ریخت شناسی روده‌ بزرگ در پرندگان متفاوت است. این ارگان علاوه بر نقش های تغذیه ای به دلیل تجمعات بافت لنفاوی نقش ایمونولوژیک مهمی دارد. مطالعه حاضر با هدف گسترش دامنه ی دانش بافت شناسی دستگاه گوارش در پرندگان از طریق بررسی های هیستومورفولوژی و هیستومورفومتری ساختمان سکوم و کولون در سنین مختلف جوجه ی شتر مرغ نژاد آفریقایی طراحی و اجرا شد. 36 جوجه شترمرغ در 6 گروه سنی 6 قطعه‌ای و در سنین یک و پانزده‌روزگی و یک، سه، شش و دوازدهه ماهگی از مزارع تهران انتخاب ‌شد. نمونه‌های بافتی از بخش‌های مختلف سکوم و کولون جدا گردید و پس از انجام مراحل تهیه لام از رنگ آمیزی هماتوکسیلین و ائوزین استفاده گردید. در سکوم و کولون اپی تلیوم مخاط از نوع استوانه ای و استوانه ای شبه مطبق بوده و تعداد سلول های گابلت با افزایش سن جوجه ها افزایش می یابد. ماهیچه مخاطی در قاعده سکوم نامشخص و نازک ولی در رأس سکوم و کولون واضح بود. ضخامت لایه ماهیچه ای همزمان با سن افزایش می یافت و مقاطع عصبی مربوط به شبکه آئورباخ بیشتر در بینابین الیاف لایه طولی طبقه عضلانی دیده شد. تشکیلات لنفاوی نیز در ناحیه پارین و از سن شش ماهگی به بعد بصورت فولیکولار مشاهده گردید. به طور کلی از لحاظ هیستومورفولوژیک، تکامل روده بزرگ در جوجه شتر مرغ ها شباهت بسیاری با سایر پرندگان و بخصوص خانواده سینه پهنان دارد و تفاوتها را می توان در وضعیت ماهیچه مخاطی و چگونگی پراکندگی و ظهور تشکیلات لنفاوی جستجو کرد. پرونده مقاله