فهرست مقالات مرتضی براتی


  • مقاله

    1 - فمینیسم؛ مبانی ایجابی یا سلبی در قرآن کریم
    مطالعات قرآنی , شماره 2 , سال 11 , تابستان 1399
    فمینیسم جنبشی علیه سلطه حداکثری مردان در جامعه است. فعالین حقوق زنان (فمنیست‌ها) باور دارند که جنسیت در زندگی انسان‌ها نباید عاملی تعیین‌کننده برای جایگاه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن‌ها باشد، زیرا باور دارند زن و مرد باید از حقوق برابری در زمینه‌های مختلف برخوردار باشند چکیده کامل
    فمینیسم جنبشی علیه سلطه حداکثری مردان در جامعه است. فعالین حقوق زنان (فمنیست‌ها) باور دارند که جنسیت در زندگی انسان‌ها نباید عاملی تعیین‌کننده برای جایگاه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن‌ها باشد، زیرا باور دارند زن و مرد باید از حقوق برابری در زمینه‌های مختلف برخوردار باشند و به برابری جنسیتی معتقدند. اکنون این پژوهش بر آن است تا به این مهم برسد که قرآن کریم و عقاید اسلامی باورهای فمینیسم را تا چه اندازه باور دارد. در آموزه‌های اسلامی شاهد این موضوع هستیم که دین اسلام بی‌نهایت به جایگاه زنان بها داده، اما این موضوع به معنای پذیرش مطلق برابری و اندیشه‌های فمینیسم نیست. نگارنده در این مقاله بعد از آوردن مبانی اسلامی در رابطه با حقوق زنان و نقد و بررسی آن؛ به این نتیجه می‌رسد که دین اسلام به جای مساوات که شالوده اندیشه فمینیستی را تشکیل می‌دهد به دنبال عدالت استحقاقی است تا وظایف بنیادین زن را به او آموزش و بر این باوراست که؛ رسیدن به عدالت مذکور موجب سعادت خانواده و در نهایت جامعه می‌شود. پرونده مقاله

  • مقاله

    2 - مبنای قرآنی و روایی قصاص مرد قاتل در مقابل زن مقتول
    مطالعات قرآنی , شماره 4 , سال 10 , پاییز 1398
    قتل عمدی عبارت است از سلب عمدی حیات از انسان زنده به طرقی که در قانون بیان شده است. در شریعت و فقه اسلامی اهمیت به‌خصوصی به بحث قتل نفس داده شده است به قدری که قتل‌ نفس از گناهان کبیره محسوب شده و به شدت مورد تنذیر واقع گردیده و مؤکداً از آن نهی‌شده، همچنین وعده عقابی س چکیده کامل
    قتل عمدی عبارت است از سلب عمدی حیات از انسان زنده به طرقی که در قانون بیان شده است. در شریعت و فقه اسلامی اهمیت به‌خصوصی به بحث قتل نفس داده شده است به قدری که قتل‌ نفس از گناهان کبیره محسوب شده و به شدت مورد تنذیر واقع گردیده و مؤکداً از آن نهی‌شده، همچنین وعده عقابی سخت در جهان آخرت به مرتکبین آن داده شده است. از سوی دیگر قتل عمد و نظرات مختلف درباره آن همواره یکی از چالش‌های پیش روی قانونگذار بوده است چراکه در قرآن کریم در باب این نوع جنایت و نیز مجازات آن به صراحت صحبت نشده است. در این مقاله کوشش نموده‌ایم که در ضمن تعریفی از قصاص، به بیان مبنای حکم فوق در قرآن و روایات پرداخته و نظر فقه امامیه و عامه در رابطه با این موضوع مطرح شود و در پایان به بیان نتیجه حاصل از بحث پرداخته‌ایم. در این راستا از روش تحقیق کتابخانه‌ای استفاده شده است. پرونده مقاله

  • مقاله

    3 - جایگاه حقوق حیوانات از منظر فقه
    فقه و تاریخ تمدّن , شماره 5 , سال 4 , زمستان 1397
    در اسلام نه تنها انسانها، بلکه حیوانات حقوق و جایگاهی دارند. همانگونه که در فقه اسلامی انسان از حقوق زیادی برخوردار بوده، در آموزه های دینی توجه ویژه ای به حقوق حیوانات (اعم از اهلی و غیر اهلی) نیز شده است. در پژوهش حاضر برآنیم تا با روش توصیفی- تحلیلی نگاه دین مبین اسل چکیده کامل
    در اسلام نه تنها انسانها، بلکه حیوانات حقوق و جایگاهی دارند. همانگونه که در فقه اسلامی انسان از حقوق زیادی برخوردار بوده، در آموزه های دینی توجه ویژه ای به حقوق حیوانات (اعم از اهلی و غیر اهلی) نیز شده است. در پژوهش حاضر برآنیم تا با روش توصیفی- تحلیلی نگاه دین مبین اسلام به جایگاه حقوق حیوانات را مورد کنکاش قرار دهیم. حیوانات برای سود دهی به انسان آفریده شده اند، اما به انسان اجازه داده نمی شود تا به بهانه ی شرافت وفضیلتی که بر سایر موجودات دارد، حقوق حیوانات را نادیده انگارد؛ آنها به مثابه ابزاری صرف در جهت رفاه حال انسانها نیستند. بنابراین برای استعمال از حیوانات دستوراتی داده شده است تا جایی که حق دشنام و لعن و نفرین برحیوانات، زدن حیوانات و کشتن بیهوده حیوانات و ... به انسانها داده نشده و درهمه ی احوال، انسانها مکلف به مدارا نمودن با حیوانات هستند. انسان در خلال دریافت حقوق حیوانات در اسلام و فهم تکلیف خود نسبت به موجودات عالم، توجه ژرف دین اسلام را نسبت به همه ی هستی در می یابد. پرونده مقاله

  • مقاله

    4 - رویکردی به قوانین جعاله در نظام بانکداری اسلامی
    فقه و تاریخ تمدّن , شماره 1 , سال 4 , بهار 1397
    یکی از نظام‌های مربوط به زندگی اجتماعی و فردی انسان که از اهمیت ویژه‌ای نیز برخورداراست نظام اقتصادی و بانکی می‌باشد.در نظام بانکی،قراردادها تحت عناوین مختلفی مانند قرض‌الحسنه، مشارکت مدنی، مضاربه، مزارعه و جعاله و .. وجود دارند .در این نوشتار برآنیم تا به روش توصیفی- ت چکیده کامل
    یکی از نظام‌های مربوط به زندگی اجتماعی و فردی انسان که از اهمیت ویژه‌ای نیز برخورداراست نظام اقتصادی و بانکی می‌باشد.در نظام بانکی،قراردادها تحت عناوین مختلفی مانند قرض‌الحسنه، مشارکت مدنی، مضاربه، مزارعه و جعاله و .. وجود دارند .در این نوشتار برآنیم تا به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی موضوع جعاله به عنوان یک معامله فقهی مورد تایید قانون مدنی در نظام بانکداری اسلامی بپردازیم. طبق مطالعات و بررسی های صورت گرفته می توان گفت؛ قوانین فقهی و حقوقی موجود در زمینه‌ی جعاله جامع و کامل است منتهی در دستورالعمل اجرایی و برخی بخشنامه‌های مربوطه باید بازنگری صورت گیرد.اوراق جعاله که از نوع ابزارهای مالی انتفاعی با بازدهی معین است و به گونه ای طراحی شده است که در عین رعایت ضابطه های شرعی از قابلیت بالای عملیاتی و توجیه اقتصادی برخوردار است.این اوراق در سه مدل اوراق جعاله برای تعمیرات اساسی، اوراق جعاله برای احداث و واگذاری، اوراق جعاله به صورت اوراق بهادار است. حال در این میان ممکن است جعاله ثانویه یا معامله دیگری که آئین‌نامه و دستورالعمل اجرایی پیش‌بینی نموده در بیشتر موارد منعقد نشود یا از تسهیلات جعاله در غیر از موارد تعیین شده استفاده ‌شود، و یا جریمه دیرکرد در بازپرداخت تسهیلات بانکی، دریافت گردد. بنابراین نتیجه گرفته می شود؛ با توجه به اهمیت نظام بانکداری مشروع در فقه اسلامی و به دلیل چالش‌های فقهی،حقوقی و اقتصادی فراوانی که درباره این مسئله وجود دارد، ضرورت ارائه ی راه کارهای جایگزین همچون جعاله برای مبرا شدن از ربا و بازنگری دقیق تر قوانین منصوصه درحیطه ی کاربرد جعاله در نظام بانکداری اسلامی، دوچندان گردد. پرونده مقاله

  • مقاله

    5 - نقش و جایگاه حقوق کیفری و آموزه‌های دینی در پیشگیری از وقوع جرم در دختران نوجوان مطابق با رویکرد توسعه سازمان ملل متحد
    فصلنامه زن و جامعه , شماره 5 , سال 14 , زمستان 1402
    هدف از انجام این پژوهش، تعیین اهمیت و نقش آموزه‌های دینی و حقوق کیفری اسلامی در پیشگیری از جرایم در دختران نوجوان است؛ بدین منظور رویکرد جدید سازمان ملل متحد به عنوان مبنای مقایسه انتخاب شد. این رویکرد متشکل از 5 معیار و تعدادی زیرمعیار می‌باشد که به عنوان اهداف مورد نظ چکیده کامل
    هدف از انجام این پژوهش، تعیین اهمیت و نقش آموزه‌های دینی و حقوق کیفری اسلامی در پیشگیری از جرایم در دختران نوجوان است؛ بدین منظور رویکرد جدید سازمان ملل متحد به عنوان مبنای مقایسه انتخاب شد. این رویکرد متشکل از 5 معیار و تعدادی زیرمعیار می‌باشد که به عنوان اهداف مورد نظر این سازمان دسته‌بندی شده‌اند. با مراجعه به آرای خبرگان اقدام به تهیه فهرستی از مؤلفه‌های دینی اثرگذار بر پیشگیری از جرایم شد و این مؤلفه‌ها از راه روش سلسله مراتبی فازی مورد مقایسه زوجی و اولویت‌بندی قرار گرفتند. در انتها، تعمیم‌پذیری نتایج به روی دختران نوجوان بزهکار (جرایم سبک) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بیانگر آن بوده است که از دیدگاه خبرگان، مؤلفه «پرورش وجدان و نفس سرزنشگر» با وزن 69265/0 دارای بالاترین درجه اهمیت و مؤلفه «تاکید بر توبه و استغفار از گناه» نیز با وزن 21926/0 دارای کم‌ترین اولویت بوده‌اند. معیارهای «پیشگیری اولیه» و «پیشگیری وضعی» به ترتیب با وزن فازی 06225/0 و 05756/0 با آموزه‌های دینی انطباق بیش‌تری داشته و امکان تحقق راحت‌تری دارند؛ ولیکن وزن آموزه‌های دینی برای تحقق اهداف مندرج در معیار «پیشگیری از جرایم سازمان‌یافته» و «پیشگیری از تکرار جرایم» به ترتیب با اوزان 0325/0 و 0433/0 کم‌تر است. نکته دارای اهمیت آن است که از دیدگاه دختران نوجوان بزهکار، مؤلفه «مجازات اسلامی» در جایگاه آخر اهمیت (هشتم) قرار داشته است، در حالی‌که از دیدگاه خبرگان نیز به عنوان مؤلفه ششم معرفی شده است؛ هم‌چنین هر دو گروه مؤلفه «پرورش وجدان و نفس سرزنشگر» را به عنوان اولویت اول انتخاب کرده‌اند. پرونده مقاله