پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی
,
شماره5,سال
2
,
زمستان
1396
میرزا عبدالرسول زنوزی خویی، متخلص به فنا، از نامآوران عصر دنبلیهاست. آمیختگی نام دنبلیها با تاریخ خوی که در دورۀ احمدخان دنبلی و پسرش حسینقلی خان برجسته است، حکایت سالهای طلایی علم و ادب و معرفت در تاریخ ادبیات آذربایجان و بهتبع آن در ایران زبانزد شده است و باید چکیده کامل
میرزا عبدالرسول زنوزی خویی، متخلص به فنا، از نامآوران عصر دنبلیهاست. آمیختگی نام دنبلیها با تاریخ خوی که در دورۀ احمدخان دنبلی و پسرش حسینقلی خان برجسته است، حکایت سالهای طلایی علم و ادب و معرفت در تاریخ ادبیات آذربایجان و بهتبع آن در ایران زبانزد شده است و باید گفت یکی از اعصار مهم ادب فارسی محسوب میشود. در این دوره، شهرت دادگری و دانشپروری خانهای دنبلی، شهر خوی را به مأمنی برای گروههای کثیری از شاعران و دانشمندان از اطراف و اکناف ایران و کشورهای همسایه بدل میکند و به درگاه این امیران میکشاند؛ از جمله میتوان از آذر بیگدلی، صبای کاشانی، ملا عبدالنبی طسوجی، ملا فتحالله ایروانی، میرزا محمدرضا هندی، میرزا محمدعلی اصفهانی، حریف جندقی، ساغر تبریزی، آقای میریعقوب کوهکمری و... نام برد. در نتیجه رواج شعر و ادب، تشکیل محافل و مدارس، یک محیط فرهنگی پدید میآید و به تربیت رجال ختم میشود. از برخورداران این خوان فضل و از تأثیرگذاران خاندانهای علمی در ایجاد کانون دانش، خاندان میرزا حسن زنوزی خویی و از این خانواده، میرزا عبدالرسول متخلص به فنای خویی نامآور است. لذا این پرسش مطرح میشود که جایگاه علمی و شاعری وی چه نقشی در این دوره داشته است؟ و دیوان شعر او ماحصل چه برجستگیهایی است؟ میتوان گفت آثار فنا آیینۀ تمامنمای اوضاع اجتماعی، سیاسی و اخلاقی ایران در دورۀ قاجار است و علاوه بر آن، وی که در شاعری تواناتر از پدرش یعنی فانی است، در حکمت نیز دستی داشت و از پیروان ابنعربی و ملاصدرا و مریدان شیخ احمد احسایی بوده است. نگارنده در این نوشتار بر آن است ضمن معرفی نسخۀ خطی و شخصیت والای ادبی سراینده، به بررسی تحلیلی و متنشناسانۀ دیوان شاعر بپردازد.
پرونده مقاله
اشعار تعلیمی بخش رایج و گستردة ادب فارسی است که به شأن اثر و اندیشة دارندة آن در جنبه های تعلیمی به صورت نظری و عملی، از دیدگاه ادبی، اهمیت داده است. هدایت نامة میرزا عبدالرحیم شیروانی متخلّص به حزین، از سخن سرایان قرن دوازدهم هجری قمری سرشار از آموزه های تعلیمی دورة قا چکیده کامل
اشعار تعلیمی بخش رایج و گستردة ادب فارسی است که به شأن اثر و اندیشة دارندة آن در جنبه های تعلیمی به صورت نظری و عملی، از دیدگاه ادبی، اهمیت داده است. هدایت نامة میرزا عبدالرحیم شیروانی متخلّص به حزین، از سخن سرایان قرن دوازدهم هجری قمری سرشار از آموزه های تعلیمی دورة قاجار است. این منظومة خطّی که در شمار آثار ارزشمند اخلاقی ـ حکمی است، تاکنون شناخته نشده است. هدایت نامه برای هدایت طالبان معرفت، اثری تعلیمی است که مضامین و معانی تعلیمی آن برپایة معارف دینی و فرهنگ اجتماعی و آموزه های اخلاقی قرار گرفته است و شاعر به اقتضای گفتمان رایج آموزشی به ایفای مسئولیت فکری و هنری پرداخته است. نگارندگان در این پژوهش بر آن اند تا ضمن معرفی اجمالی منظومة هدایت نامه، جایگاه و تأثیر آموزه های دینی و اخلاقیِ به کاررفته در این اثر را بررسی کنند. نتایج به دست آمده در این پژوهش بیانگر این است که شاعر فردی پرمایه بوده و به اقتضای موقعیّت، در حکایات خود معیارهای تعلیمی را بیان کرده است. در این اثر آموزه های اخلاقیِ مثبتِ نیکی به والدین، دعا، شکرگزاری، تقوا، امید، وفای به عهد و... فراوانی بسیاری دارد.
پرونده مقاله
یکی از ویژگیهای اصلی ادبیات فارسی تجلی اندیشهها و کردارهای تعلیمی است که بخش گستردهای را به خود اختصاص داده است. از رسالتهای فکری شاعران در این حوزه، بازتاب تجربههای ملموس و بیان هنرمندانة موضوعاتی است که راه روشن را در مسیر پیشرفت انسانی قرار میدهد. گفتنی است ابن چکیده کامل
یکی از ویژگیهای اصلی ادبیات فارسی تجلی اندیشهها و کردارهای تعلیمی است که بخش گستردهای را به خود اختصاص داده است. از رسالتهای فکری شاعران در این حوزه، بازتاب تجربههای ملموس و بیان هنرمندانة موضوعاتی است که راه روشن را در مسیر پیشرفت انسانی قرار میدهد. گفتنی است ابنایمین در میان سرایندگان دورة مغول، در دیوان خود بهویژه در قطعات دلانگیزش، افق روشنی را پیش رو دارد. اشعار سرشار از نکتههای اخلاقی و حکمت و پندش بیانگر علاقه و توجه او به ادب تعلیمی است. سفارش به خردورزی، پند و اندرز، نیکی و بدی، قناعت، فقر و آزادگی، صبر و شکیبایی، طنز و انتقاد و نکوهش انسانهای یاوهگو... با بزرگمنشی و مبادی فکری و اخلاقی ابنایمین پیوستگی کامل دارد. بخشی از این اندیشههای تعلیمی برخاسته از شرایط زمانی و اوضاع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شاعر در قرن هشتم است که با غلبة دورة سیاه مغول بهطور طبیعی آشکار میشود؛ بخشی نیز نتیجة دنیای آرمانی است که در قالب آرزوهای شاعر برای هدایت نسلهای بعدی در جامعه شکل گرفته است.
پرونده مقاله
در جامعهشناسی زبان، متغیر جنسیت در کنار مؤلفههای دیگر، بهعنوان یک عامل مؤثر بر زبان تعریف شده است؛ اما فمینیستها اول بار آن را بهعنوان یک مؤلفۀ اساسی تمایز، بین زنان و مردان قلمداد کردند و زبانشناسانی چون لیکاف، الگو و تئوری برای آن نوشتند که بر مبنای آن زبانِ زنا چکیده کامل
در جامعهشناسی زبان، متغیر جنسیت در کنار مؤلفههای دیگر، بهعنوان یک عامل مؤثر بر زبان تعریف شده است؛ اما فمینیستها اول بار آن را بهعنوان یک مؤلفۀ اساسی تمایز، بین زنان و مردان قلمداد کردند و زبانشناسانی چون لیکاف، الگو و تئوری برای آن نوشتند که بر مبنای آن زبانِ زنانه و مردانه از هم جدا شد و ادبیات تعلیمی که نمایشگر زندگی و مبیّن ارزشها و معیارهای یک جامعۀ زبانی است بهطور گستردهای در میان انواع ادبی دیگر، گسترهای شگرف در زبان زنانه و مردانه به خود گرفت. آرای زبانشناسان بهسرعت در متون ادبی بررسی شد و دستاوردهای جالبی از تفاوت زبان زنانه و مردانه ارائه گردید. این پژوهش، تحقیقی و تحلیلی و با تکیه بر مؤلفههای زبانِ زنانه و مردانه، در دو مجموعه داستان جوی و دیوار و تشنه از ابراهیم گلستان و کولی کنار آتش از منیرو روانیپور در تطابق با آرای زبانشناسان حوزۀ جنسیت بهخصوص لیکاف میباشد که با رویکرد تعلیمیاخلاقی بررسی شده است. فرضیۀ تحقیق ما این است که در آثار دو نویسندۀ مذکور، زبان زنانه و مردانه با رویکرد تعلیمیاخلاقی مطابق آرای زبانشناسان بهخصوص لیکاف و در مواردی نیز، با نظر آنها در تناقض است. این تفاوتها در اثر گلستان بیشتر از روانیپور است و در کاربرد دشواژه، صفات عاطفی و جملات تعدیلی نمود بیشتری دارد. بنابراین باید گفت گاهی مواضع تعلیمیاخلاقی بر جنسیت زبان غلبه دارد و نظریات زبانشناسان اجتماعی را باید در بستر فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی جامعۀ داستانی، مورد بررسی قرار داد.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد