داستان ﺑﻮﻳﮋه در ژاﻧﺮ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ، در قالب کوتاه و موجز، بدور از هنرنمایی و صحنه پردازی های زاید برگرفته از متن زندگی، بهترین مؤلفه برای معرفی خلق و خوی پدیدآورندۀ اثر ادبی و تأثیرگذارترین اﺑﺰار برای ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻫﻨﺠﺎرﻫـﺎی اﺧﻼﻗـﻲ اﺳـﺖ. نظامی در گفتار و رفتار قهرمانان قصّه‌هایش منش و هویّت انسان آرمانی را به تصویر کشیده این ویژگی آثار نظامی موجب شده است تا رفتار اخلاقی شخصیت های داستانی او بر اساس یکی از نظریه های برگزیده و زبدۀ اخلاقی معاصر غرب تحلیل و میزان مطابقت با مراحل و مراتب آن ارزیابی شود. با توجه به زمینه‌های فطری بشر، به نظر می‌رسد که مسائل اخلاقی تا حدودی دارای عناصر مشترکی در میان فرهنگ‌ها و جوامع انسانی باشد. اما گاهی تعدد و تکثر نظریات اخلاقی چنان می نماید که کدهای اخلاقی در میان ملل مختلف نشانی‌های متفاوت داشته باشند. پژوهش در نظریه های اخلاقی بر مبنای یکی از غنی‌ترین میراث فرهنگی ایرانی و اسلامی، می تواند بین این دو فرض یاد شده برتری یکی را تأیید کند. در این مقاله رفتار اخلاقی اشخاص منظومه برای نخستین باردر چارچوب یک تئوری علمی تحلیل می شود. هدف اصلی این پژوهش کاربرد نظریۀ رشد اخلاقی لارنس کلبرگ (Lawrence Kohlberg) در رفتار شخصیت های منظومۀ لیلی و مجنون نظامی و پاسخ به ا ین پرسش است که آیا درجات اخلاقی اشخاص داستان منظور قابل تفسیر و تحلیل با نظریۀ مراحل رشد اخلاقی کلبرگ است ؟ در نتیجۀ این پزوهش پنج کد اخلاقی شناسایی شده است. که هر یک از این کدها کنش های متعددی را در برمی گیرد و بر انگیزه و استدلال خاصی دلالت دارد ومقام بالاترین مراحل رشد اخلاقی کلبرگ را به اخلاق شخصیت های داستان می بخشد این پژوهش به روش تحلیل محتوا و توصیف با استناد به منابع کتابخانه ای مبتنی بر مطالعۀ نشریات وکتب گردآوری شده است این موضوع با وجود توجه پژوهندگان به مسائل اخلاقی در لیلی و مجنون نظامی پژوهشی کاملاً جدید است و پیشینۀ عینی ندارد پرونده مقاله