خاورمیانه همواره از مهم‌ترین مناطق ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک دنیا بوده است. این منطقه از سابقۀ دیرینه‌ای از بی‌ثباتی، بحران و ناامنی برخوردار است و همواره از مهم‌ترین کانون‌های منازعات و ایجاد بحران‌های ژئوپولیتیکی به شمار می‌رفته است. هدف پژوهش حاضر تبیین الگوی شکل‌گیر چکیده کامل
خاورمیانه همواره از مهم‌ترین مناطق ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک دنیا بوده است. این منطقه از سابقۀ دیرینه‌ای از بی‌ثباتی، بحران و ناامنی برخوردار است و همواره از مهم‌ترین کانون‌های منازعات و ایجاد بحران‌های ژئوپولیتیکی به شمار می‌رفته است. هدف پژوهش حاضر تبیین الگوی شکل‌گیری بحران‌های ژئوپولیتیکی در خاورمیانه پس از 11 سپتامبر 2001 می‌باشد. این پژوهش کیفی با استفاده از روش گراندد تئوری و مصاحبۀ عمیق با صاحب‌نظران نهادهای مرتبط در سال 1398 انجام گرفته است. با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند پس از مصاحبه با 10 تن خبره، پژوهش به اشباع داده‌ها رسید. روش جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته و مشاهده بوده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که مهم‌ترین عامل علّی و سبب‌ساز در شکل‌گیری بحران‌های ژئوپولیتیکی در خاورمیانه، وجود انرژی و منابع سرشار آن است که قدرت‌های بزرگ جهانی را همواره به تلاش برای کنترل آن بر‌می‌کشاند. از مهم‌ترین عوامل زمینه‌‌ای، فساد دولت‌های رانتیر شناسایی شده است و از مهم‌ترین عوامل مداخله‌گر، رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای جهت توسعۀ هژمونی خود را می‌توان برشمرد. راهبردهای این شرایط و عوامل در سه دستۀ راهبردهای انقلابی؛ راهبردهای تنش‌زدایانه؛ و راهبردهای سیاست درهای باز قابل تقسیم هستند که با توجه به ابعاد گوناگون هر دسته از این راهبردها، پیامدهای واگرایی بیشتر و یا همگرایی منطقه‌ای قابل پیش‌بینی است. با توجه به دیاگرام فرایند و الگوی شکل‌گیری بحران‌های خاورمیانه که در این پژوهش به دست آمد و شرایط و ابعاد آن، قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در شرایطی الزام‌آور که در نهایت مبتنی بر بقای خود است، ناگزیر به گزینش راهبردهای تنش‌زدایانه هستند.
پرونده مقاله
فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی
,
شماره2,سال
12
,
تابستان
1399
خاورمیانه همواره از مهم‌ترین مناطق ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک دنیا بوده است. این منطقه از سابقۀ دیرینه‌ای از بی‌ثباتی، بحران و ناامنی برخوردار است و همواره از مهم‌ترین کانون‌های منازعات و ایجاد بحران‌های ژئوپولیتیکی به شمار می‌رفته است. هدف پژوهش حاضر تبیین الگوی شکل‌گیر چکیده کامل
خاورمیانه همواره از مهم‌ترین مناطق ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک دنیا بوده است. این منطقه از سابقۀ دیرینه‌ای از بی‌ثباتی، بحران و ناامنی برخوردار است و همواره از مهم‌ترین کانون‌های منازعات و ایجاد بحران‌های ژئوپولیتیکی به شمار می‌رفته است. هدف پژوهش حاضر تبیین الگوی شکل‌گیری بحران‌های ژئوپولیتیکی در خاورمیانه پس از 11 سپتامبر 2001 می‌باشد. این پژوهش کیفی با استفاده از روش گراندد تئوری و مصاحبۀ عمیق با صاحب‌نظران نهادهای مرتبط در سال 1398 انجام گرفته است. با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند پس از مصاحبه با 10 تن خبره، پژوهش به اشباع داده‌ها رسید. روش جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته و مشاهده بوده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که مهم‌ترین عامل علّی و سبب‌ساز در شکل‌گیری بحران‌های ژئوپولیتیکی در خاورمیانه، وجود انرژی و منابع سرشار آن است که قدرت‌های بزرگ جهانی را همواره به تلاش برای کنترل آن بر‌می‌کشاند. از مهم‌ترین عوامل زمینه‌‌ای، فساد دولت‌های رانتیر شناسایی شده است و از مهم‌ترین عوامل مداخله‌گر، رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای جهت توسعۀ هژمونی خود را می‌توان برشمرد. راهبردهای این شرایط و عوامل در سه دستۀ راهبردهای انقلابی؛ راهبردهای تنش‌زدایانه؛ و راهبردهای سیاست درهای باز قابل تقسیم هستند که با توجه به ابعاد گوناگون هر دسته از این راهبردها، پیامدهای واگرایی بیشتر و یا همگرایی منطقه‌ای قابل پیش‌بینی است. با توجه به دیاگرام فرایند و الگوی شکل‌گیری بحران‌های خاورمیانه که در این پژوهش به دست آمد و شرایط و ابعاد آن، قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در شرایطی الزام‌آور که در نهایت مبتنی بر بقای خود است، ناگزیر به گزینش راهبردهای تنش‌زدایانه هستند.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد
