جغرافیا و مطالعات محیطی
,
شماره4,سال
7
,
پاییز
1397
جزیره قشم را میتوان دروازهای برای ژئوتوریسم ایران دانست. بزرگترین جزیرهی خلیج فارس به واسطه دارا بودن پدیدههای زمینشناسی و زیستشناسی متنوع و بیهمتا، توان بالایی برای تبدیل شدن به یک قطب بزرگ اکوتوریسم و ژئوتوریسم در حوضهی خلیج فارس دارد. یکی از اشکال جزیره، کشف چکیده کامل
جزیره قشم را میتوان دروازهای برای ژئوتوریسم ایران دانست. بزرگترین جزیرهی خلیج فارس به واسطه دارا بودن پدیدههای زمینشناسی و زیستشناسی متنوع و بیهمتا، توان بالایی برای تبدیل شدن به یک قطب بزرگ اکوتوریسم و ژئوتوریسم در حوضهی خلیج فارس دارد. یکی از اشکال جزیره، کشف طولانی ترین غار نمکی جهان در گنبد نمکی نمکدان به طول 6580 متر میباشد که با وجود توانمندیهای بسیار زیاد در زمینه توسعهی ژئوتوریسم هنوز نتوانسته به جایگاه واقعی خود دست یابد. لذا این سوال مطرح میشود که پتانسیلها و محدودیتهای توسعه ژئوتوریسم این منطقه کدامند؟ و چه استراتژیهایی برای توسعه ژئوتوریسم نیاز است؟ این پژوهش با توجه به هدف از نوع کاربردی و از نظر روش تحقیق از نوع تحلیلی، توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش مردم بومی، گردشگران و کارشناسان گردشگری جزیره قشم میباشد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها و تعیین استراتژیهای توسعه ژئوتوریسم منطقه از تکنیک SWOT استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان نشان میدهد که منطقه مورد مطالعه با 20 نقطه قوت و امتیاز وزنی 733/3 و 21 فرصت با امتیاز وزنی 960/3 در برابر 16 نقطه ضعف با امتیاز وزنی 768/3 و 14 تهدید با امتیاز وزنی 535/3 توانمندیهای بسیار بالایی برای توسعه ژئوتوریسم در خلیج فارس دارد ولی ضعفها و تهدیدهای داخلی مانع این امر شده است. لذا با سیاستهای مناسب و مدیریت واحد میتوان از نقاط قوت موجود برای توسعه ژئوتوریسم غار نمکی قشم استفاده کرد.
پرونده مقاله
جغرافیا و مطالعات محیطی
,
شماره2,سال
4
,
تابستان
1394
شهرها به عنوان بستری که انسانها در آن پرورش یافته و بسیاری از نیازهای خود را در آن برآورده میکنند امروزه به واسطه رونق شهرنشینی و افزایش جمعیت و به طبع افزایش انواع تقاضا دچار مسائل و مشکلات زیادی شدهاند، تداوم این وضعیت آینده زیست در پیرامون و حتی داخل محدودههای شه چکیده کامل
شهرها به عنوان بستری که انسانها در آن پرورش یافته و بسیاری از نیازهای خود را در آن برآورده میکنند امروزه به واسطه رونق شهرنشینی و افزایش جمعیت و به طبع افزایش انواع تقاضا دچار مسائل و مشکلات زیادی شدهاند، تداوم این وضعیت آینده زیست در پیرامون و حتی داخل محدودههای شهری را تحدید میکند. بنابراین توسعه پایدار باید در سطوح مختلف زندگی انسانی از جمله محل زندگی او مورد توجه قرار گیرد. از این رو هدف از این پژوهش ارزیابی وضعیت توسعه شهری و گسترش فضایی، شهر آستانه اشرفیه بر اساس معیارهای زیست محیطی تئوری توسعه پایدار شهری است. جهت رسیدن به هدف مورد نظر، ابتدا معیارهای زیست محیطی توسعه پایدار شهر مشخص شد. و سپس مقادیر کمی هر یک از این معیارها و زیر معیارها گردآوری شده و در نهایت با استفاده از مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) اقدام به تجزیه و تحلیل اطلاعات شد. روش تحقیق بکار رفته در این مقاله توصیفی- تحلیلی است. نتایج تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که وضعیت پایداری توسعه شهر بر اساس معیارهای زیستمحیطی با امتیاز 29/3 در وضعیت پایداری نستاً کم قرار دارد.
