نظریه‌ی صدرالمتألهین در مورد عوالم پیش از دنیا برای خلقت انسان، نقطه‌ی عطف مهمی است. وی با پذیرش اصل کینونتِ پیشین انسان، آن را به هویت‌های مستقل عقلی‌ای بر می‌گرداند که در موقفی پیش از جهان ماده، از علت‌های عقلی‌شان استخراج شده و در برابر ربوبیت پروردگار، به زبان حال اقرار کرده‌اند. از سوی دیگر در روایات معتبر، دست‌کم سه موقفِ عالم ارواح، عالم ذرّ اول و عالم ذرّ دوم قابل ردیابی است که با شدت و ظهور کاملی، به حضور انسان‌ها در این مواقف و اقرار ایشان اشاره می‌کند. با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای، نتیجه گرفته می‌شود که نظریه‌ی صدرالمتألهین می‌تواند این روایات را بر اساس ساختار حکمت متعالیه توضیح دهد و اولاً اصل وجود عوالم پیشین را با نگاه فلسفی بپذیرد و ثانیاً به اشکالات وارد بر نظریات ظاهرگرایانه دچار نشود؛ اما از جهت تأویلی و غیرحقیقی دانستن روایات و نیز عدم توجیه مناسب برای تعدّد مواقف، نارسایی دارد. پرونده مقاله