در برخی منابع حدیثی شیعی مانند بحار الأنوار، روایتی طولانی نقل شده که بنابر آن عبدالله بن عمر بن خطاب پس از شهادت امام حسین(ع) اعتراض گستردهای بر ضدّ یزید بن معاویه به راه میاندازد. یزید در پاسخ ابنعمر، نامهای را که خلیفه دوم برای معاویة بن ابیسفیان فرستاده، نشان م چکیده کامل
در برخی منابع حدیثی شیعی مانند بحار الأنوار، روایتی طولانی نقل شده که بنابر آن عبدالله بن عمر بن خطاب پس از شهادت امام حسین(ع) اعتراض گستردهای بر ضدّ یزید بن معاویه به راه میاندازد. یزید در پاسخ ابنعمر، نامهای را که خلیفه دوم برای معاویة بن ابیسفیان فرستاده، نشان میدهد. او در این نامه، بسیاری از حوادث صدر اسلام و بهویژه اقدامات منافقین برای غصب خلافت را شرح داده است. در این مقاله اعتبار و اصالت این روایت و خاستگاه و ریشه آن بررسی شده است. افزون بر ذکر شماری از نادرستی های تاریخی و ادبی راهیافته به این روایت، با تحلیل متن و سند به روش تطبیقی نشان داده شده که مسئول پردازش این داستان، بهاحتمال زیاد حسین بن حمدان خصیبی است؛ هر چند نام او در سندِ روایت نیامدهاست. تقدّم خصیبی در اشاره به این عهدنامه، اشتراکات متنی و سندی برجسته با روایات خصیبی، نمود ویژگیهای سبکی و منفرداتِ خصیبی در متن عهدنامه، از جمله دلائل این مدّعا است. تحریر دیگری از این داستان نیز در نسخ خطی وجود دارد که نسبت آن با تحریر خصیبی بررسی و فرضیه استقلال و تقدّم آن مطرح شدهاست. گزارش مرتبطی نیز به بلاذری منسوب است که اصالت آن قابل دفاع نیست و احتمالا در اثر نقلبهمعنا و خلط پدید آمدهاست.
پرونده مقاله
مطالعات تاریخی قرآن و حدیث
,
شماره2,سال
27
,
تابستان
1400
میان سنتهای روایی گوناگون همواره تعامل و یا تقابل-هایی رخ نموده است. سنت حدیثی امامیه نیز به عنوان یکی از سنتهای حدیثی قدرتمند، در طول تاریخ بر دیگر سنت ها اثرگذار بوده، همانگونه که تأثراتی نیز پذیرفته است. مقاله-ی حاضر عهدهدار کشف و تبیین روابط و تعاملات حدیثی شیخ چکیده کامل
میان سنتهای روایی گوناگون همواره تعامل و یا تقابل-هایی رخ نموده است. سنت حدیثی امامیه نیز به عنوان یکی از سنتهای حدیثی قدرتمند، در طول تاریخ بر دیگر سنت ها اثرگذار بوده، همانگونه که تأثراتی نیز پذیرفته است. مقاله-ی حاضر عهدهدار کشف و تبیین روابط و تعاملات حدیثی شیخ صدوق به عنوان یکی از ارکان حدیث شیعه با سنت تصوف در قرن چهارم هجری است. صدوق از مهمترین و تأثیرگذارترین محدثین شیعه است که سفرهای بسیاری به نقاط مختلف داشته است. از جمله سفرهای مهم صدوق سفر به خراسان و اقامت در آن دیار است. در آن دوران تصوف بخشی مهم از ساختار معنوی جامعهی خراسان بوده است. با توجه به پیشفرض این پژوهش در تعامل و تأثرات متقابل سنتهای حدیثی گوناگون بر یکدیگر، و نیز اقامت طولانی مدت صدوق در خراسان، پرسش اصلی مقاله این است که آیا بین شیخ صدوق به عنوان یکی از محدثان صاحب سبک شیعی، با سنت حدیثی اهل تصوف پیوندی برقرار است؟ نتایج این پژوهش نشان می دهد که شیخ صدوق در برخی آثارش روایاتی را گزارش کرده که منشاء صوفیانه داشته است. تشابهات متنی، وجود الفاظ و مفاهیم مختص به متصوفه در متن برخی روایات، همچنین حضور روات و مشایخی در اسناد احادیث که گرایش صوفیانهی آنان محرز است، مؤید این مطلب است.
پرونده مقاله
مطالعات تاریخی قرآن و حدیث
,
شماره2,سال
28
,
تابستان
1401
امروزه تحقیقات متعددی جایگاه ویژه حسین بن حمدان خصیبی (م 346ق یا 358ق) را در شکلگیری و انسجام فرقه غالی نصیریه نمایانده، و از آرای غالیانه او در آثارش سریاش بحث کردهاند. ولی خصیبی در الهدایة الکبری عقاید نصیری را -مگر در بحث بابیت- کمتر به تصریح بیان داشته، و همین م چکیده کامل
امروزه تحقیقات متعددی جایگاه ویژه حسین بن حمدان خصیبی (م 346ق یا 358ق) را در شکلگیری و انسجام فرقه غالی نصیریه نمایانده، و از آرای غالیانه او در آثارش سریاش بحث کردهاند. ولی خصیبی در الهدایة الکبری عقاید نصیری را -مگر در بحث بابیت- کمتر به تصریح بیان داشته، و همین موجب شده برخی این اثر را پیراسته از غلو بدانند. نوشته پیش رو با بررسی تطبیقی میان روایات الهدایة و دیگر آثار نصیری پاسخگوی این پرسش است که آیا عقاید نصیری خصیبی در الهدایه نمود یافته است؟ در مقاله ضمنِ بیانِ مشابهتهای گسترده میان الهدایة و آثار اختصاصی خصیبی مانند الرسالة الرستباشیة، عقایدی چون ندای الوهیت امیرالمؤمنین (ع)، نامیرایی امامان، جایگاه خدایی شاهان ایران، حلول و تناسخ و خصوصاً در بخش مربوط به امامان در الهدایة نشانهیابی و رمزگشایی شده است. عمومی بودن کتاب الهدایه زمینه این پردهپوشی نسبی مؤلف بوده است. همچنین این پژوهش جایگاه روایات غیر غالیانه الهدایة را بیشتر تبیین میکند.
پرونده مقاله
سکوی نشر دانش
سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد