حفاظت از منابع حیاتی آب در کنار ملاحظات اقتصادی، فضای حاکم بر تصمیم‌گیری در سامانه‌های کشاورزی را مستلزم تجدید نگرش جدی نموده است. در چنین شرایطی، بهره‌گیری از رویکردهای کارآمد برنامه‌ریزی که امکان تحقق اهداف چندگانه‌ی تصمیم‌گیران را فراهم ساخته، ضروری می‌نماید. بر این اساس، پژوهش حاضر   به­منظور تدوین الگوی بهینه‌ی کشتی که تامین دو هدف حداکثرسازی بازده ناخالص و حداقل‌سازی مصرف آب را در دشت سیدان- فاروق شهرستان مرودشت دنبال می‌کند، رهیافت‌های برنامه‌ریزی چندهدفی، تحلیل خوشه‌ای و برنامه‌ریزی مصالحه‌ای(توافقی) را به­کار بسته است. داده‌های مورد نیاز مربوط به سال زراعی 90-1389 بوده و از تکمیل تعداد 106 پرسشنامه‌ی توزیع شده بین کشاورزان که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دومرحله‌ای انتخاب شدند، جمع‌آوری گردید. الگوهای بهینه‌ی کشت، با منظور نمودن ترکیب‌های مختلف وزن توابع هدف تحت تعقیب، در قالب سه سناریو ارائه شد که تمامی الگوهای پیشنهادی توسط مدل، امکان افزایش بازده ناخالص و کاهش مصرف آب را میسر نمود. افزون بر این، در الگوهای یاد شده به موازات افزایش وزن هدف حداقل‌سازی مصرف آب، ترکیب کشت به نفع محصولات با نیاز آبی کمتر تغییر یافت. مقایسه‌ی الگوهای کشت فعلی و بهینه حاکی از این است که بهره‌برداران در هر دو گروه مزارع کوچک و بزرگ عموما عملکرد نسبتا مشابهی در دست‌یابی به هدف حداکثرسازی بازده ناخالص داشته‌اند، درحالی­که هدف حداقل‌سازی مصرف آب در مزارع بزرگ‌تر نسبت به مزارع کوچک‌تر به گونه‌ی موفق‌تری تامین شده که به نوبه‌ی خود گویای مدیریت کاراتر مصرف آب در مزارع با مقیاس بزرگ‌تر بوده است. علاوه بر این، تبادل میان اهداف به­ویژه در گروه مزارع کوچک بیانگر این است که با چشم‌پوشی از مقدار مشخصی بازده ناخالص، می‌توان شاهد کاهش قابل ملاحظه‌تری در آب مصرفی بوده و از این طریق گزینه‌های قابل قبول مختلفی را جهت کاهش مصرف آب در اختیار کشاورز قرار داد. طبقه­بندی JEL:Q25,P28 پرونده مقاله

ایران به علت قرار گرفتن در منطقه خشک و نیمه خشک همواره با پدیده کم آبی مواجه بوده است. از طرف دیگر برداشت بی­رویه از آب­های زیرزمینی در سال­های اخیر، منجر به کاهش سطح این آب­ها شده و پایداری آنها را به خطر انداخته است. یکی از آبخوان­هایی که با پدیده­ی ناپایداری مواجه است، دشت ورامین است که از سوی وزارت نیرو به­عنوان یکی از دشت­های ممنوعه ایران در نظر گرفته شده است. در این تحقیق با استفاده از برنامه­ریزی پویای قطعی به ارزیابی سیاست قیمت­گذاری آب بر روی بهبود بیلان آب در آبخوان دشت ورامین و الگوی بهینه کشت در دو حالت مدرن و سنتی پرداخته شده است. دوره مطالعه 10 ساله بوده و نرخ تنزیل نیز 20 درصد می­باشد. داده­های مورد نیاز از طریق شرکت منابع آب ایران و تکمیل پرسشنامه به روش طبقه بندی ساده جمع­آوری شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که افزایش در قیمت آب میتواند منجر به کاهش استخراج از آب زیرزمینی شده و بیلان آب را بهبود ببخشد. اما کشاورزان مدرن در این زمینه عملکرد بهتری دارند. از این رو کشاورزان مدرن به علت اینکه حساسیت کمتری نسبت به تغییر در قیمت آب دارند، میزان درآمد خالص ایشان در نتیجه اعمال سیاست قیمت­گذاری کمتر دچار تغییر خواهد شد. حال با توجه به اینکه غالب کشاورزی در منطقه به­صورت آبیاری سنتی می­باشد، توصیه می­شود که قیمت­گذاری آب همراه با سیاست مکمل مانند دادن یارانه برای بهبود کارایی سیستم آبیاری همراه باشد.   طبقه­بندیJEL:C6, C23, D6, Q25 پرونده مقاله