نوستالژی (Nostalgia)، خاطره‌انگیز یا یادمانه یا دریغ نگاشت را می‌توان به طور خلاصه یک احساس درونی تلخ و شیرین به اشیا، اشخاص و موقعیت‌های گذشته، تعریف کرد. واژه‌نامه انگلیسی آکسفورد، نوستالژی را شکلی از دلتنگی که ناشی از دوری طولانی از زادگاه ‌است، تعریف کرده ‌است. واژه‌ی نوستالژی nostalgia از دو کلمه یونانی ساخته شده ‌است: nostos به معنی بازگشت به خانه ‌است و algia معنی درد می‌دهد. در این پژوهش پس از ریشه‌شناسی و تعریف این واژه - با توجه به نظریه‌های روان‌شناسان- به بیان شباهت‌ها و تفاوت‌های جلوه‌های مختلف نوستالژی سیاسی در اشعار بهار، شهریار و میرزاده عشقی پرداخته می‌شود؛ سپس مصادیق مختلف این مسأله روانی (نوستالژی دوری از وطن به عنوان غم غربت، تبعید، زندان، دلتنگی شاعران برای اسطوره‌های ایران، جو نامناسب سیاسی، کشتار مردم و ویرانی شهر، یادآوری تاریخ درخشان گذشته) مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. پرونده مقاله