پرونده مقاله
جغرافیا و مطالعات محیطی
,
شماره2,سال
3
,
تابستان
1393
با گستردهتر شدن شهر تهران و متمرکز شدن فضای داخلی آن خلاء ضرورت دسترسی به محیطهای طبیعی و سبز بیشتر نمایان شده است. اهداف این پژوهش بررسی میزان سازگاری پارکهای محلهای منطقه 5 شهرداری تهران با کاربری های همجوار، تحلیل میزان تناسب آنها با استانداردهای موجود، بررسی عوام چکیده کامل
با گستردهتر شدن شهر تهران و متمرکز شدن فضای داخلی آن خلاء ضرورت دسترسی به محیطهای طبیعی و سبز بیشتر نمایان شده است. اهداف این پژوهش بررسی میزان سازگاری پارکهای محلهای منطقه 5 شهرداری تهران با کاربری های همجوار، تحلیل میزان تناسب آنها با استانداردهای موجود، بررسی عوامل موثر در کاهش تناسب پارکهای محلهای و مکانیابی اراضی متناسب با استقرار پارکهای مذکور در منطقه مورد مطالعه میباشد. در این پژوهش نوع تحقیق تحلیلی- کاربردی است و با استفاده از روشهای موجود در سیستم اطلاعات جغرافیایی همچون overlay (همپوشانی)، Spatial Analysis (تحلیلهای مکانی)، Proximity (مجاورت) و Network (شبکه) اقدام به تجزیه و تحلیل تناسب پارکهای شهری در مقیاس محلهای در محدوده مورد مطالعه، شده است. پس از تحلیلهای صورت گرفته و نیز با توجه به خروجی مدل AHP، مشخص شد که بیشتر پارکهای محلهای موجود در منطقه، در اراضی خوب و خیلی خوب استقرار یافتهاند، و به ندرت پارکهای وجود دارند که در اراضی متوسط و ضعیف مکانگزینی شده باشند، همچنین با توجه به نقشه مذکور، هیچ کدام از پارکهای محلهای موجود در اراضی خیلی ضعیف قرار ندارند. نکتۀ مهم قابل اشاره در این نقشه این است که اراضی خیلی خوب زیادی وجود دارد که استقرار کاربریهای محلهای در آنها یا کم است و یا متوازن توزیع نشدهاند، بنابراین جهت برنامهریزی کاربری اراضی منطقه مورد مطاله میتوان از این اراضی با قابلیت سازگاری و تناسب خیلی خوب، جهت احداث و مکانگزینی پارکهای محلهای استفاده نمود.
پرونده مقاله
بخش مرکزی شهرها همواره ظرفیت زیادی به منظور ارتقاء، رشد و توسعه شهر داشته است. همراه با گسترش شهر و ایجاد قطبهای جدید فعالیت و سکونت در سایر نقاط شهر و از طرف دیگر ظهور مسائل و مشکلات فضایی در بخش مرکزی شهرها، ظرفیتهای توسعهای این بخش از شهر تحت تأثیر قرار گرفته است. چکیده کامل
بخش مرکزی شهرها همواره ظرفیت زیادی به منظور ارتقاء، رشد و توسعه شهر داشته است. همراه با گسترش شهر و ایجاد قطبهای جدید فعالیت و سکونت در سایر نقاط شهر و از طرف دیگر ظهور مسائل و مشکلات فضایی در بخش مرکزی شهرها، ظرفیتهای توسعهای این بخش از شهر تحت تأثیر قرار گرفته است. مرکز شهر رشت در گذر زمان و تحت تأثیر اثرات کُنِش متقابل نیروهای پویا، پویاییهایی را تجربه کرده است. بنابراین لازم است این نیروها و فرآیندهای پویا را شناخت و دانست که، پویایی فضایی-کالبدی بخش مرکزی شهر رشت از چه ماهیتی برخوردار است، تحت تأثیر چه عواملی قرار داشته است، این پویایی در قالب چه فرایندهایی رخ داده است و کدام یک از عوامل بیشترین تأثیر را دگرگونیهای این بخش از شهر داشته است.نوع تحقیق در این پژوهش شناختی- تبیینی، و پارادایم/ فلسفه ی روش شناختیِ آن نیز، پوزیتیویستی- تفسیری است. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل مبتنی بر اجتناب از شرایط نامطلوب با دارا بودن 65 درصد از وزن کلیه عوامل اثر گذار بر پویایی بخش مرکزی شهری رشت، مهمترین عوامل در تصمیمگیری به جداییگزینی و جابجایی خانوارها و در نتیجه پویایی فضایی کالبدی بخش مرکزی شهر رشت میباشند. بر اساس یافتههای تحقیق، علیرغم روند افزایشی کل جمعیت شهر رشت (82/36 درصد) طی دوره ده ساله 1380 الی 1390، اما جمعیت بخش مرکزی آن طی این دوره با کاهش (34/4 درصد) مواجه است، و الگوی کاربری اراضی و کارکرد املاک بخش مرکزی شهر تمایل شدید به کاهش کاربری مسکونی (19 درصد کاهش طی سال های 1352 الی 1397) و افزایش کاربری تجاری (75 درصد)، کاربری تفریحی گردشگری (2586 درصد)، کاربری پارکینگ (114 درصد) و کاربری فرهنگی (51 درصد) دارد. بنابراین ساختار اقتصاد سیاسی حاکم بر شهر رشت، از طریق تغییر در چرخههای سرمایه گذاری- سرمایه زدایی و اولویت ارزش مبادلاتی بر ارزش مصرفی زمین و املاک، بر روند رو به افول بخش مرکزی شهر رشت از نظر سکونت و بازساختهای فضاهای فعالیتی اثر گذار بوده است. در نهایت بررسی و تجزیه و تحلیل دادهها نشان داد که تدوین راهبرد بازآفرینی و بهسازی محلههای بخش مرکزی شهر رشت بر اساس توان فضایی قابلیت دسترسی، با تأکید بر رفع آسیبپذیری منطقه مورد مطالعه کارآمدترین راهبرد در توسعه این بخش شهری است.
پرونده مقاله
اولویت بندی مناطق نمونه گردشگری بر اساس اصول علمی و تکنیکهای تصمیم گیری چند معیاره، جهت تعیین استعداد مناطق برای برنامهریزی توسعه گردشگری، سرمایهگذاری و اجرای پروژههای عمرانی، از جمله رویکردهای ضروری در فرایند نیل به توسعه پایدار و متوازن روستایی و جلوگیری از حدر رف چکیده کامل
اولویت بندی مناطق نمونه گردشگری بر اساس اصول علمی و تکنیکهای تصمیم گیری چند معیاره، جهت تعیین استعداد مناطق برای برنامهریزی توسعه گردشگری، سرمایهگذاری و اجرای پروژههای عمرانی، از جمله رویکردهای ضروری در فرایند نیل به توسعه پایدار و متوازن روستایی و جلوگیری از حدر رفت وقت و سرمایه است. این پژوهش با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با بهرهگیری از 29 معیار شامل 11 معیار در رابطه با جاذبههای طبیعی و انسانی، 5 معیار در زمینه شعاع جذب گردشگر، 9 معیار مربوط به دسترسی و 4 معیار در رابطه با مساحت اراضی قابل برنامهریزی و مصوب اقدام به اولویت بندی حوزه های روستایی نمونه گردشگری غرب استان گیلان جهت سرمایهگذاری و توسعه گردشگری نموده است. یافتههای حاصل از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP ) نشان داد که منطقه نمونه گردشگری لیسار در رتبه اول جهت برنامهریزی و توسعه گردشگری قرار گرفت که این امر به دلیل وجود جاذبههای مانند ساحل زیبا، بهرهمندی از آثار تاریخی، وجود جاذبه های مصنوعی و فرهنگی و اجتماعی و برخورداری از مسیر گردشگی و چشم انداز زیبا است. تالاب استیل با برخورداری از جاذبههای زیبای طبیعی و انسانی مانند، تالاب، دریاچه، جنگل قابل نفوذ، آثارتاریخی، جاذبه فرهنگی و اجتماعی در رتبه دوم جهت برنامهریزی و توسعه گردشگری قرار گرفته است و روستای نمونه گردشگری گیسوم از توابع شهرستان تالش با وجود ساحل ماسهای، مسیر دسترسی جنگلی و جاذبههای مصنوعی و طبیعی در رتبه سوم جهت برنامهریزی و توسعه گردشگری قرار گرفته است.
پرونده مقاله
در استان گیلان، نابرابری و فقدان تعادل در پراکنش بهینۀ امکانات و منابع و تمرکز امکانات و خدمات در نخست شهر ناحیه ای (شهر رشت)، عدم تعادل و شکاف توسعۀ بین نواحی استان را موجب شده است. در همین راستا، هدف قرار دادن توسعۀ نواحی و شناسایی نحوه توزیع عدالت اقتصادی- اجتماعی م چکیده کامل
در استان گیلان، نابرابری و فقدان تعادل در پراکنش بهینۀ امکانات و منابع و تمرکز امکانات و خدمات در نخست شهر ناحیه ای (شهر رشت)، عدم تعادل و شکاف توسعۀ بین نواحی استان را موجب شده است. در همین راستا، هدف قرار دادن توسعۀ نواحی و شناسایی نحوه توزیع عدالت اقتصادی- اجتماعی میان نواحی برای کاهش نابرابری های ناحیه ای ضروری است. بنابراین، تحقیق حاضر با هدف، شناسایی درجۀ برخورداری نقاط شهری استان گیلان از نظر شاخص های توسعه و روند تغییرات سطوح توسعه در سال های 1375 تا 1390 انجام یافته است. روش پژوهش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی– تحلیلی و از نوع کاربردی است. جهت بررسی وضعیت برخورداری و توسعه یافتگی شهرهای استان گیلان از 40 شاخص در بخش های اقتصادی، فرهنگی و آموزشی، بهداشتی و درمانی، مسکن و زیربنایی، تفریحی و پذیرایی وشاخص تلفیقی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که تمرکز خدمات و امکانات روز به روز در شهرهای بزرگ منطقه از جمله رشت، بندرانزلی و لاهیجان بیشتر می شود و این امر بر میزان ناتعادلی و شکاف توسعه بین شهرهای استان خواهد افزود. بررسیهای تحلیلی بیانگر آن است که یک نوع بی تعادلی در سلسله مراتب توسعه در نقاط شهری استان گیلان، به دلیل قرار گرفتن بیشتر شهرها در ردیف شهرهای نیمه توسعه یافته و محروم وجود دارد و در نهایت بر اساس الگوی رگرسیونی محاسبه شده، اولویت پیش بینی درجه برخورداری شهرهای استان گیلان به ترتیب در شاخص های مسکن و زیربنایی، خدمات تفریحی و پذیرایی، شاخص های اقتصادی، خدمات فرهنگی و آموزشی و شاخص های بهداشتی و درمانی می باشد.
پرونده مقاله
رشد روزافزون جمعیت شهرها در گسترش فیزیکی و تغییرات کاربری اراضی حاشیه شهرها نقش مؤثری داشته است. جمعیت شهر رشت از حدود 294 هزار نفر در سال 1370 به بیش از 600 هزار نفر در سال1390 افزایش یافته است. در این دوره مساحت محدوده شهر از 2994 هکتار به 10240 هکتار رسید. نتیجه افزا چکیده کامل
رشد روزافزون جمعیت شهرها در گسترش فیزیکی و تغییرات کاربری اراضی حاشیه شهرها نقش مؤثری داشته است. جمعیت شهر رشت از حدود 294 هزار نفر در سال 1370 به بیش از 600 هزار نفر در سال1390 افزایش یافته است. در این دوره مساحت محدوده شهر از 2994 هکتار به 10240 هکتار رسید. نتیجه افزایش جمعیت و مساحت شهر، توسعة فیزیکی شهر و در نتیجه تغییر کاربری اراضی حاشیه شهر و به زیر ساخت و ساز رفتن این اراضی بوده است، بنابراین شناسایی ساز و کارهای مؤثر بر رشد و پویایی شهر به منظور مقابلة منطقی و صحیح با مشکلات تبعی آن و همچنین طراحی اندیشمندانه و مدبرانة توسعة آتی شهر حائز اهمیت می باشد. نوع تحقیق در این پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی می باشد. نتایج پیمایشی تحقیق نشان داد که طی درۀ 1370 تا 1390، حدود 3587 هکتار از اراضی حاشیۀ شهر، تغییر کاربری یافته و به زیر ساخت و سازهای شهری رفته است. با توجه به آمار شهرداری رشت، تعداد واحد مسکونی شهر رشت از 84053 در سال 1370 به 140355 واحد در سال 1389 رسیده است، که نشانگر 67 درصد افزایش طی این دوره است. همچنین یافته های حاصل از مقایسۀ دو نقشۀ شهر رشت در سال های 1370 با 1390 نشان داد که طی دوره مذکور تعداد 10 روستا به شهر ملحق شده و همچنین تعداد 57728 قطعه ملک اعیانی در حاشیه شهر به محدوده خدماتی شهرداری اضافه شده است. که این قطعات شامل کاربری های مختلفی، از جمله مسکونی، تجاری، صنعتی و... است
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد