و آمریکا در خصوص ولایت و سرپرستی کودک وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

Field and Aims: Islamic law in the countries that follow the Imami jurisprudence has given guardianship of the child to the father, and also placed the paternal grandfather on the same level as the father, and each of them has compulsory guardianship to manage financial affairs. And the minor's non-financial status and his legal representation, whether during the other's lifetime or after his death. According to the civil law, the father has compulsory guardianship, but the mother is deprived of the right of guardianship over her child, unless the mother becomes the special guardian according to the will of the father. This is despite the fact that in many countries, the benefit of the child is often considered and not the gender of his parents. In the previous laws of America, as in Iran, it was the father whose role in custody was important, and the mother was deprived of all custody rights of her child. Therefore, in this research, we are going to examine what is the position of coercive guardianship in Iranian and American law?Method: This article has been done in a descriptive-analytical way.Finding and Conclusion: Legal custody is a right and obligation that is given to parents to make important decisions in the child's life after divorce. With the passage of time and changes in the laws, the mother also had rights and duties alongside the father. The benefit of the child is the most important change in custody rights, and the courts should give custody to the most qualified person, either the father or the mother, based on the hypothesis of the best interest of the child. . The examination of the legal system of Iran and the United States shows that there are basic similarities and some important differences in the two legal systems of Iran and the United States regarding guardianship and guardianship of children.

منابع و مأخذ:

- امامی، سید حسن. (1390). حقوق مدنی. تهران: اسلامیِ.

- جزری، مبارک بن محمد. (1390). النهایه فی غریب الحدیث و الاثر.  قم: اسماعیلیان.

- راغب اصفهانی. (1420). المفردات فی القریب القرآن. دمشق. دارالقلم.

- صدیقیان، امیرمحمد. (1393). حضانت اطفال و مسئولیت‌های ناشی از آن. انتشارات اندیشمندان یزد.

- ظریف جلالی، فاطمه. (1399). نظارت بر حقوق کودک. انتشارات اندیشه احسان.

- علی محمدی طاهر، خاکساری الهه. (1395). حضانت کودکان از منظر فقه امامیه و قانون مدنی، فقه و مبانی حقوق اسلامی، 49(1).

- فروزان، فرناز. (1390) حقوق کودک در ایران. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد خوارزمی.

- کاتوزیان، ناصر. (1383). حقوق مدنی. تهران: بنیاد حقوقی میزان.

- American Digest (1900). A Complete Digest of all Reported American Cases from the Earliest Times to1896. Century Edition, Vol. 17, St. Paul: West Publishing Co.

- AFoster, Henry H., & Freed(1978) Lawyers and Counselors.  reprinted from Family Law Qua) Life with father: 1978, in Joint Custody: A handbook for Judges,rterly, Vol. XI, No. 4, Winter 1978. 

- Dieringer, Jennifer K.; Elsen, Susan R.; Goldenhersh, Stephanie E. (2017). "Child Custody" Massachusetts Legal Services. Retrieved 3 October 2017.

- Elkin, M. (1979). Reflections on joint custody and family law, in Joint Custody, A Handbook for Judges, Lawyers and Counselors, A3-A6. Williamsburg, Virginia: The Association of Family Conciliation Courts.

- Franks, M.R. (1983). Winning Custody. Englewood, N.J.: Prentice-Hall.

- FERNANDA G. NICOLA* Family Law Exceptionalism in Comparative Lawt(2010). THE AMERICAN JOURNAL OF COMPARATIVE LAW.

- Hall, E. (1983). Psychology Today, An Introduction, 5th ed., New York: Random House.

- Holdsworth, Sir William (1971a). A History of English Law, Volume 1. London: Methuen and Co.,Sweet and Maxwell (originally published in 1903).

- Holdsworth, Sir William (1973b). A History of English Law, Volume 3. London: Methuen and Co., Sweet and Maxwell (originally published in 1908).

-  Holdsworth, Sir William (1973d). A History of English Law, Volume 8. London: Methuen and Co.,Sweet and Maxwell (originally published in 1925).

- J., Wallerstein; Lewis, J; Blakeslee, S (2016). "The unexpected legacy of divorce. A 25- year landmark study" (PDF). Psychoanalytic Psychology. Retrieved 5 May 2016.

 - Krause, H.D. (1976). Family Law, Cases and Materials. St. Paul: West Publishing Co.

- Padover, S.K. (1959). Thomas Jefferson on Democracy. New York: Mentor Books.

- Rodgers, W.C. (1899). A Treatise on the Law of Domestic Relations. Chicago: T.H.Flood and Co.

- Roman, M., & Haddad, W. (1979). The case for joint custody. In Joint Custody: A Handbook for Judges, Lawyers and Counselors, B24-B28, reprinted from Psychology Today, September 1978, excerpted from Roman, M. & Haddad, W. (1978) The Disposable Parent. Holt, Rinehart and Winston.

- Roth, Allan (1977). The tender years presumption in child custody disputes. Journal of Family Law,15

-  Saunders, Daniel G. (2017) The Need to Carefully Screen for Family Violence When Parental Alienation is Claimed" Michigan Family Law Journal. 46 (6): 7–11. Retrieved 16 May 2017.

- Tender Years Doctrine (2016) West's Encyclopedia of American Law.Ed. Shirelle Phelps and Jeffrey Lehman.

- Tebano, Maria (2017) "Child Custody and Visitation Rights" (PDF). Tebano & Associates, PLLC. Retrieved 9 May 2017.