کلزا (Brassica napus L.) یکی از گیاهان اقتصادی مهم بوده که بصورت گسترده ای در ایران کشت می‌شود. بور (B) و آهن (Fe) دو عنصر کم مصرف و کلسیم (Ca) عنصر پر مصرف ضروری برای گیاهان عالی هستند و کمبود آنها از بیماری های تغذیه ای مهم در گیاهان زراعی است. مشکل کمبود بور دارای گستره جهانی می باشد و کلزا یک گیاه حساس به کمبود بور محسوب می گردد. در این پژوهش پاسخ های شش ژنوتیپ گیاه کلزا نسبت به کمبود بور (–B) در محیط هیدروپونیک مورد بررسی قرار گرفت و همچنین اثر متقابل کمبود بور با کمبود آهن و کلسیم در گیاه کلزا ژنوتیپ هایولا در شرایط کشت هیدروپونیک مطالعه شد. کمبود بور موجب کاهش قابل توجه رشد ریشه و اندام هوایی و طول ریشه گردید، بیشترین کاهش در ژنوتیپ اپرا و کمترین در ژنوتیپ اکاپی مشاهده شد. در هر شش ژنوتیپ، مقدار بور، شاخص های فلوئورسانس کلروفیل و تبادل گاز به طور معنی داری با کمبود بور کاهش یافت. تیمار توام کمبود بور و آهن(–Fe–B) و کمبود بور و کلسیم (–B–Ca) موجب کاهش شدید رشد شاخساره و ریشه گیاهان شد. همچنین این تیمارها، موجب افزایش آزادسازی پروتون و اسیدی شدن ریزوسفر شده و نشت پتاسیم از ریشه گیاهان افزایش و مقدار بور در ریشه و اندام هوایی کاهش یافت. نتایج این پژوهش نشان دهنده تفاوت های ژنوتیپی قابل توجه در پاسخ به کمبود بور و اثر تشدید کنندگی کمبود آهن و کلسیم بر روی کمبود بور در گیاه کلزا بود. پرونده مقاله