-
مقاله
1 - پهنهبندی کیفی آب شرب با استفاده از روشهای ANP و FANP (مطالعه موردی: دشت بیرجند)علوم و تکنولوژی محیط زیست , شماره 1 , سال 23 , بهار 1400زمینه و هدف: آبهای زیرزمینی از مهمترین منابع آبی به خصوص در مناطق خشک و نیمهخشک هستند. متأسفانه به علت ماهیت این منبع آبی، تصمیمگیری در خصوص کیفیت آنها در سطح دشت دشوار است. به همین دلیل تکنیکهای نوین مانند پهنهبندی به همراه روشهای تصمیمگیری چند معیاره و فازی ب چکیده کاملزمینه و هدف: آبهای زیرزمینی از مهمترین منابع آبی به خصوص در مناطق خشک و نیمهخشک هستند. متأسفانه به علت ماهیت این منبع آبی، تصمیمگیری در خصوص کیفیت آنها در سطح دشت دشوار است. به همین دلیل تکنیکهای نوین مانند پهنهبندی به همراه روشهای تصمیمگیری چند معیاره و فازی بدین منظور مورد استفاده قرار گرفته است. هدف از این تحقیق نیز پهنهبندی کیفی آب زیرزمینی دشت بیرجند با استفاده از روشهای ANP و FANP است.روش بررسی: دشت بیرجند واقع در شرق ایران با عرض جغرافیایی ˚30 ‘32 تا ‘00 ˚33 شمالی و طول جغرافیایی ˚45 ‘58 تا ‘41 ˚59 قرار گرفته است. بدین منظور پارامترهای منیزیم، کلسیم، کلر، کل املاح محلول، پیاچ و سختی کل برای 18 چاه و 9 قنات در سطح دشت مورد استفاده قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که پارامترهای کلر، منیزیم و پیاچ بیشترین اثر را بر کیفیت آب زیرزمینی در دشت بیرجند داشتند به طوری که به ترتیب 2/17، 1/16 و 9/15 درصد کیفیت آب آبخوان تحت تأثیر مقادیر این پارامترها قرار داشت. نتایج نشان داد که جنوبشرقی از کیفیت مناسبتری نسبت به سایر مناطق برخوردار بود در حالی که غلظت پارامترها در جنوبغربی این دشت در بالاترین حد بودند. نتایج روش ANP نشان داد که مناطق با کیفیت خیلی خوب، خوب، نسبتأ خوب، نسبتأ بد، بد و خیلی بد به ترتیب 26/5، 56/10، 52/54، 89/15، 57/10 و 18/3 درصد از آبخوان را شامل شدند. این نتایج براساس روش FANP به ترتیب برابر 97/5، 01/22، 85/28، 16/30، 54/9 و 47/3 درصد بودند.نتیجه گیری: در روش FANP تغییرات مکانی و عدم قطعیت در نظر گرفته شده و به همین دلیل مساحت مناطق با کیفیت نسبتأ خوب و نسبتأ بد به هم نزدیک شده است. با توجه به نتایج، پیشنهاد میشود تراکم چاههای شرقی بیشتر شود تا آب با کیفیت مطلوبتری برداشت گردد. پرونده مقاله -
مقاله
2 - بهینهسازی و پیشبینی روند تغییرات پارامترهای کیفی آب زیرزمینی دشت دزفول با استفاده از دو مدل ANN+PSO و ANN+P-PSOعلوم و تکنولوژی محیط زیست , شماره 4 , سال 23 , تابستان 1400زمینه و هدف: برآورد و پیش بینی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی به منظور تصمیم گیریهای مدیریتی یکی از اهداف مدیران و برنامه ریزان منابع آب تلقی میگردد. در این راستا تعداد زیادی مدل در زمینه مدیریت بهتر برای حفظ کیفیت آب گسترش یافته است. بیشتر این مدلها نیازمند پارامترهای چکیده کاملزمینه و هدف: برآورد و پیش بینی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی به منظور تصمیم گیریهای مدیریتی یکی از اهداف مدیران و برنامه ریزان منابع آب تلقی میگردد. در این راستا تعداد زیادی مدل در زمینه مدیریت بهتر برای حفظ کیفیت آب گسترش یافته است. بیشتر این مدلها نیازمند پارامترهای ورودی هستند که یا دسترسی به آنها مشکل است و یا اینکه اندازهگیری آنها محتاج صرف هزینه و زمان زیادی میباشد. در این میان مدلهای شبکه عصبی مصنوعی که با الهام از ساختار مغز بشر عمل مینمایند، بهعنوان گزینهای برتر معرفی میشوند.