چکیده در این پژوهش کیفی- کمی، نخست، ژرف ساخت عنصر قدیم اسطورۀ جمشید، یعنی جم و خورشید و پیشینۀ عنصر جدید آن موسوم به جام جم، توصیف و تحلیل و سپس میزان و چگونگی بهره مندی خواجو و حافظ از دو عنصر مذکور بررسی شده است: الف. خواجو افزون بر عنصر قدیم جم و خورشید در گوهرنامه و گل و نوروز، عنصر جدید جام جم را در روضه الانوار، کمال نامه و همای و همایون به فراخور اهداف برگزیده، حال آن که حافظ در دیوان، جام جم را با بسامد چیره اختیار کرده است. ب. خواجو گرچه هر دو عنصر قدیم و جدید اسطورۀ جم را در منظومه های خویش آورده است، میانگین بسامدی آثار خواجو مبیّن چیرگی جام جم است. ج. معادل سازی های جم و خورشید در گل و نوروز و گوهرنامه، نشان دهندۀ ارتباط و یگانگی جم و خورشید در این منظومه هاست. د. اگر ایزد خورشید: مِهر؛ در این معادله ها، جای گزین واژۀ خورشید گردد، معادلۀ تازه جم و مِهر پدید می آید و این موضوع، به احتمال، مؤید بهره برداری مِهرپرستانۀ نیاکان ما از عناصر قدیم اسطورۀ جم به فراخور موضوع و ویژگی انعطاف پذیرانه و انطباق پذیرانۀ ذاتی اساطیر است. پرونده مقاله