ساق سیاه یکی از مهمّ‌ترین بیماری های توتون در دنیا است که می تواند خسارات زیادی را موجب شود. جهت بررسی وضعیت آلودگی به این بیماری در مزارع توتون استان گلستان، تعداد 45 مزرعه توتون در پنج روستا مختلف منطقه گرگان (والش آباد، تقرتپه، جعفرآباد، نوده ملک و قرق) و چهار روستا مختلف منطقه علی آباد (برفتان، پیچک محله، الازمن و فاضل آباد) در سال زراعی 1394، انتخاب و از زمان ظهور علایم بیماری طی بازدیدهای منظم هفتگی، میزان وقوع بیماری روی اندام های هوایی توتون در طول دوره آلودگی در مزارع یادداشت برداری شد. تجزیه ی آماری داده ها با استفاده از نرم افزار استت گرافیکز سنتوریون 16 و رسم نمودارهای پیشرفت بیماری جهت بررسی برازش مدل های اپیدمیولوژیکی با استفاده از نرم‌افزار هاروارد گرافیکز صورت پذیرفت. با استفاده از دو روش آماری تجزیه تابع تشخیص و رگرسیون لجستیک عوامل تأثیرگذار بر وقوع همه گیری بیماری تعیین گردید. از لحاظ حداکثر وقوع بیماری در مناطق مختلف اختلاف معنی داری وجود نداشت اما در مزارع مختلف یک روستا اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1 درصد وجود داشته است. حداکثر میزان آلودگی مزرعه ای با 4/43 درصد در روستای والش آباد بود. روستای جعفر آباد با 64/23 درصد بیشترین آلودگی و روستای نوده ملک با 4/16 درصد کمترین آلودگی را داشته است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که بیماری ساق سیاه توتون در دو منطقه گرگان و علی آباد در استان گلستان با میزان وقوع متفاوت گسترش دارد. بررسی تجزیه های زمانی اپیدمی با استفاده از پنج مدل رشد (نمایی، تک مولکولی، لجستیک، گومپرتز و لوگ-لجستیک) نشان داد مدل گومپرتز، مناسب ترین مدل رشد برای توصیف پیشرفت این بیماری در شرایط استان گلستان می باشد. شرایط آب و هوایی در سال 1394 در مناطق مختلف مشابه بود. جمعیت قارچ و نماتد در خاک، تعداد دفعات سمپاشی در مزرعه و خزانه، مدت آبیاری، تناوب و بافت خاک مهم ترین متغیرها در بروز شدت بیماری در استان گلستان در سال زراعی 1394 بودند. پرونده مقاله