روش بررسی: پژوهش حاضر به منظور شبیهسازی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی دشت دزفول شامل SAR ، EC و TDS با استفاده از مدلهای ANN+PSO و ANN+P-PSO و درنهایت مقایسه نتایج آنها با دادههای اندازهگیری شده، انجام گرفته است. اطلاعات ورودی به مدلها برای پارامتر کیفی TDS شامل هدایت الکتریکی، نسبت جذبی سدیم، اسیدیته، سولفات، کلسیم، منیزیم و سدیم و برای پارامتر کیفی SAR شامل مقدار کل نمکهای محلول، اسیدیته، سدیم، بی کربنات و برای پارامتر کیفی EC شامل سولفات، کلسیم، منیزیم، نسبت جذبی سدیم و اسیدیته، از سال 1390 تا 1394 جمع آوری شده است.یافتهها: نتایج نشان داد بالاترین دقت پیشبینی پارامترهای کیفی SAR ، EC و TDS مربوط به مدل ANN+P-PSO میباشد بهطوریکه مقدار آمارههای و کمترین مقدار و بیشترین مقدار را برای مدل مذکور دارد. مقدار RMSE در مرحله تست برای الگوریتم PSO در پیشبینی SAR ، EC و TDS به ترتیب برابر 09/0، 045/0 (میکرو زیمنس بر سانتی متر) و 053/0 (میلیگرم بر لیتر) به دست آمد. این آماره برای الگوریتم P-PSO در پیشبینی SAR ، EC و TDS به ترتیب برابر 039/0، 031/0 (میکرو زیمنس بر سانتی متر) و 045/0 (میلیگرم بر لیتر) تعیین شدند.بحث و نتیجهگیری: نتایج نشان داد که الگوریتم P-PSO از دقت بیشتری نسبت به الگوریتم PSO برخوردار بود. همچنین با توجه به اینکه تفاوت آماری معنیداری بین دادههای اندازهگیری شده و شبیهسازی شده وجود نداشت؛ پیشنهاد میشود از شبکه عصبی مصنوعی برای شبیهسازی پارامترهای کیفی در منابع آب زیرزمینی استفاده شود. پرونده مقاله -
مقاله
3 - مقایسه عملکرد دو مدل DRAINMOD و شبکه عصبی مصنوعی در پیشبینی سطح ایستابی (مطالعه موردی: مزارع کشت و صنعت نیشکر دعبل خزاعی)انسان و محیط زیست , شماره 1 , سال 17 , بهار 1398آزمایش های مزرعه ای به منظور شناخت شرایط موجود سامانههای زهکشی مفید هستند، اما محدودیت های قابل توجهی نیز دارند. از جمله این که، این آزمایشها را نمیتوان برای پیش بینی استفاده کرد. کاربرد مدلهای شبیهسازی این محدودیتها را تا حدود زیادی برطرف میکند. اما قبل از کاربر چکیده کاملآزمایش های مزرعه ای به منظور شناخت شرایط موجود سامانههای زهکشی مفید هستند، اما محدودیت های قابل توجهی نیز دارند. از جمله این که، این آزمایشها را نمیتوان برای پیش بینی استفاده کرد. کاربرد مدلهای شبیهسازی این محدودیتها را تا حدود زیادی برطرف میکند. اما قبل از کاربرد چنین مدلهایی، درستی نتایج بدست آمده از آنها باید با نتایج آزمایش های مزرعه ای مقایسه گردد. در این پژوهش از مدل شبکه عصبی مصنوعی (ANN) و مدل DRAINMOD برای پیشبینی سطح ایستابی استفاده شد. بدین منظور مزرعه 11-9Rاز مزارع نیشکر دعبل خزاعی انتخاب و پارامترهای ورودی مدلها شامل نوسانات سطح ایستابی، حجم آب آبیاری، دبی زهکشها، دادههای اقلیمی منطقه، خصوصیات فیزیکی خاک و پارامترهای سیستم زهکشی از تاریخ 2/8/92 تا 2/7/93 برداشت گردید. نتایج نشان داد که بالاترین دقت در پیش بینی سطح ایستابی مربوط به مدل شبکه عصبی مصنوعی میباشد. به طوریکه مقدار RMSE بین مقادیر اندازه گیری شده و شبیه سازی شده با مدل شبکه عصبی مصنوعی و مدل DRAINMOD به ترتیب برابر 02/0 و 8/16 بدست آمد. پرونده مقاله -
مقاله
4 - طراحی شبکه پایش سطح آب زیرزمینی با استفاده از تکنیک آنالیز مولفههای اصلیفصلنامه علمی مهندسی منابع آب , شماره 1 , سال 13 , بهار 1399بهمنظور مدیریت کارا و موثر منابع آب زیرزمینی و کاهش حفر چاههای نمونهبرداری که پر هزینه هستند، شبکههای پایشی که بهطور مناسبی طراحی شده باشند، میتوانند به عنوان یک گزینه در نظر گرفته شوند. آنالیز مولفههای اصلی یکی از تکنیکهای کاهش داده میباشد که اساس آن شناسایی م چکیده کاملبهمنظور مدیریت کارا و موثر منابع آب زیرزمینی و کاهش حفر چاههای نمونهبرداری که پر هزینه هستند، شبکههای پایشی که بهطور مناسبی طراحی شده باشند، میتوانند به عنوان یک گزینه در نظر گرفته شوند. آنالیز مولفههای اصلی یکی از تکنیکهای کاهش داده میباشد که اساس آن شناسایی مولفههای توصیف کننده واریانس سیستم میباشد. در این مقاله از آنالیز مولفههای اصلی جهت تعیین چاههای موثر و حذف چاههای کم اهمیت استفاده شده است. بهاین منظور از اطلاعات 160 چاهک احداث شده در کشت و صنعت سلمان فارسی که طی 10 ماه به صورت دو بار در ماه اندازهگیری شده، استفاده گردید. با استفاده از آنالیز مولفههای اصلی اهمیت نسبی هر چاه در برآورد عمق سطح آب زیرزمینی محاسبه گردید. در پژوهش حاضر حد آستانه قابل قبول 8/0 در نطر گرفته شد که بر اساس آن تعداد چاههای موثر در تعیین عمق سطح آب زیرزمینی به 33 چاه تقلیل نمود. با شناسایی چاههای با اهمیت، نقاط مهم جهت نمونه برداری معلوم میشود و پایش عمق آب زیرزمینی صرفاً در این چاهها انجام می گردد. به این وسیله میتوان تا حد زیادی در هزینه و زمان مطالعات صرفهجویی کرد . پرونده مقاله -
مقاله
5 - شبیه سازی بارهیدرولیکی با استفاده از الگوریتم بهینه سازی تجمع ذرات و الگوریتم ژنتیک (مطالعه موردی: مزارع کشت و صنعت نیشکر دعبل خزاعی)فصلنامه علمی مهندسی منابع آب , شماره 5 , سال 12 , زمستان 1398آزمایشهای مزرعهای به منظور شناخت شرایط موجود سامانههای زهکشی مفید هستند، اما محدودیتهای قابل توجهی نیز دارند. از جمله اینکه، این آزمایشها را نمیتوان برای پیشبینی استفاده کرد. کاربرد مدلهای شبیهسازی این محدودیتها را تا حدود زیادی برطرف میکند. اما قبل از کاربرد چکیده کاملآزمایشهای مزرعهای به منظور شناخت شرایط موجود سامانههای زهکشی مفید هستند، اما محدودیتهای قابل توجهی نیز دارند. از جمله اینکه، این آزمایشها را نمیتوان برای پیشبینی استفاده کرد. کاربرد مدلهای شبیهسازی این محدودیتها را تا حدود زیادی برطرف میکند. اما قبل از کاربرد چنین مدلهایی، درستی نتایج بدست آمده از آنها باید با نتایج آزمایشهای مزرعهای مقایسه گردد. در این پژوهش از الگوریتم بهینهسازی تجمع ذرات و الگوریتم ژنتیک برای پیشبینی بارهیدرولیکی استفاده شده است. بدین منظور مزرعه 11-9R از مزارع نیشکر دعبل خزاعی انتخاب و تعدادی پیزومتر در فواصل مختلف از جمع کننده زهاب و در اعماق 2/2، 3، 4و 5 متری از سطح زمین نصب شد. تغییرات بار هیدرولیکی پیزومترها، و همچنین پارامترهای ورودی مدل شامل حجم آب آبیاری و دبی زهکشها از مهر 1392 تا آذر 1393 بصورت روزانه برداشت شد. نتایج نشان داد که بالاترین دقت در پیشبینی