فهرست مقالات مجتبی گراوند


  • مقاله

    1 - انعکاس جشن‌های ملّی و مذهبی عصر غزنوی در آیینة تاریخ بیهقی
    پژوهش نامه تاریخ , شماره 1 , سال 13 , بهار 1397
    یکی‌از مظاهرتمدن، نزد هر ملتی جشن‌هاست که ریشه در فرهنگ و آداب و رسوم یک جامعه دارند. ابوالفضل بیهقی دبیر رسایل دربار غزنوی ازجمله نویسندگانی است که به‌طور غیرمستقیم در اثر گران سنگ خود (تاریخ بیهقی) به جشن‌های عصر خویش پرداخته است.مسئلة اصلی پژوهش پاسخ به این سؤال است: چکیده کامل
    یکی‌از مظاهرتمدن، نزد هر ملتی جشن‌هاست که ریشه در فرهنگ و آداب و رسوم یک جامعه دارند. ابوالفضل بیهقی دبیر رسایل دربار غزنوی ازجمله نویسندگانی است که به‌طور غیرمستقیم در اثر گران سنگ خود (تاریخ بیهقی) به جشن‌های عصر خویش پرداخته است.مسئلة اصلی پژوهش پاسخ به این سؤال است: جشن‌های ملّی و مذهبی عصر غزنوی در تاریخ بیهقی چگونه انعکاس یافته است ؟پژوهش حاضر با هدف مشخص کردن انعکاس جشن‌های ملّی و مذهبی دوره غزنویان، در کتاب تاریخ بیهقی انجام شده است. به این منظور با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به مطالعه دقیق تاریخ بیهقی پرداخته و تمامی مفاهیم و واژه هایی که در زمینه جشن‌های ملّی و مذهبی بار معنایی داشته اند، استخراج و تفسیر شده است.بر اساس یافته‌های پژوهش، بیهقی در اثر معروف خود، به خوبی توانسته است، بازتاب جشن‌های ملّی و مذهبی عصر غزنوی را به تصویر بکشد. بازتاب جشن‌های ملّی و مذهبی عصر غزنوی را به تصویر بکشد. پرونده مقاله

  • مقاله

    2 - بازتاب و مقایسه وجوه سیاسیِ زندگیِ اجتماعی ایرانیان در متون «راحه الصدور و آیه السرور» و« چهارمقاله
    پژوهش نامه تاریخ , شماره 4 , سال 0 , پاییز 1300
    زندگی اجتماعیِ ایرانیان در چهار مقوله ی سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی قابل برّرسی و تعمّق است. این نوشتار به برّرسی مقایسه ای وجوه سیاسیِ زندگی اجتماعیِ ایرانیان در دو اثر" راحه الصدور و چهارمقاله " پرداخته است. و پاسخی است بر این پرسش که متون منتخب مورد نظر چه گستره چکیده کامل
    زندگی اجتماعیِ ایرانیان در چهار مقوله ی سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی قابل برّرسی و تعمّق است. این نوشتار به برّرسی مقایسه ای وجوه سیاسیِ زندگی اجتماعیِ ایرانیان در دو اثر" راحه الصدور و چهارمقاله " پرداخته است. و پاسخی است بر این پرسش که متون منتخب مورد نظر چه گستره ای از مقولات مرتبط به وجوه سیاسی زندگیِ اجتماعی ایرانیان را در بر می گیرند؟ نگارنده در این مقاله به بیان کامل وجوه سیاسی در دو اثر ومقایسه آن ها کوشیده است. روش انجام این پژوهش، توصیفی و تحلیلی می باشد. ودر صدد آن است که متن این دو اثر که در ابواب مختلف زندگی ایرانیان، تألیف شده را مورد مطالعه قرار داده ، سپس داده های به دست آمده را به صورتی منظم و مرتب در عرصة سیاسی برّرسی کند. نتیجة حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که در هر دو اثر، به مقولات سیاسی پرداخته شده است اما در مقایسه، متن کتاب راحه الصدور، بیشترین وجوه سیاسیِ زندگی اجتماعی ِایرانیان، را به تصویر کشیده است. پرونده مقاله

  • مقاله

    3 - بازتاب و مقایسه وجوه سیاسیِ زندگیِ اجتماعی ایرانیان در متون «راحه الصدور و آیه السرور» و «چهارمقاله»
    پژوهش نامه تاریخ , شماره 5 , سال 12 , زمستان 1395
    زندگی اجتماعیِ ایرانیان در چهار مقوله ی سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی قابل برّرسی و تعمّق است. این نوشتـار به برّرسی مقـایسه ای وجوه سیاسیِ زنـدگی اجتمــاعیِ ایرانیان در دو اثر " راحه الصدور و چهارمقاله" پرداخته است. و پاسخی است بر این پرسش که متون منتخب مورد نظر چه چکیده کامل
    زندگی اجتماعیِ ایرانیان در چهار مقوله ی سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی قابل برّرسی و تعمّق است. این نوشتـار به برّرسی مقـایسه ای وجوه سیاسیِ زنـدگی اجتمــاعیِ ایرانیان در دو اثر " راحه الصدور و چهارمقاله" پرداخته است. و پاسخی است بر این پرسش که متون منتخب مورد نظر چه گستره ای از مقولات مرتبط به وجوه سیاسی زندگیِ اجتماعی ایرانیان را در بر می گیرند؟ نگارنده در این مقاله به بیان کامل وجوه سیاسی در دو اثر و مقایسه آن ها کوشیده است. روش انجام این پژوهش، توصیفی و تحلیلی می باشد. ودر صدد آن است که متن این دو اثر که در ابواب مختلف زندگی ایرانیان، تألیف شده را مورد مطالعه قرار داده، سپس داده های به دست آمده را به صورتی منظم و مرتب در عرصة سیاسی برّرسی کند. نتیجة حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که در هر دو اثر، به مقولات سیاسی پرداخته شده است اما در مقایسه، متن کتاب راحه الصدور، بیشترین وجوه سیاسیِ زندگی اجتماعی ِایرانیان، را به تصویر کشیده است. پرونده مقاله

  • مقاله

    4 - واکاوی اجماع گفتمانی اعتدالیون مذهبی و روشنفکران در پیدایش انقلاب مشروطیت
    تاریخ , شماره 46 , سال 12 , پاییز 1396
    هدف مقاله حاضر، تبیین چگونگی و منشأ اجماع گفتمانی اعتدالیون مذهبی و روشنفکران در پیدایش انقلابمشروطیت می باشد. حاکمیت مطلقه سیاسی و سنت گرایی فرهنگی از علل اصلی غفلت از توجه به اصلاح امور وترقی و پیشرفت از سوی نیروهای طرفدار اصلاحات ارزیابی شد. لذا این هدف مشترک، باعث ا چکیده کامل
    هدف مقاله حاضر، تبیین چگونگی و منشأ اجماع گفتمانی اعتدالیون مذهبی و روشنفکران در پیدایش انقلابمشروطیت می باشد. حاکمیت مطلقه سیاسی و سنت گرایی فرهنگی از علل اصلی غفلت از توجه به اصلاح امور وترقی و پیشرفت از سوی نیروهای طرفدار اصلاحات ارزیابی شد. لذا این هدف مشترک، باعث اجماع گفتمانینیروهای مذهبی میانه رو و روشنفکران برای تغییر ماهیت مطلقه حکومت و تعدیل ساختار سیاسی و مشارکتنمایندگان مردمی گردید. از یافته های پژوهش، اصلاح ساختار مطلقه سیاسی و سنت گرایی حکام از دلایل واپسگرایی آنان ارزیابی شده است. مشروطه الگویی سیاسی و وارداتی بود که نوع انتظارات ایرانیان از آن متناسب با کششجامعه نبود. همچنین شرایط فرهنگی و قومی و تاریخی ایران این دوره آمادگی ذهنی و عینی پذیرش الگوهای نوین رانداشت و تطبیق عقلانی نیز صورت نگرفت. توزیع قدرت و نقش مردم در سرنوشت خود،کسب استقلال سیاسی واقتصادی، مبارزه با استعمار و نفوذ آنان، دستیابی به مولفه هایی مانند توسعه، رفاه، بهره مندی از دستاوردهای نوینهمگی سبب اجماع گفتمانی طرفدارن مشروطه برای تغییرات ساختاری و عینیت یابی آن بود. این پژوهش در صدداست با روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و تحلیل گفتمان به چگونگی شکل گیری و عللبنیادی این ائتلاف ملی و بسترهایی که موجب حرکت انقلابی گردید، بپردازد پرونده مقاله

  • مقاله

    5 - اصول و شیوه برخورد با دشمن و دشمنان در ایران با تکیه بر کتاب تحفةالملوک
    تاریخ ایران اسلامی , شماره 1 , سال 5 , بهار 1396
    رشد و سعادت انسان در گرو صحیح دشمن شناسی و مصمون ماندن از آسیب های دشمن است که در ابعاد گسترده تر آن در سطح اجتماع باعث ایجاد جامعه ای مستحکم در برابر حکومت های خارجی است. به همین دلیل شناخت دشمن و شیوه برخورد با دشمن به عنوان آموزه اخلاقی متأثر از دستورات دینی در فرهنگ چکیده کامل
    رشد و سعادت انسان در گرو صحیح دشمن شناسی و مصمون ماندن از آسیب های دشمن است که در ابعاد گسترده تر آن در سطح اجتماع باعث ایجاد جامعه ای مستحکم در برابر حکومت های خارجی است. به همین دلیل شناخت دشمن و شیوه برخورد با دشمن به عنوان آموزه اخلاقی متأثر از دستورات دینی در فرهنگ و ادبیات همواره توجه بوده است. تحفةالملوک کتابی مشتمل از نکات اخلاقی با زبانی شفاف و ساده در باب جداگانه به توصیف و تعریف دشمن و دشمن شناسی پرداخت است. در مقاله حاضر، سعی بر شناخت دشمن با توجه به شرح دشمن شناسی در تحفةالملوک است. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات تاریخی و نصیحت الملوک ها به بررسی موضوع بپردازد. پرونده مقاله

  • مقاله

    6 - واکاوی عملکرد وزارت یحیی برمکی در عصر عباسی
    تاریخ ایران اسلامی , شماره 1 , سال 6 , زمستان 1397
    پرداختن به موقعیت، جایگاه و اهمیت منصب وزرات همیشه مورد توجه صاحبان علم و سیاست و اخلاق و مورخان و اندیشمندان در ایران و اسلام بوده است. در این میان بعضی مؤلفان و مورخان آثار خویش را تنها به اهمیت و اعتبار جایگاه وزارت در حکومت و نقش وزرا در مبادلات سیاسی_اجتماعی در حکو چکیده کامل
    پرداختن به موقعیت، جایگاه و اهمیت منصب وزرات همیشه مورد توجه صاحبان علم و سیاست و اخلاق و مورخان و اندیشمندان در ایران و اسلام بوده است. در این میان بعضی مؤلفان و مورخان آثار خویش را تنها به اهمیت و اعتبار جایگاه وزارت در حکومت و نقش وزرا در مبادلات سیاسی_اجتماعی در حکومت های ایرانی و اسلامی را با اختصاص یک اثر به زندگی وزرا به منصه ظهور رسانده اند. در بسیاری از آثار مورخان و اندیشمندان سیاسی از یحیی برمکی از وزرای معروف بنی عباس با عنوان یک وزیر برجسته و تمام عیار یاد شده است. وی در دوره خلافت هارون دارای جایگاه ممتازی بود که دولت عباسیان را از هر نظر به اوج قدرت خویش رساند. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای به بررسی موضوع بپردازد. پرونده مقاله

  • مقاله

    7 - بررسی عملکرد مخرب فرقه ضاله بهائیت در تضعیف ایران دوره قاجار و عثمانی تا پایان فروپاشی
    تاریخ ایران اسلامی , شماره 1 , سال 4 , زمستان 1395
    قدرت های استعماری به طرق مختلف دنبال منافع و اهداف خود در کشورهای ضعیف بودند. از آنجا که مسئله دین و مذهب به عنوان سدی محکم در مقابل اهداف بیگانگان قرار داشت؛ لذا شیوه فرقه سازی را در جهت تضعیف دولت ها به کار بردند. آنان فرقه بابیت یکی از شاخه های فرقه شیخیه را توسط محم چکیده کامل
    قدرت های استعماری به طرق مختلف دنبال منافع و اهداف خود در کشورهای ضعیف بودند. از آنجا که مسئله دین و مذهب به عنوان سدی محکم در مقابل اهداف بیگانگان قرار داشت؛ لذا شیوه فرقه سازی را در جهت تضعیف دولت ها به کار بردند. آنان فرقه بابیت یکی از شاخه های فرقه شیخیه را توسط محمدعلی باب در ایران دوره قاجاریه به وجود آوردند. پس از مرگ محمدعلی، پیروان او مسبب شکل گیری مشکلاتی در ایران می شوند از جمله یکی از این اقدامات ترور ناصر الدین شاه بود. برخی از عوامل ترور به دستور شاه کشته و برخی دیگر با حمایت روسیه تزاری به عراق قلمرو عثمانی تبعید و انتقال یافتند. گروه بابی که بر اثر اختلافات به دو گروه ازلی و بهایی تقسیم شدند، با وجود تبعید به ایجاد کارشکنی هایی مانند درگیری با جماعت شیعه، تماس با کشورهای خارجی، دخالت در امور سیاسی کشور ایران، جاسوسی و خیانت بر ضد امپراتوری عثمانی و... پرداختند، که این اعمال تأثیراتی بر جامعه ایران و عثمانی بر جای گذارد. این مقاله در نظر دارد با روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای به بررسی عملکرد مخرب بهائیان در وضعیت سیاسی و اجتماعی عثمانی تا فروپاشی و ایران دوره قاجار تا بعد از کودتای اسفند سال 1299 ه.ش. بپردازد. پرونده مقاله