زبان و پیام‌های شناختی و رفتاری قرآن

محورهای موضوعی : پژوهشهای زبان شناختی و معنا شناسی در سطح متون

شهناز پورناصری ^{1 *} , مسعود پورفرد ²

1 - گروه زبان و ادبیات عرب، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
2 - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران

تاریخ دریافت : 1403/03/29 تاریخ پذیرش : 1403/05/17 تاریخ انتشار : 1404/06/22

کلید واژه: زبان قرآن, پیام قرآن, پیام معرفتی, پیام رفتاری, سوره مکی, سوره مدنی.,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر شناخت پیام‌ها و زبان قرآن در سوره‌های قرآن (اعراف، قصص، مائده و توبه) است. در این تحقیق از روش تحلیل محتوای کیفی و کمّی استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که در سوره‌های مکی تعداد پیام‌های معرفتی 77 مورد و تعداد پیام‌های رفتاری- توصیه‌ای40 مورد می‌باشند. در مقابل، در سوره‌های مدنی تعداد پیام‌های معرفتی 17 مورد و تعداد پیام‌های رفتاری- توصیه‌ای 31 مورد هستند. در بررسی دو سوره مهم مکی (اعراف و قصص) که در مجموع 294 آیه دارند، درصد فراوانی پیام‌های معرفتی با 26% که به شناخت و بینش مسلمانان اختصاص دارد، دارای درصد فراوانی بیشتری نسبت به پیام‌های توصیه‌ای- رفتاری می‌باشد. دو سوره مهم مدنی (مائده و توبه) که در مجموع 249 آیه دارند، درصد فراوانی پیام‌های توصیه‌ای- رفتاری با 13% دارای درصد فراوانی بیشتری نسبت به پیام‌های معرفتی می‌باشند. بنابراین، در دو سوره مکی (اعراف و قصص) بر پیام‌های معرفتی- شناختی تاکید بیشتری شده و در دو سوره مدنی (مائده و توبه) بر پیام‌های رفتاری- توصیه‌ای تصریح بیشتری شده است

 

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to examine the messages and language of the Qur’an in selected Surahs (al-A‘rāf, al-Qaṣaṣ, al-Mā’idah, and al-Tawbah). This research employed both qualitative and quantitative content analysis methods. The findings indicate that in the Meccan Surahs, the number of cognitive messages amounts to 77 cases, while the number of behavioral-recommendatory messages reaches 40 cases. In contrast, in the Medinan Surahs, the number of cognitive messages is 17 cases, and the number of behavioral-recommendatory messages is 31 cases. In the analysis of two major Meccan Surahs (al-A‘rāf and al-Qaṣaṣ), which together comprise 294 verses, the frequency percentage of cognitive messages is 26%, which, being devoted to the knowledge and insight of Muslims, is higher than that of behavioral-recommendatory messages. In two major Medinan Surahs (al-Mā’idah and al-Tawbah), which together consist of 249 verses, the frequency percentage of behavioral-recommendatory messages is 13%, which is higher than that of cognitive messages. Therefore, in the two Meccan Surahs (al-A‘rāf and al-Qaṣaṣ), greater emphasis has been placed on cognitive-epistemic messages, whereas in the two Medinan Surahs (al-Mā’idah and al-Tawbah), explicit emphasis has been placed on behavioral-recommendatory messages.

منابع و مأخذ:

طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن چاپ پنجم، ، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1417ق.
. فضل الله،سیدمحمدحسین،تفسیرمن وحی القران،بیروت،دارالملاک،1419ق.
. قرائتى، محسن، تفسیر نور، چاپ یازدهم، تهران، مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن، 1383.
. قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، 1376.
. قرشى، سید على اکبر، تفسیر احسن الحدیث، بنیاد بعثت، تهران، چاپ سوم، 1377 .
. مدرسی،سیدمحمدتقی،تفسیرهدایت،مشهد،آستان قدس رضوی،1377.
. محسنيان‌راد، مهدي؛ ارتباط‌شناسي، تهران، سروش، 1385.
. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1374 .
. مکارم شیرازى، ناصر، پیام قرآن ،1376، تهران، دارالکتب‌‌الاسلامیه‌،
. معرفت، محمد هادی، تاریخ قرآن، تهران، سمت، ١٣٨٢ .
.نظري ، مريم، سواد اطلاعاتي ، تهران : مركز اطلاعات و مدارك علمي ايران، 1384
. نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل البیت ، ۱۴۰۸ هـ .ق
. هولستی،ال-آر،تحلیل محتوا در علوم اجتمایی و انسانی،ترجمه،نادر سالارزاده امیری،تهران،دانشگاه علامه طباطبایی،1380.