برنامه ریزی فضایی راهبردی مجتمع های گذران اوقات فراغت (مطالعه موردی: منطقه 22 شهر تهران)

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

محدثه جوادی ¹ , محسن کلانتری ² , محمدتقی حیدری ³

1 - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری، گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی. زنجان، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3 - 3- استادیار برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم اجتماعی. زنجان ایران

تاریخ دریافت : 1400/03/30 تاریخ پذیرش : 1400/05/16 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: توسعه گردشگری, برنامه ریزی فضایی راهبردی, مجتمع گذران اوقات فراغت, منطقه 22شهر تهران,

چکیده مقاله :

گردشگری آمیزه‌ای از فعالیت‌های مختلف است که به صورت زنجیره‌ای در جهت خدمت‌رسانی به گردشگران انجام می‌گیرد و یکی از این بخش‌ها، مجتمع‌های گردشگری است که با ارائه خدمات گوناگون رفاهی و ... می‌تواند عاملی در جهت جذب گردشگر و توسعه گردشگری یک منطقه باشد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، به دنبال برنامه‌ریزی فضایی راهبردی، تحلیل و بررسی توان‌های طبیعی و انسانی و مکان‌یابی مجتمع‌های گذران اوقات فراغت در جهت تسهیل خدمات گردشگری در منطقه 22 تهران است. جهت گردآوری اطلاعات از دو روش مطالعات کتابخانه ای و مطالعه میدانی استفاده شده است. جامعه آماری شامل کارشناسان گردشگری در سازمان های ذیربط شهر تهران است. برای تحلیل داده ها از مدل تحلیل سوات و تکنیک های هم پوشانی فازی ومدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با کمک نرم افزار (Excel) و (GIS) استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که طبق تحلیل های سیستم اطلاعات جغرافیایی، مهمترین مکانهای احداث مجتمع‌های گذران اوقات فراغت براساس ضوابط حرائم تأسیسات شهری، بهداشتی، حمل و نقل، اجتماعی-اقتصادی و کالبدی، عمدتاً باید در بخش های شمالی و غربی منطقه در نظر گرفته شوند. در این رابطه، مهمترین نقاط قوت و ضعف داخلی به ترتیب با امتیاز430% و 504%- و مهمترین فرصت ها و تهدیدهای خارجی با امتیاز 448% و 525%- است.

چکیده انگلیسی:

Tourism is a group of activities that take place in a chain to help tourists and one of these parts is the tourist centers that, through the provision of various services, and can be a factor in attracting tourists and developing tourism in the region. This thesis seeks a descriptive and analytical method for strategic spatial planning, analysis, and the study of natural and human capabilities and the location of leisure complexes to facilitate tourism services in Tehran's 22nd area. Two methods were used for office studies and field study to obtain the information. The statistical community includes tourism experts in organizations related to the city of Tehran. For data analysis, SWOT analysis model, fuzzy interference techniques, and graded analysis model (AHP) with the help of Excel and GIS software were used. The results showed that according to the analysis of GIS, the most important places for the construction of leisure complexes based on the criteria of urban facilities, health, transportation, socio-economic and constructions, must be taken into account mainly in the north and west parts of the region. In this regard, the most important internal strengths and weaknesses are 0.430 and -0.504, respectively and the most important external opportunities and threats are 0.448 and -0.525.

منابع و مأخذ:

 

• امینیان،ن.1396. مکان یابی مقصدهای گردشگری نجومی با تاکید بر ذخیره گاه آسمان تاریک، مطالعه موردی:کویر مرکزی ایران پارک ملی کویر،پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری، دانشگاه زنجان. 218 صفحه.


• بوچانی، م.1383. گردشگری برنامه‌ای برای توسعه شهری بندر کیاشهر. مجله شهرداری‌ها، 67 (6): 52-45.


• تقی زاده، م.1376. برنامه‌ریزی فضایی مجتمع‌های زیستی، نمونه موردی: شهرستان ورامین، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی، گروه شهرسازی،دانشگاه شهید بهشتی تهران. 197 صفحه.