بارهیدرولیکی مربوط به الگوریتم بهینهسازی تجمع ذرات میباشد. به طوریکه مقدارمیانگین RMSE اعماق مختلف بین مقادیر اندازهگیری شده و شبیهسازی شده با الگوریتمهای بهینهسازی تجمع ذرات و ژنتیک به ترتیب برابر 098/0و 114/0 و مقدار میانگین ضریب R^2 در اعماق مختلف برای الگوریتمهای بهینهسازی تجمع ذرات و ژنتیک به ترتیب برابر 991/0و 94/0 بدست آمد. همچنین نتایج آزمون آماری مقایسه میانگینها بین دادههای اندازهگیری و شبیهسازی شده نشان میدهد، بین هیچکدام از مقادیر پیشبینی شده توسط مدلها با دادههای اندازهگیری شده اختلاف معنیداری وجود ندارد. پرونده مقاله -
مقاله
6 - ارزیابی و دقت سنجی روش های هوش مصنوعی، زمین آمار و وزن دهی معکوس فاصله در شبیه سازی عمق آب زیرزمینیفصلنامه علمی مهندسی منابع آب , شماره 4 , سال 14 , پاییز 1400مقدمه: اگرچه تنش بر سر آب افزایش یافته است، اما احتمال بروز تضاد درباره منابع آب مشترک بیشتر است. تحقیق حاضر با هدف بررسی تضاد آب و روشهای مدیریت آن در بین کشاورزان انجام گرفت.
روش: این تحقیق با روش توصیفی-پیمایشی انجام ش چکیده کاملمقدمه: اگرچه تنش بر سر آب افزایش یافته است، اما احتمال بروز تضاد درباره منابع آب مشترک بیشتر است. تحقیق حاضر با هدف بررسی تضاد آب و روشهای مدیریت آن در بین کشاورزان انجام گرفت.
روش: این تحقیق با روش توصیفی-پیمایشی انجام شد. ابزار جمعآوری دادهها، پرسشنامه بود که روایی آن با مراجعه به اساتید دانشگاه تأئید گردید. جمعیت موردمطالعه، کشاورزان شهرستان بهار در استان همدان بودند که از چاههای آب مشترک برای تأمین آب کشاورزی استفاده میکردند. با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه برابر 214 نفر برآورد گردید که با روش نمونهگیری ساده تصادفی انتخاب شدند.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد در دامنه امتیاز 1 تا 5، "خشکسالی" و "افزایش تعداد کشاورزان" به ترتیب با میانگین 56/3 و 45/3، از دلایل اصلی ایجاد تضاد آب کشاورزی میباشند. همچنین اولویت روشهای کاهش تضاد آب مربوط به مشارکت کشاورزان در مدیریت آب چاههای کشاورزی و مذاکره با آنان پیرامون آب بود. نتایج نشان داد در مقیاس با دامنه 13 تا 65، تضاد ادراکشده پیرامون آب کشاورزی با میانگین 51/38 در حد متوسط بود و با افزایش فاصله مزرعه از چاه آب، مساحت زمین کشاورزی اجارهای و همچنین درآمد سالانه از فعالیتهای غیر کشاورزی، ادراک و احساس کشاورزان از تضاد آب کشاورزی افزایش مییافت. در مقابل، با افزایش مساحت زمین کشاورزی ملکی و میزان درآمد حاصل از کشاورزی، ادراک و احساس کشاورزان از تضاد آب کشاورزی کمتر میشد. بیشترین استفاده کشاورزان برای مدیریت تضاد آب از راهبرد «کنترل» بود. از این نظر، راهبرد «راهحلگرایی» و راهبرد «عدم مقابله» به ترتیب در اولویتهای بعدی قرار داشتند.
نتیجهگیری: لازم است سیاستهای مناسب برای محافظت از کشاورزان در هنگام خشکسالی به منظور کاهش تضاد آب دنبال شود. کسب درآمد از طریق فعالیتهای غیرکشاورزی به تنهایی نمیتواند ادراک کشاورزان از تضاد آب را کاهش دهد و افزایش درآمد کشاورزان از کشاورزی برای کاهش تضاد آب مورد نیاز است. برگزاری جلسات گفتگو و تعامل بین کشاورزان میتواند به تحلیل دلایل تضاد آب کشاورزی و یافتن روشهای مناسب برای کاهش آن کمک نماید. پرونده مقاله