برنج (Oryza sativa L.) یکی از گیاهان زراعی است که منبع اصلی غذایی بیشتر از یک سوم جمعیت جهان است. عوامل محدود کننده نظیر تنش‌های محیطی، نیاز به افزایش عملکرد محصولات کشاورزی در واحد سطح را ایجاب می‌کند. شوری خاک یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد گیاهان زراعی در سراسر جهان است. موتاسیون القایی به عنوان یکی از ابزار های مؤثر در بهبود عملکرد، کیفیت و مقاومت به تنش های زنده و غیر زنده در اصلاح محصولات استفاده می ‌گردد. به منظور انتخاب لاین های جهش یافته برتر متحمل به شوری، 10 لاین موتانت انتخابی نسل پنجم حاصل از پرتوتابی سه رقم برنج بومی ایرانی با پرتو گاما (طارم، عنبربو و حسنی) در طول دو سال ( نسل های ششم و هفتم) در مزرعه با شوری خاک (8-6 دسی زیمنس بر متر) ارزیابی شدند. این تحقیق بر اساس طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه لاین جهش یافته برتر متحمل به شوری (3-13، 18-32 و 1-22) در مقایسه با ارقام مادری خود (شاهد) انتخاب شدند. ویژگی های فیزیولوژیکی لاین های موتانت برتر (هدایت روزنه ای، فلورسانس کلروفیل و شاخص سبزینگی بالا)، بیوشیمیایی (نسبت سدیم به پتاسیم پایین، تجمع پرولین بالا، تخریب غشایی پایین) بودند. در نهایت لاین های جهش یافته برتر، به عنوان ارقام جدید برنج موتانت متحمل به شوری و منابع جدید ژرم پلاسم گیاهی معرفی خواهند شد. پرونده مقاله

جهت ارزیابی برخی صفات رویشی و تحمل به آفات و بیماری‎ها در موتانت‌های ارقام محلی برنج (در سال 1398 آزمایش‌های مزرعه‎ای در دو منطقه آمل و گلدشت در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد و تیمارها شامل هشت ژنوتیپ موتانت همراه با دو رقم طارم محلی و شیرودی، مجموعا ده ژنوتیپ بودند. نتایج نشان داد که از ژنوتیپ‎های مورد برسی، پنج تا از موتانت‌ها در زمان نشاکاری ارتفاع گیاهچه کمتری نسبت به طارم محلی داشتند، اما همه ژنوتیپ‎ها، ارتفاع گیاهچه بیشتری نسبت به رقم شیرودی داشتند. در زمان رشد رویشی، ارتفاع بوته همه موتانت‎ها نسبت به طارم محلی کمتر ولی نسبت به شیرودی بیشتر بودند. تعداد پنجه در کپه موتانت‎ها، بین 5/16 تا 6/18 عدد متغیر بود. درصد مرگ جوانه مرکزی (خسارت کرم ساقه‎خوار) برای رقم طارم محلی، 67/1 درصد بود که تفاوت معنی‌داری با مقدار آن در ژنوتیپ‌های موتانت نداشت. بیشترین مقدار درصد بلاست برگی معادل 66/5 و متعلق به موتانت شماره 215 بود. کمترین مقدار بلاست برگی معادل 74/0 درصد و مربوط به شاهد شیرودی و موتانت شماره 3200 بود. در بین تمامی ژنوتیپ، موتانت شماره 2310 دارای 51/3 درصد بیماری سوختگی غلاف برگ بود که با سایر موتانت‎ها، به‌جز شماره 1120 و 215 تفاوت معنی‎داری در سطح پنج درصد نداشت. ارتفاع بوته و درصد سوختگی غلاف متاثر از مکان نبود ولی تعداد پنجه در کپه و درصد بیماری بلاست در گلدشت بیشتر از آمل بود. در نتیجه موتانت‎ها، دارای تحمل نسبی به آفات و بیماری مهم برنج در مرحله رویشی هستند. پرونده مقاله