جغرافیا و مطالعات محیطی
,
شماره5,سال
12
,
زمستان
1402
با توجه به رویدادهای سیل بهویژه برای سکونتگاهها پیرامون رودخانهها، عدم اطلاع صحیح از تغییرات متوالی بستر رودخانه و جابجایی آن در سالهای آتی یکی از مسایل مهم علمی آبخیزداری میباشد از اینرو به دلیل اطلاعات ناکافی از رفتار رودخانهها، سکونتگاههای حاشیه رودخانههای م چکیده کامل
با توجه به رویدادهای سیل بهویژه برای سکونتگاهها پیرامون رودخانهها، عدم اطلاع صحیح از تغییرات متوالی بستر رودخانه و جابجایی آن در سالهای آتی یکی از مسایل مهم علمی آبخیزداری میباشد از اینرو به دلیل اطلاعات ناکافی از رفتار رودخانهها، سکونتگاههای حاشیه رودخانههای مناطق ساحلی دائماً دچار آسیب هستند. محدوده مورد بررسی این تتحقیق از مرز کنیک کوهستان تا جلگه میباشد. هدف از این پژوهش پیشبینی تغییرات مورفولوژی رودخانه (عرض کانال و اندازهگیری پیچانرودی و ضریب خمیدگی رودخانه) در مناطق ساحلی شمال کشور از طریق روشهای تلفیقی سنجش از دور با مدل سلولهای اتوماتیک وزنجیره مارکوف است. سفیدرود به عنوان بزرگترین و مهمترین رودخانه سواحل جنوب دریای خزر نقش مهمی در زندگی، فعالیتها و سرمایههای انسانی منطقه دارد. عوامل مورفولوژیک رودخانه و محیطهای پیرامون آن و پیشبینی شرایط آینده میتواند در برنامهریزی و آمایش دشتهای ساحلی موثر و ضروری واقع شود. در این پژوهش از تصاویر ماهوارهای لندست 5، 7 و 8 سالهای، 2002،1987 و 2018، همراه با دادههای تغییرات تراز دریای خزر و دبی سفیدرود، بررسیهای میدانی و نرم افزارهای Envi 5.3، ArcGIS 10.4.1 و Idrisi TerrSet به عنوان ابزار تحقیق بهره گرفته شد. ابتدا مقادیر احتمال تبدیل کاربری اراضی در سال 2018 بر مبنای مدل تلفیقی زنجیره مارکوف و سلولهای خودکار بهدست آمد. نتایج نشان داد که مدل تلفیقی، دارای دقت و صحت بالایی جهت پیشبینی الگوی آینده است. سپس با توجه به دقت و صحت خروجی مدل، نقشه پیشبینی کاربری اراضی و مورفولوژی رودخانه برای سال 2030 تهیه شد. با برازش دو نقشه سال 2018 و پیشبینی 2030 تغییرات محتمل در محیط رودخانه بهدست آمد و در چهار محدوده مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت با استفاده از دادههای تغییرات تراز دریای خزر و دبی سالانه رودخانه سفیدرود، روند تغییرات و پیشبینی مدل، مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین احتمال تغییرات بر اثر تاسیسات ساخت انسان میباشد. فرایندهای فرسایشی، تغییر پیچانرودی و سیلگیری در حد فاصل سد سنگر تا روستای لومان بصورت جابجایی جانبی کانال و تشدید پیچانرودی، روستای کیسم و شهر آستانه اشرفیه و آزادسرا تا لیچاه بصورت سیلگیری تاسیسات انسانی و در محدوده کیاشهر، تالاب بوجاق و دلتای سفیدرود بصورت تغییر موقعیت مصب و جابجایی به غرب کانال رودخانه میباشد، با توجه به نتایج بررسی مقطع عرضی کانال رودخانه در سه دوره 1987، 2002 و 2018، روند کاهشی عرض کانال رخ داده است.
پرونده مقاله
فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
,
شماره2,سال
12
,
تابستان
1401
در حال حاضر بهدنبال رشد شهرنشینی و افزایش سوانح طبیعی، بررسی و سنجش تابآوری سیستمهای انسانی و طبیعی در دستیابی به توسعه پایدار از اهمیت ویژهای برخوردار است. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزیابی تابآوری محیط شهری گرمی در برابر خطر زمینلرزه میباشد. در ای چکیده کامل
در حال حاضر بهدنبال رشد شهرنشینی و افزایش سوانح طبیعی، بررسی و سنجش تابآوری سیستمهای انسانی و طبیعی در دستیابی به توسعه پایدار از اهمیت ویژهای برخوردار است. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزیابی تابآوری محیط شهری گرمی در برابر خطر زمینلرزه میباشد. در این پژوهش، با در نظر گرفتن ساختارهای طبیعی، کالبدی و دسترسی دخیل در برابر زلزله در قالب 15 شاخص، به ارزیابی تابآوری شهر گرمی در مقابل زلزله پرداخته شده است. سپس لایههای اطلاعاتی توسط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید و در مرحله بعد وزندهی عوامل مورد بررسی با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه (ANP) و در محیط نرم افزار Super Decisionانجام شد و مدلسازی نهایی، با استفاده از روش میانگین-گیری وزندار ترتیبی (OWA) انجام گردید. نتایج پژوهش نشاندهنده آن است که 70/11 از منطقه مورد مطالعه دارای تاب-آوری کاملا مناسب و 17/24 درصد از منطقه از تابآوری کاملا نامناسبی برخوردار است. تابآوری نامناسب، تابآوری متوسط و تابآوری مناسب به ترتیب با 25 درصد، 84/25 درصد و 29/13 درصد سایر پهنهها را شامل میشود. بهطور کلی میتوان گفت که بخشهای جنوبی، جنوبغربی و بخشهایی از شمالشرقی شهر گرمی از نظر تابآوری در برابر زلزله در وضعیت نسبتا نامناسبی قرار داشته و در مقابل واحدهای ساختمانی واقع در بخشهای شمال و شمالغرب این شهر در شرایط مساعدتری قرار دارد. با توجه به نقشه نهایی، شهر گرمی از نظر تابآوری در برابر زلزله در موقعیت مطلوبی قرار ندارد و به نوعی از وضعیت متوسط رو به پایین برخوردار است. شهر گرمی از نظر تابآوری در برابر زلزله در موقعیت مطلوبی قرار ندارد و به نوعی از وضعیت متوسط رو به پایین برخوردار است.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد