هدف پژوهش حاضر مقایسه مواضع سیاسی دو رویکرد اصولگرایی و اصلاح‌طلبی در جمهوری اسلامی ایران بود. در این راستا و با روش توصیفی- تاریخی و با استمداد از نظریه گفتمان لاکلا و موفه به عنوان چارچوب نظری پژوهش، دیدگاه‌های سیاسی دو رویکرد اصولگرایی و اصلاح‌طلبی مورد واکاوی و مقایسه قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آنست که هویت‌‌ها، غیریت‌ها و رقابت‌ها در منظومه فکری اصولگرایان، حول مفهوم بنیادینی به نام ولایت شکل می‌‌گیرد و آنها متاثر از این بینش، به مشروعیت از بالا و یک سیستم سیاسی نسبتاً بسته اعتقاد دارند اما متاثر از اینکه در منظومه فکری اصلاح‌‌طلبان، مردم نقش دال مرکزی را بازی می‌‌کنند، آنها به مشروعیت از پایین و یک سیستم سیاسی باز معتقدند و هر کدام از این رویکردها به منظور هژمون کردن خود در عرصه سیاسی، تلاش در برجسته‌‌سازی نظام معنایی خود و بالتبع ساختارشکنی و به حاشیه راندن نظام معنایی رقیب دارند. پرونده مقاله

گاز طبیعی از جمله حامل های انرژی با ویژگی های خاص اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است که جاذبه خاصی را از نظر مالی و توسعه ای دارد. گاز به عنوان یک کالای اقتصادی بسیار راهبردی و حساس که تقاضای رو به گسترش جهانی دارد، یک عامل مهم قدرت آفرین و امنیت زا برای تولیدکنندگان در معادلات اقتصاد سیاسی جهانی است و می تواند به مثابه اهرمی برای اعمال نفوذ برخریداران و رفتار آن ها حتی در عرصه های سیاسی استفاده شود. ایران نیز به عنوان اولین کشور صاحب عظیم ترین ذخایر گاز جهان می تواند با استفاده از همین الگو، جایگاه جهانی خویش را به عنوان نه تنها صادرکننده عمده نفت که یکی از صادرکنندگان عمده گاز تثبیت کند و از این طریق در کنار تعامل سازنده با کشورهای عمده جهان، امنیت ملی خویش را در زمره منافع طرفین تجاری خویش قرار دهد. گاز از جمله مهم ترین حامل های انرژی است کهنه تنها در تحول جامعه صنعتی نقش اساسی دارد، بلکه به لحاظ زیست محیطی نیز حائز اهمیت می باشد. وجود ذخایر عظیم گاز طبیعی در ایران، ارزان بودن آن نسبت به دیگر فرآورده های نفتی و گستردگی شبکه گازرسانی در کشور انتخاب این سوخت را به عنوان سوخت جانشین، از لحاظ اقتصادی، توجیه پذیر می نماید. این درحالی است که به دلیل سرمایه بر بودن این صنعت و تضییقات مالی، امکان افزایش ظرفیت تولید در کشور با محدودیت هایی مواجه شده است. پرونده مقاله

تاریخ پذیرش: 29. 08. 1397 چکیـده منطقه کردستان عراق به دلیل موقعیت منحصر به فرد ژئوپلتیک، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق خاورمیانه شناخته می‌شود. این منطقه پس از صدام (2003) و تشکیل حکومت خودمختار، آبستن حوادث و رخدادهایی بوده که بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تأثیر داشته است. این پژوهش تحولات کردستان عراق را به دو دلیل مورد توجه قرار داده است: نخست به دلیل حضور و فعالیت دولت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در کردستان عراق پس از صدام و دوم، تقویت ناسیونالیسم کردی در مناطق کردنشین ایران. پیامد این رویداد، گسترش خواسته‌های قومی کردهای ایران از دولت مرکزی و احتمال واگرایی از حکومت مرکزی با هدایت بیگانگان است. از این رو، این پژوهش با روش آینده پژوهی در پی پاسخگویی به این پرسش است که تحولات اخیر کردستان عراق چه تأثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران خواهد گذاشت؟ بر اساس فرضیه تحقیق، تحولات کردستان عراق؛ به‌ویژه حضور قدرت‌‌های منطقه‌ای در آن ناحیه و هم مرزی با ایران و نیز حضور نیروهای معارض کردی، می‌تواند بسترهای مناسبی را برای اقدام علیه امنیت ملی ایران فراهم آورد. در نهایت، چهار سناریو برای بررسی آینده این موضوع در خاورمیانه ارائه شده است. پرونده مقاله

چکیده امنیت شافت هسته‌ای و منسوب به اصل علم روابط بین‌الملل است. نظریه‌های روابط بین‌الملل، بینش‌های متفاوتی را در باره چیستی، چرایی و چگونگی ایجاد وضعیت ایمن یا بروز ناامنی عرضه می‌کند. بدین سبب، طرح پرسمان امنیت مقوله‌ای‌ است که ذهن بسیاری از اندیشه‌ورزان امنیت‌پژوه را به خود مشغول ساخته است. در تحقیق حاضر، این سؤال به بوته آزمون گذاشته می‌شود که: چه همگونی‌ها و ناهمگونی‌هایی بین پست مدرنیسم و نئورئالیسم در حیطة امنیت وجود دارد؟ در پاسخ به این سؤال، این فرضیه مطرح می‌شود که نئورئالیسم و پست مدرنیسم با صبغة به ترتیب اثباتی و پسااثباتی خویش سیما و شمایل به نسبت متفاوتی از امنیت نمودار می‌سازند. جستار کنونی بر آن است تا با روش‌شناسی تطبیقی به بحث دربارة امنیت از منظر نئورئالیسم و پست‌مدرنیسم پرداخته و از گزاره‌های همسان و ناهمسان ایشان پرده‌برداری نماید. یافته‌های تحقیق، گویای این حقیقت است که نئورئالیسم درصدد تحکیم منزلت -ابر- دولت در عرصة امنیت برآمده است. این در حالی‌ است که محور مشترک کلیة اقوال پست‌مدرنیسم، در نقد دولت به‌مثابة بازیگری اصلی و انحصارگر گفتمان امنیتی اثبات‌گرایی شکل داده؛ هیچ چارچوب مشخصی را ارائه نمی‌دهد؛ همچنین، خواهان بازتعریف امنیت می‌شود پرونده مقاله

چکیده کتاب نظریه های روابط بین الملل نوشته اسکات برچیل، آندرو لینکلتر و دیگران، به بررسی و تحلیل نظریات روابط بین‌الملل و تقسیم‌بندی آنها پرداخته است. این کتاب در دوازده فصل می کوشد با تبیین نظریات روابط بین الملل، چهارچوبی نظری را برای تجزیه و تحلیل روابط بین‌ بازیگران در عرصه بین المللی ارائه کند. نویسندگان در این کتاب ارزشمند، تنها یک صفحه را به مباحث روش شناسی اختصاص داده اند؛ حال آنکه با توجه به اهمیت مباحث روش شناسی و به طور خاص، تأثیرات رفتارگرایی در تحولات نظری این حوزه؛ به ویژه مکتب نوواقع گرایی به عنوان جریان اصلی روابط بین الملل ضروری به نظر می رسد. اما نظم منطقی و انسجام مطالب، جامعیت اثر و پوشش کامل نظریات مطرح در روابط بین الملل، و تبیین مفصل مباحث نظریه سبز، جامعه شناسی تاریخی‌ و نظریه سیاسی بین المللی (اخلاق بین الملل) این کتاب را به اثری ارزشمند برای مطالعه و درک نظریات روابط بین الملل تبدیل کرده است. پرونده مقاله

عمده‌ترین راهبرد ایالات‌متحده برای پیشبرد اهداف خود در اوایل هزاره سوم میلادی حمله پیش‌دستانه و جنگ پیش‌گیرانه بود، در واقع حادثه 11 سپتامبر به آن دسته افکار، برنامه‌ها، گروه‌ها، و گرایش‌های سیاسی تندروانه و رادیکال در عرصه سیاست خارجی و دفاعی آمریکا تعلق دارد که در طول دوران ریاست جمهوری بوش پدر و کلینتون در انزوا قرار داشته و در دوره بوش پسر مجال و امکان بروز و ظهور یافته و آن را از حاشیه به متن سیاست خارجی ایالات‌متحده انتقال داد. روند تحولات عراق بعد از حمله امریکا، ساختار سیاسی عراق را مورد دگرگونی بزرگی قرار داده‌بود. عراق بعد از صدام دوران جدیدی را تجربه نمود که یکی مولفه‌های این دوران گسترش ناامنی و تروریسم در این کشور بوده است. در راستای انجام این پژوهش که به شیوه توصیفی- تحلیلی به رشته تحریر در آمده است این سؤال مطرح شده‌است که: حضور امریکا در عراق بعد از صدام چه پیامدهای امنیتی داشته‌است؟ برای پاسخ دهی به سؤال مطرح شده این فرضیه ارائه گردیده است که: حضور امریکا در عراق سبب بحران و ایجاد ناامنی و همچنین گسترش تروریسم در این کشور گردید. پرونده مقاله

درگیری نظامی روسیه در اوکراین که از فوریه 2022 آغاز شده است، دارای ابعاد جهانی بوده و تاثیرات مختلفی بر سیاست، اقتصاد و امنیت نظام بین الملل دارد. در این بین، ارزیابی سناریوهای محتمل از منظر آینده پژوهی از جایگاه خاصی برخوردارند. سئوال اصلی مقاله ی حاضر این است که در صورت استفاده ی روسیه از تسلیحات هسته ای، چه سناریوهایی را می توان متصور شد؟ فرضیه ای که به دنبال سئوال مزبور مطرح می شود این است که استفاده از تسلیحات هسته ای توسط روسیه، در کوتاه مدت و بلندمدت تاثیرات ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیکِ عمده ای برای امنیت جهانی به وجود خواهد آمد. مقاله ی حاضر تلاش می کند تا در چارچوب سناریونویسی و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، بعضی از سناریوهای محتمل را در ارتباط با آینده ی این جنگ و تاثیرات آن بر نظام بین الملل با تاکید بر مولفه ی تسلیحات هسته ای، تحلیل نماید. برای این منظور، رئالیسم تهاجمی به عنوان چارچوب نظری انتخاب شده است تا از طریق آن رفتار دولت روسیه در جنگ اوکراین بهتر تبیین شود. یافته های تحقیق نشان می دهند که استفاده ی روسیه از سلاح های هسته ای می تواند از یک طرف، واکنش متقابل آمریکا و ناتو را به دنبال داشته باشد و از طرف دیگر، به جای کمک به خلع تسلیحات هسته ای به اشاعه ی آن منجر شود. پرونده مقاله

با بررسی مطالعات امنیتی در می یابیم که رویکرد هایی که در امنیت پژوهی وجود داشته با تحولات تاریخی هماهنگ بوده است. بدین معنی که در هر دوره ی تاریخی، امنیت و امنیت پژوهی با دیگر دوره ها متفاوت بوده است. اما سؤالی که در این بین مطرح می شود این است که آیا تغییراتی که در امنیت پژوهی در دوره های مختلف اتفاق می افتاده، صرفاً تغییراتی سطحی و معلول تغییر سلایق پژوهشگران بوده یا تغییر فضای فکری حاصل از تغییر گفتمان ها عامل این تغییرات بوده است؟ به نظر می رسد گفتمان ها در هر دوره درونمایه ای خاص را در خود جای می دادند که این درونمایه بر امنیت پژوهی در آن مقاطع تاثیر گذار بوده است. به عبارت دیگر فضای فکری در هر دوره دچار تغییر می شده است. در گفتمان سنتی به تبع درونمایه ی خاص آن گفتمان توجه به اصل بقا و موجودیت مورد توجه قرار گرفت. در گفتمان فراسنتی که با رشد ابزارهای نبرد همراه بود، توانایی های نظامی امنیت پژوهی را مورد تاثیر قرار داد. در گفتمان مدرن به تبع رشد اقتصادی و فناوری توانمندی های اقتصادی و فنی، مطالعات امنیتی را تحت الشعاع قرار داد و در نهایت در گفتمان فرا مدرن با شدت گرفتن جهانی شدن و تبلور نظریات نهادگرایانه، ایفای نقش در نظم جهانی سرلوحه ی مطالعات امنیتی قرار گرفت. پرونده مقاله

مقوله ی توسعه یکی از مهمترین مباحث مطالعات سیاست بین الملل است که چندین دهه متفکران حوزه های روابط بین الملل، اقتصاد سیاسی و جامعه شناسی را به خود مشغول داشته است. اما ارتباط این مبحث مهم با امنیت، کمتر مورد توجه بوده و متفکر ان بیش از آنکه تبعات امنیتی آن را مورد توجه قرار دهند، در صدد تجویز توسعه و یا انتقاد از آن برآمده اند. بی شک توسعه پدیده ای است که تبعات فراوان و گسترده ای را بر شئون داخلی یک کشور و نوع ارتباط آن با سایر کشورها خواهد گذاشت؛ از این رو بحث در مورد ارتباط توسعه و امنیت بحثی است بسیار مهم و شایسته ی توجه، که نویسندگان این اثر با در این اهمیت تلاش می کنند تا نظرات مختلف در این باب را مطرح کرده و در قالب مقایسه، داوری را به مخاطبان خود واگذار کنند. پرونده مقاله

ویژگی، ساختار و بهم پیوستگی امنیت در منطقه خلیج فارس، باعث شکل گیری شبکه‌ای از روابط امنیتی میان کشورهای این منطقه شده است. بر این اساس، امنیت این کشورها را نمی‌توان جدا از یکدیگر تصور کرد، به گونه‌ای که هر گونه تغییر و تحول در وضعیت یکی از این کشورها باعث می‌گردد موقعیت دیگران نیز تحت تاثیر قرار گیرد. این امر به نوبه خود تشکیل یک مجموعه یا زیر مجموعه امنیتی منطقه‌ای را در این منطقه باعث می‌شود. از سوی دیگر، این منجر به ایجاد وابستگی متقابل امنیتی میان اعضای این مجموعه گردیده است. بدین ترتیب، باید پذیرفت که مقابله با تهدیدات و چالشها در سطح منطقه نیز نخست باید با حضور همه اعضای این مجموعه صورت پذیرد و در مرحله بعد حل این چالشها تنها با یک اقدام جمعی از سوی تمامی اعضای این مجموعه و در قالب مدیریت امنیتی جمعی چند جانبه امکان پذیر خواهد بود. پرونده مقاله