عارفان در طول تاریخ، اغلب، رویکردهای متفاوت و گاه متعارضی با فلاسفه و متکلمین داشته‌اند. عین‌القضات همدانی با وجود شهرت بیشترش در عرفان، آراء فلسفی و کلامی عمیق و قابل توجهی دارد. هدف پژوهش حاضر، شناخت مبانی فلسفی، عرفانی و کلامی ایشان در حوزه‌های ‌هستی‌شناسی، با روش توصیفی- تحلیلی است. این پژوهش نشان می دهد که عین‌القضات همدانی توانسته است در دو ساحت فرایند ادراک شهودی و ساحت فرایند تبدیل شهود به گزاره، سخن بگوید و معرفت و دانشی را که مستقیماً و بی‌واسطه تجربه کرده، با دلیل و برهان قابل فهم کند. همچنین عین‌القضات در طرح اندیشه‌هایی نو، در حوزه مذکور پیش‌رو بوده است؛ مانند تجلّی واحد در ‌هستی‌ و وحدت وجود، رابطه بین جسم و جان در انسان‌شناسی، استفاده زیاد از تأویل در فهم آیات قرآن، نافرمانی ابلیس در سجده نکردن به انسان که او این را ناشی از عشق راستین به معشوق ازلی و نیز جریان قلم تقدیر الهی می‌داند. نگاه فلسفی و کلامی این عارف، در آثارش به خصوص تمهیدات، نامه‌ها و زبده الحقایق، مجال ظهور یافته است. پرونده مقاله

هر دانشی بر اصولی استوار است که بر همۀ اجزای آن پرتو می‌افکند. دانش علوم انسانی نیز از این قاعده مستثنی نیست. این مقاله ضمن معرفی مبانی و اصول حاکم بر علوم انسانی اسلامی ادلۀ اثبات آن را نیز بیان کرده است. این تحقیق با روش تحقیق کتابخانه ای و مراجعه به متون و اسناد صورت پذیرفته که کلیه متون مرتبط در این زمینه مطالعه و بصورت فیش برداری صورت گرفته است. دین اسلام پنج شرط اساسی را ملاک سنجش اسلامیت افراد قرار داده است که محقق به عنوان محور تحقیق و در تطبیقی علمی به کمک آن شروط، اسلامیت دانش را نیز مورد سنجش قرار داده است. اصل وحدت‌گرایی در پرتو تقدم‌نداشتن بر خدا و رسول، هدایت‌طلبی در پرتو اعتقاد به نبوت و آخرت‌گرایی در پرتو اعتقاد به معاد، عدالت‌خواهی در پرتو اعتقاد به عدل اسلامی، ولایت‌پذیری در پرتو اعتقاد به امامت و جریان ولایت الله می‌توانند چراغ راه محقق مسلمان باشند که با محک آن در تمامی حوزه‌های علمی به‌ویژه علوم انسانی اسلامیت را بسنجند و علوم انسانی را اسلامی و مطهر کنند. این اصول از مبانی معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و ارزش‌شناسی در علم کلام و فلسفه اسلامی منشأ می‌گیرند. مراعات این اصول در تمامی رشته‌های علوم انسانی شرط اسلامیت آن رشتۀ علمی محسوب می‌شود؛ درنتیجه شرط اسلامیت یک حقیقت علمی تحقق هر پنج اصل ذکرشده به‌طور یکجاست. هریک از اصول مبانی استدلالی قابل دفاعی دارد که می‌تواند اصالت خود را در داوری اثبات کند. پرونده مقاله