حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی)
,
شماره2,سال
8
,
تابستان
1398
بهره برداری بی رویه از منابع آب کشور به ویژه در بخش کشاورزی، ایران را با تهدید جدی روبرو کرده است. هدف اصلی در این مطالعه بررسی اثر بخشی راهکارهای مدیریتی ممکن در سطح مزرعه، بدون نیاز به تغییر سیستم آبیاری و صرف هزینه مضاعف برای کاهش مصرف آب کشاورزی شامل ارتقاء راندمان چکیده کامل
بهره برداری بی رویه از منابع آب کشور به ویژه در بخش کشاورزی، ایران را با تهدید جدی روبرو کرده است. هدف اصلی در این مطالعه بررسی اثر بخشی راهکارهای مدیریتی ممکن در سطح مزرعه، بدون نیاز به تغییر سیستم آبیاری و صرف هزینه مضاعف برای کاهش مصرف آب کشاورزی شامل ارتقاء راندمان آب آبیاری، تغییر تاریخ کاشت و اعمال سطوح مختلف کم آبیاری با توجه به نوع کشت، سطح زیر کشت، شرایط واقعی مدیریت آبیاری (مقدار، تعداد آبیاری و ...) در نواحی مختلف محدوده مطالعاتی مورد بررسی قرار گرفته است. تابع هدف مطالعه صرفه جویی در مصرف آب با پیشگیری از برداشت مازاد از منابع آب زیرزمینی قرار داده شده است. تکمیل و صحت سنجی اطلاعات تهیه شده (از سازمان های اجرایی استان فارس) با جمع آوری اطلاعات مستقیم از 158 مزرعه با پراکنش مناسب که معرف کل منطقه باشد انجام شده است. نتایج نشان داد، بهبود راندمان آبیاری برای کشت های غالب در دو منطقه درودزن و کربال، به ترتیب منجر به صرفه جویی در مصرف آب تخصیصی به میزان (% 11/2) 131/5 و (% 10/83) 33/8 میلیون متر مکعب خواهد شد. نتایج حاصل از سناریوی تغییر تاریخ کاشت با استفاده از مدل شبیه سازی AquaCrop نشان داد با این الگوی مدیریتی می توان به میزان(% 2/7) 31/6 و (% 2/94) 9/17 میلیون متر مکعب در مصرف آب صرفه جویی کرد. در عین حال بررسی سطوح مختلف کم آبیاری نشان داد می توان به میزان به ترتیب (% 7/3) 85/8 و (% 8/4) 26/2 میلیون متر مکعب در دو منطقه درودزن و کربال در مصرف آب صرفه جویی کرد.
پرونده مقاله
حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی)
,
شماره2,سال
3
,
تابستان
1393
توسعۀ سیستمهای آبیاری تحت فشار از دیدگاه مدیریت بهینۀ منابع آب بسیار مهم میباشد. هدف از این پژوهش بررسی اثرات توسعه سیستمهای آبیاری تحتفشار بر پایداری کشاورزی دشت ورامین و اثر مشوقهای دولتی بر توسعه این سیستمها بود. بدین منظور با استفاده از روش پویایی سیستم که قاب چکیده کامل
توسعۀ سیستمهای آبیاری تحت فشار از دیدگاه مدیریت بهینۀ منابع آب بسیار مهم میباشد. هدف از این پژوهش بررسی اثرات توسعه سیستمهای آبیاری تحتفشار بر پایداری کشاورزی دشت ورامین و اثر مشوقهای دولتی بر توسعه این سیستمها بود. بدین منظور با استفاده از روش پویایی سیستم که قابلیت مناسبی در مدلسازی محیطهای پیچیده دارد، مدل مدیریت یکپارچه منابع آب دشت ورامین با لحاظ جنبههای اقتصادی و زیستمحیطی تدوین شد. نتایج نشان داد که توسعه بدون برنامه سیستمهای آبیاری تحتفشار نه تنها باعث صرفهجویی در مصرف آب نمیشود، بلکه منجر به تخریب آبخوانهای زیرزمینی کشور میشود. نتایج همچنین نشان داد که در صورت استفاده از منابع آب سطحی، توسعه سیستمهای آبیاری بارانی اگر با افزایش سطح کشت همراه نباشد باعث افزایش درآمدهای ملی و کاهش افت آبهای زیرزمینی خواهد شد. در غیر این صورت اگر کشاورزان اقدام به افزایش سطح کشت نمایند دولت با کمک مالی به کشاورزان به نابودی منابع آب زیرزمینی کشور کمک کرده است. در صورت توسعه سیستمهای آبیاری تحت فشار در اراضی که از آب زیرزمینی استفاده میکنند، در هر دو شرایط بدون افزایش سطح کشت و با افزایش سطح کشت (20 درصد افزایش سطح کشت) وضعیت کمی آب زیرزمینی بهبود خواهد یافت؛ هر چند بهبود در شرایط افزایش کشت جزئی میباشد. بنابراین ارائه تسهیلات توسعه سیستمهای آبیاری بارانی تنها به شرط حفظ سطح کشت و کاهش مصرف آب به پایداری کشاورزی کشور کمک میکند. برای دستیابی به کشاورزی پایدار پیشنهاد میشود که دادن تسهیلات به کشاورزان اولویت بندی شود. به این صورت که دادن تسهیلات به بهرهبرداران آبهای زیرزمینی برای توسعه آبیاری تحتفشار در اولویت اول، توسعه سیستمهای آبیاری خرد (تیپ و قطرهای) به علت اینکه دارای کمترین تبخیر از سطح خاک میباشند در اولویت دوم و سیستمهای آبیاری سطحی مکانیزه و سیستمهای آبیاری بارانی نوین مانند LESA که تبخیر و بادبردگی در آنها حذف شده در اولویت سوم قرار گیرد.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد