فرایند سایشی شدگی در گونة زبانی سیرجانی: واج شناسی زایشی

محورهای موضوعی : سایر زبان ها، گویش ها و ادبیات حاضر در ایران

طاهره عزت آبادی پور ¹ , اشرف السادات شهیدی ²

1 - دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - استادیار گروه زبان انگلیسی، دانشگاه پیام نور سیرجان، کرمان، ایران

تاریخ دریافت : 1397/02/24 تاریخ پذیرش : 1397/07/07 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه: سایشی‌شدگی, تضعیف, فارسی معیار, واج شناسی‌زایشی, گونة سیرجانی,

چکیده مقاله :

هدف از نگارش این مقاله، شناسایی یکی از مهم‌ترین فرآیندهای آوایی تضعیف؛ یعنی سایشی شدگی، در گونۀ سیرجانی بر اساس چارچوب واج شناسی زایشی است. بدین منظور داده ها از اسناد مکتوب مانند کتاب، واژه نامه، مقاله و پایان نامه هایی که در مورد این گونه نوشته شده اند استخراج شده است، علاوه بر این، نگارندگان، خود گویشور بومیِ این گونه‌اند. در انجام این پژوهش از منابع مکتوب مانند پایان نامه، مقاله و سایر کتاب‌های موجود در این زمینه نیز به عنوان پیشینۀ پژوهش استفاده شده است. داده ‌ها بر مبنای الفبای آوانویسی بین المللی IPA آوانگاری شده اند و روش انجام پژوهش بر اساس روش اسنادی، توصیفی- تحلیلی است. با بررسی داده ها چند نوع فرآیند تضعیف از قبیل سایشی شدگی استخراج و بررسی شده است. پرسش های مورد بحث در این پژوهش عبارتند از: 1- چه نوع فرآیندهای واجی سایشی شدگی در گونۀ سیرجانی وجود دارد؟ 2- تعداد همخوان ها و واکه های گونۀ سیرجانی در مقایسه با فارسی معیار چندتاست؟

چکیده انگلیسی:

The purpose of this article is to identify one of the most important phonological fricative processes named spirantization in Sirjani variety based on the framework of generative phonology. For this purpose, the data have been extracted from written documents such as the books, the glossaries, the articles, and written theses on this variety. In addition, the writers are native speakers of this variability. In this research, written sources such as dissertations, articles, and other available books in this field have also been used as literature review. Data are transcribed based on the APA and the research methodology is descriptive-analytic form. By examining the data, several types of spirantization processes have been extracted and they are investigated in this paper. The questions discussed in this study are as follows: 1. what types of phonological processes of spirantization are there in Sirjani variety? 2- How many consonants and vowels are there in Sirjani variety in comparison with standard Persian?

منابع و مأخذ:

کتاب­ ها

- بختیاری، علی اکبر. (1379)،  سیرجاندرآیینۀزمان، کرمان: کرمانشناسی.

- سریزدی، محمود. (1382)،  نامۀ سیرجان (واژه ­ها و اصطلاحات لهجۀ سیرجان). تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نشر آگاه.

- شهیدی، اشرف­ السادات و بلقیس روشن. (1396)، توصیف زبان شناختی گونۀ زبانی شهرستان سیرجان، تهران: امید انقلاب.

- فرهادی، مرتضی. (1378)، موزه­های بازیافته، کرمان: کرمان­شناسی.

- کامبوزیا، عالیه، ک. ز. (1390)، واج­شناسی: رویکرد­های قاعده­ بنیاد، چ سوم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).

- کلباسی، ایران.(1370)،  فارسی اصفهانی، چاپ اول، تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

- مؤیدمحسنی، مهری.(1381)، گویش مردم سیرجان: مجموعۀ لغات و اصطلاحات و ضرب‌المثل‌ها، کرمان: کرمان­شناسی.

- مؤیدمحسنی، مهری. (1386). فرهنگ عامیانۀ سیرجان، کرمان: کرمان­شناسی.

- وثوقی رهبری، علی اکبر.(1376)، تاریخ سیرجان همراه با جغرافیای تاریخی و سیرجان‌شناسی، کرمان: کرمان­شناسی.

- هایمن، لاری­ام. (1368)، نظام آوایی زبان: نظریه و تحلیل، مترجم یدالله ثمره، چاپ اول، تهران: فرهنگ معاصر.

پایان ­نامه ­ها

- بروغنی، فاطمه. (1383)، بررسی واج شناسی گویش سبزواری، پایان­ نامۀ کارشناسی ارشد زبان­ شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.

- ثباتی، الهام.(1392)، فرایندهای تضعیف و تقویت در کردی ایلامی (رویکرد زایشی)، پایان‌نامۀ کارشناسی ­ارشد زبان­ شناسی همگانی. دانشگاه تربیت مدرس.

- رزم­دیده، پریا. (1390)، تضعیف و تقویت در گونه­ های زبانی استان کرمان، پایان ­نامۀ کارشناسی ارشد زبان ­شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.

- کامبوزیا، عالیه، ک. ز.  و شیرین ممسنی. (1385)، «توصیف دستگاه واجی گویش دلواری»، زبان و زبان شناسی، پاییز و زمستان 1385، پیاپی 4 :9-77..

- منصف، ماهرخ. (1390)، فرآیند­های تضعیف و تقویت در گونه­های زبانی استان فارس با رویکرد زایشی، پایان ­نامۀ زبان­ شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس

منابع لاتین

- Baerquest, D. A (2001), phonological Analysis: A Functional approach, Texas: SIL International

- Carr, P., (1999), A Glossary of Phonology, Edinburg University Press.

- Chomskey, N. & Halle, M. (1968), The Sound Pattern of English, NewYork: Harper & Row.

- Crystal, D, (1991), A dictionary of linguistics and phonetics, 3rd edition. Cambridge, MA: Basil Blackwell.

- Jensen, John. T, (2004), Principle of generative phonology: An introduction, Amesterdam: John Benjamine.

- Kenstowicz, M, (1994), Phonology in Generative Grammar, Oxford: Blackwell Publishers.