شیخ فرید­الدین عطار، پیر نیشابور، شاعری عارف و عارفی شاعر و شوریده­ایی معنی­آفرین است؛ البته مهارت او تنها به فن گویندگی خلاصه نمی­شود؛ چرا­که وی در میدان نویسندگی نیز گامی بس استوار دارد. عظمت اندیشۀ عطار تا بدان ­جاست که پرده­هایی از حقیقت وجود آدمی بر می­دارد و خواننده را از خویشتنِ خویش رها می­کند و به افق بی­کران اندیشه­های الهی می­کشاند. عطار صاحب آثاری است­ که اغلب آنها نتیجۀ ژرف­نگری­های عرفانی و ادبی اوست که از آن جمله است: مثنوی «الهی­نامه». این سروده که عطار خود آن را «گنج الهی» معرفی می­نماید و سخنانش را درآن «توحید پاک» می­داند، منظومه­ای است روحانی و عرفانی و در عین حال رمزی، که در برگیرندۀ حکایات و قصه­های فراوانی است و از آن­جایی­که در سخنان عطار همواره احوال روح را باید جست، این اثر نیز نمایان­گر جدال  بی­امان روح است، روحی که طایر عالم ملکوت است و تعلق بدین جهان خاکی ندارد و عطار درصدد آن است که با همت والای خویش این ودیعۀ افلاکی را پاک و بی­آلایش به موطن حقیقی خود برساند؛ پس روح که در این منظومه نقش خلیفه و صاحب شش فرزند است با هر عامل بازدارنده­ای به مبارزه می­پردازد. پرونده مقاله

داستان دل­دادگی «رابعه و بکتاش» در «الهی ­نامه» یکی از شورانگیزترین داستان ­های منظوم عاشقانه و عارفانۀ کهن ادب پارسی است که نغمه­ گر نوای دل­نشین و جان ­افزای آن، شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، شاعرنامی­ و پر آوازۀ قرن ششم هجری قمری است. او از مفاخر و نام­آوران بزرگ ادبیات عرفانی و مثنوی­ های عاشقانه است که نه تنها در بحرمعانی فرید؛ بلکه در خلق داستان­ های ناب و دل­نواز عاشقانه و عارفانه نیز بس بی ­بدیل است. در میان آثار عطار، مثنوی­ هایش به سبب وسعت دامنۀ معانی و داشتن مفاهیم گوناگون و سبک داستانی و در عین حال رمزی، در بیان نکات و دقایق عرفانی، جاذبه­ ایی بس شگرف دارد و از آن­جایی که در سخنان عطار همواره احوال روح را باید جستجو کرد، پس به همین سبب نیزاو در مثنوی «الهی ­نامه» راوی داستان عارفانه و عاشقانه­ ایی می ­شود با نام «رابعه و بکتاش» که تماماً تفسیر و تصویر روح است. رابعه، قهرمان اصلی این داستان که نقش دختری عاشق و دل­باخته را ایفاء می­کند، نمادی از «روح» و معشوق او، «بکتاش»، رمزی از «نفس» آدمی است که شوریدۀ روزگار از آغاز تا پایان این داستان را به توصیف سیر رستگاری رابعۀ «روح» و سیر تکامل بکتاشِ «نفس» اختصاص داده است. پرونده مقاله

نظامی در مخزن الاسرار از میان عناصر صور خیال، از آرایۀ تمثیل بهره های فراوانی گرفته است تا بدین وسیله بتواند مفاهیم و مقاصد مورد نظر خویش را که سرشار از نکات تعلیمی و اخلاقی ناب است به بهترین شکل ممکن برای خوانندگان خود بیان کند. مخزن الاسرار نظامی از جمله آثاری است که شخصیت حیوانات در آن نقش های مختلفی را ایفا می کنند؛ حیوانات در این اثر، برخلاف باورهای عامیانه که تنها چهرۀ منفی دارند، گاه چهره ای مثبت و در برخی از اوقات نیز جنبه ای دوگانه می یابند. این پژوهش توصیفی- تحلیلی، با هدف شناخت کارکردهای تمثیلی حیوانات در مخزن‌الاسرار، انتخاب و تمثیلات حیوانی در آن بررسی شده‌اند. پرونده مقاله

چکیده یکی از ویژگی های داستان که نقش برجسته ای در طرحِ نوشته، انسجام، رشد و گسترش آن دارد، شخصیّت پردازی و گره افکنی است؛ زیرا نویسنده باید بداند چگونه و با چه زبان و کارکردی، شخصیّتی را بیافریند و به او نقش و مرتبه بدهد و گره هایی که در طول داستان پدیدار کرده، با خلاقیّت ذهن، ترفندهای داستانی و شیوه های درست، آنها را دریافته و در جهت بازگشایی آن‌ها بکوشد. در زبان و ادبیّات مشرق و مغرب، آثار منظوم و منثوری مقبول افتاده اند که علّت اصلی آن نه تنها مرهون جذابیّت اشخاص و قهرمانان اینگونه داستان هاست، بلکه معلول دخالت شخصی و شخصیّت فکری و زبانی خلق کنندۀ آن نیز هست. این پژوهش با روش کتابخانه ای و شیوۀ توصیفی- تحلیلی با هدف بررسی عوامل مؤثّر در ایجاد گره های داستانی و شخصیّت پردازی، به عنوان دو عنصر حائز اهمّیّت در دو روایت زال و رودابه و رومئو و ژولیت انجام شده و نتایج حاصل از تطبیق دو روایتِ مذکور نشان داده است که به لحاظ شخصیّت پردازی، این دو داستان بسیار به هم شبیه و بسامد استفاده از گونه های شخصیّتی متفاوت، در آنها نزدیک به هم است، به جز دو تفاوت آشکار، که در تعداد شخصیّت های نمادین وسادۀ آن به چشم می خورد. از نظر گره‌های داستانی نیز در هر دو روایت، پنج بار گره افکنی مشاهده می شود که البتّه گرۀ آغازین در هر دو داستان که دلبستگی عشّاق از دو خانوادۀ متضادّ را شرح می دهد، موانع متفاوتی را در دو داستان ایجاد می کند که در پایان، یکی به خوشی و وصال و دیگری به سوگ و مرگ می انجامد پرونده مقاله