از آثار ارزشمند ادب فارسی ، کتاب اسرارالتوحید است که شرح و گزارش رفتار و گفتار و کرامات عارف مردمداری است که در اوج نابسامانی های سیاسی ،اجتماعی و مذهبی ظهور می کند و با کنش و رفتار و شیوه های تربیتی خاص خود به دور از هر گونه خصومت و خشونتی مردم و مریدان را متوجه رفتار اشتباه خود کرده و ضد ارزش هارا به ارزش مبدل می کند .با عنایت به اهمیت ابو سعید ابو الخیر به عنوان یک عارف آگاه نسبت به مسائل جامعه عصر خویش ،این مقاله کوشیده است تا با بهره گیری از روش اسنادی و بر اساس تحلیل گفتمان و محتوایی به تبیین رابطه علٍّی بین متن کتاب اسرار التوحیدو سیاست ، اجتماع ودین و..بپردازد و آن را بر مبنای نظریه کنش اجتماعی بررسی و تحلیل نماید. پرونده مقاله