هدف: گیاه ریحان (Ocimum basilicum) که دارای خواص ضد اسپاسمی می‌باشد، در طب سنتی دارویی مناسب برای اسهال و استفراغ معرفی شده است. تحقیق حاضر به منظور تعیین اثر عصاره هیدروالکلی گیاه ریحان بر بافت‌شناسی کولون و شدت اسهال در موش‌های صحرایی انجام شد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه تجربی، 56 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار 5±200 گرمی به طور تصادفی به هفت گروه مساوی تقسیم شدند. گروه حلال (سرم فیزیولوژی)، گروه دیفنوکسیلات (mg/kg5)، و پنج گروه دریافت‌کننده عصاره هیدروالکلی ریحان با مقادیر (mg/kg) 800 و 600 ،400، 200، 100. یک ساعت پس از خوراندن داروها، روغن کرچک به میزان 2 میلی‌لیتر به هر حیوان از طریق گاواژ خورانده شد. سپس حیوانات به مدت 4 ساعت در قفس‌های جداگانه نگهداری شدند و شاخص‌های تعداد دفع، درصد کاهش وزن، محتوی آب مدفوع و درصد مهار ثبت گردید. موش‌ها یک ساعت بعد از مطالعات اسهال، به وسیله اتر آسان‌کشی شدند و بافت کولون جدا شده از نظر میکروسکوپی ارزیابی شد. داده‌‌ها با آزمون ANOVA و سپس آزمون Tukey آنالیز شدند. سطح 05/0>P معنی‌دار در نظر گرفته شد. یافته‌ها: گاواژ دیفنوکسیلات و عصاره به مقدار (mg/kg) 400 و 200 توانست موجب بهبود اسهال ایجاد شده با روغن کرچک شود. مطالعات بافت‌شناسی نشان داد که اگرچه تفاوت معنی‌داری بین گروه‌های مختلف وجود نداشت، با این حال مقدار (mg/kg) 800 عصاره تا حدودی توانست موجب افزایش ضخامت دیواره کولون شود. نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌‌دهد، عصاره هیدروالکلی ریحان، ویژگی‌‌هایی شبیه به دیفنوکسیلات در کاهش علائم اسموتیک اسهال و حجم آب دفع شده دارد، همچنین به صورت کوتاه مدت می‌تواند تاثیرات کمی بر ضخامت دیواره کولون داشته باشد. پرونده مقاله