فهرست مقالات مریم شعبانی پور


  • مقاله

    1 - مبانی و اثر شهرت (قول مشهور ) در فقه اسلامی و حقوق موضوعه ایران
    مبانی فقهی حقوق اسلامی , شماره 30 , سال 15 , پاییز 1401

    از عمده مباحثی که به طور جدّی در فقه و اصول به آن توجه می‌شود، بحث شهرت است. در عین حالی که برداشت ابتدائی این باشد که شهرت اعتباری دارد یا ندارد، در موارد زیادی به شهرت استناد و اعتماد به عمل آمده است. اما در اصول همان‌گونه که درباره اجماع گفته‌اند که چکیده کامل

    از عمده مباحثی که به طور جدّی در فقه و اصول به آن توجه می‌شود، بحث شهرت است. در عین حالی که برداشت ابتدائی این باشد که شهرت اعتباری دارد یا ندارد، در موارد زیادی به شهرت استناد و اعتماد به عمل آمده است. اما در اصول همان‌گونه که درباره اجماع گفته‌اند که اجماع محصل یا اجماع به معنای یکی از ادله اربعه در اصول مستقل عنوان نشده است، شهرت نیز به عنوان یک عنوان مستقل در فقه و اصول ثبت نگردیده است. شیخ انصاری در بحث حجیت خبر، شهرت را همانند اجماع منقول در جهت اندراج تحت حجیت خبر، آن هم فقط شهرت فتوائی را مورد بحث قرار داده است. شهرت از موضوعاتى است که در مبحث امارات و حجج شرعیه مورد بحث فقها قرار مى‌گیرد. در لغت عرب، شهرت به معناى باز شدن، شایع شدن، پخش شدن، ظاهر شدن، بالا رفتن بکار رفته است. مثلاً وقتى که کسى شمشیر خود را از غلاف بیرون مى‌کشد، عرب مى‌گوید: شهر سیفه یعنى شمشیرش را ظاهر کرد یا بالا برد. در قدیم، نگاه اغلب فقهاء به اجماع‌ها و شهرت‌ها به عنوان علائم راه و جهت‌هاى مسیر بود، و در این دوره نیز، بعضی از فقهاء بى‌اعتنا از کنار آن‌ها مى‌گذرند. پذیرش افراطى شهرت و اجماع در گذشه، تا حدودى فقه را در دو زمینه تفسیر نصوص و تعیین حکم در موارد غیر منصوص، از هواى آزاد عقلانیت بازداشت، و برعکس؛ امروزه کم توجهى به شهرت و اجماع، فقه را با خطر جدا شدن و دورافتادن از برخى اصول و ریشه‌ها مواجه کرده است. بریدن دیروز از بخشى از عقلانیت اصولى، و گسستن امروز از بخشى از ریشه‌ها و چارچوبه‌هاى فقه تفریعى، دو روى یک سکه هستند. بنابراین؛ ضروری به نظر می‌رسد که بحث شهرت و جایگاه و آثار آن را مورد بررسی قرار دهیم.

    پرونده مقاله