آزمایشی به منظور بررسی اثر تنش خشکی و برگ زدایی بر گیاه سورگوم به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین انجام شد. تیمار ها شامل تنش خشکی در سه سطح (آبیاری پس از 50 میلی متر تبخیر، 90 میلی متر تبخیر و 130 میلی متر تبخیر) و برگ زدایی نیز در سه سطح (عدم برگ زدایی، حذف 33 درصد برگ ها، حذف 66 درصد برگ ها) بود. نتایج نشان داد اثر ساده تنش خشکی و اثر متقابل تنش خشکی برگ زدایی تاثیر معنی داری بر محتوای آب نسبی گذاشت. در بین سطوح مختلف برگ زدایی بیش ترین محتوای آب نسبی برگ از تیمار حذف 33 درصد برگ ها و کم ترین میزان را شرایط شاهد (عـدم حـذف برگ) به دست آمد که با حـذف 66 درصـد برگ ها در گـروه آماری یکسان قرار گرفت. اثر ساده تنش خشکی، برگ زدایی تاثیر معنی داری بر میزان کلروفیل داشت در حالی که اثر متقابل تنش خشکی برگ زدایی اختلاف معنی داری بر میزان کلروفیل نشان نداد. اثر متقابل تنش خشکی و برگ زدایی مشخص کرد که بیش ترین میزان کلروفیل را تیمار شرایط آبیاری معمول و حذف 33 درصد برگ ها و کم ترین میزان را شرایط آبیاری معمول و حذف 66 درصد بود. اثر ساده تنش خشکی و اثر متقابل تنش خشکی و برگ زدایی تاثیر معنی داری بر پایداری غشای داشت. اثر ساده برگ زدایی اختلاف معنی داری را از نظر پایداری غشای نشان داد. اثر متقابل تیمار ها مشخص کرد که کم ترین پایداری غشای مربوط به تیمار تنش خشکی 130 میلی متر و حذف 66 درصد برگ ها و بیش ترین میزان را تنش 90 میلی متر و حذف 33 درصد برگ ها داشت پرونده مقاله