کمبود معلم در تاریخ معاصر ایران یکی از معضلات نظام آموزشی بوده و دولت برای حل این موضوع اقدامات زیادی انجام داده است. گرچه در اواخر دوره قاجار دارالمعلمین و سپس در اواسط دوره رضاشاه دانشسراهای تربیت معلم تأسیس گردید، اما تا پایان سلطنت وی، تعداد معلمان با تعداد مراکز آموزشی و داوطلبان تحصیل همخوان نبود. با آغاز سلطنت محمدرضاشاه تا سقوط دکتر مصدق و آغاز انتقادات از دولت و ساختار وزارتخانه‌ها، نظام آموزشی نیز مورد هدف قرار گرفت و تغییراتی در آن ایجاد گردید. در این دهه نیز دولت برای جبران کمبود معلم و افزایش تعداد دانش‌آموزان تدابیری برای تربیت معلم به کار گرفت که بررسی آن، مسئله مقاله پیش‌رو است. پژوهش حاضر با هدف تبیین وضعیت نظام آموزشی کشور و شناخت اقدامات دولتی برای تأمین معلمان در برهه زمانی سقوط رضاشاه تا سقوط دولت مصدق، انجام شده و بر اساس منابع اسنادی و کتابخانه‌ای و با روش تحلیل تاریخی تدوین گردیده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در کابینه‌های بعد از دوره رضاشاه توجه زیادی به موضوع تربیتِ معلم شد و با مصوبات مختلف، احتیاج به معلم تا حدودی مرتفع گردید. از طرفی این موضوع عامل مهمی در گسترش سواد و علاقه به تحصیل نزد عموم بود. پرونده مقاله

دورۀ محمدرضاشاه در راه تعلیم و تربیت عشایر ایران، نوید بخش شروع مرحلۀ تازه‌ای بود. تا این زمان حکومت پهلوی و وزارت فرهنگ بیشتر به توسعۀ آموزش در نقاط شهری تمرکز داشت و تا اواخر دهۀ 1320ش، اکثر عشایر کشور در بی‌سوادی مطلق به سر می‌بردند و حکومت برای تغییر این وضعیت، اصلاحاتی به وجود آورد. تأسیس مدارس و مراکز آموزشی در مناطق عشایری و سپس ایجاد دانشسرای مخصوص عشایر با هدف تربیت و تأمین معلمانی از جنس خود آنان که با روحیات و خلقیات و فرهنگ‌شان آشنایی بیشتری داشتند، از جملۀ این اقدامات بود که بررسی آن مسألۀ نوشتار حاضر است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر متون اسنادی و کتابخانه‌ای درصدد پاسخ به علل، روند و پیامدهای تأسیس دانشسراهای عشایری در حیات درونی جمعیت ایلی کشور است. یافته‌ها حاکی از آن است که علاوه بر تمایل عشایر به تعلیم و تربیت، رژیم پهلوی در راه تحقق برنامه‌های توسعه عمرانی، درصدد بود سطح سواد و میزان آگاهی عشایر کشور را افزایش داده و زان پس حیات فردی و اجتماعی آنان را در کنترل حکومت مرکزی و تحت تأثیر تعلیم و تربیت رسمی قرار دهد. پرونده مقاله