• حاجی نژاد،ع.1375. ساماندهی فضایی سلسله مراتب خدمات سکونتگاه‌های روستایی، مورد مطالعه: بخش شیب آب شهرستان زابل، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیای انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.235 صفحه.


• رومیانی، ا.، شایان،ح.، سبحانی قیداری،ح.، رضوانی،م.1400. ارزیابی شاخص‌های برنامه‌ریزی فضایی توسعه ی پایدار مقصدهای گردشگری روستایی در شرق استان مازندران. فصلنامه علمی پژوهشی برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 35(9): 31-1.


• زیاری، ک.1391. اصول و روش‌های برنامه‌ریزی منطقه ای.چاپ1. انتشارات دانشگاه تهران. 240 صفحه.


• سعیدی،ع.1390. پویش ساختاری- کارکردی، رویکردی نظام وار در مطالعات مکانی- فضایی. فصلنامه جغرافیا، 85(9): 16-7.


• شریف زادگان،م.، مؤمنی،م.1393. برنامه‌ریزی راهبردی توسعه ی یکپارچه و پایدار منطقه قزوین مبتنی بر تحلیل عرصه‌های مرتبط تصمیم گیری، آمایش محیط، 26(7): 64-39.


• شریف زادگان،م، ملک پور اصل،ب.1392. مبانی نظری و تجارب به کارگیری ماتریس تحلیلی سوات در برنامه‌ریزی استراتژیک توسعه منطقه‌ای (تجربه کشورهای اسکاندیناوی و یک تجربه از ایران). چاپ 1. انتشارات دانشگاه شهید بهشتی تهران. 296 صفحه.


• شیر اسب، ر.1386. رشد گردشگری محلی توسعه گردشگری شهری. مجله شهرداری‌ها، 78(7): 12-5.


• عباسی،م.، شاکرمی،ن.، ملک،ر.1395. برنامه‌ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهری، نمونه موردی: شهر خرم آباد، مجله آمایش جغرافیایی فضا،28(8): 169-155.


• عطایی، م.1389. تصمیم گیری چند معیاره. چاپ 1. انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود. 348 صفحه.


• فرج زاده، م.1394. سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه‌ریزی توریسم.چاپ 5. انتشارات سمت. 156 صفحه.


• کمالی فر،ه.1394. مطالعه نقش گردشگری بر توسعه پایدار مناطق شهری؛ با تأکید بر تقویت عوامل طبیعی،(مطالعه موردی: منطقه 22 تهران)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه ازاد اسلامی واحد شهر قدس.169 صفحه.


• گودرزی، م.1398. تدوین و اولویت بندی راهبردهای توسعه گردشگری.فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی، 39(10): 207-179.


• محسنی سیگارودی،م.1394. چارچوب برنامه‌ریزی فضایی مبتنی بر تفکر راهبردی با استفاده از تکنیک سوات مطالعه موردی:کلانشهر رشت، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دانشگاه گیلان.169 صفحه.


• معصومی اشکوری،ح.1390. اصول و مبانی برنامه‌ریزی منطقه ای. چاپ 6. انتشارات پیام. 150 صفحه.


• مرادی مسیحی،و.، گیلانی،ن.1381. برنامه‌ریزی استراتژیک درکلان شهرها: به ضمیمه استراتژیک شهر لندن.چاپ 1. شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری. 252 صفحه.


• مرادی مسیحی،و.1384. برنامه‌ریزی استراتژیک و کاربرد آن در شهرسازی ایران، نمونه موردی: کلانشهر تهران.چاپ 1. شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری. 212 صفحه.


• معصومی،م.1388. درآمدی بر رویکردها در برنامه‌ریزی توسعه گردشگری محلی، شهری و منطقه ای.چاپ 1. نشر سمیرا. 234 صفحه.


• نوریان،د.، هوشیار،ح.،آذرنگ،م. راهبردهای برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری در شهرستان مهاباد.کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام.

https://civilica.com/doc/776647

• Aras, H., Baradarani, S. 2014. European Tourist Perspective on Destination Satisfaction in Jordan’s industries. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 109(8): 1416-1425.


• Almeida, J., Costa, C., Nunes da Silva, F. 2017. A framework for conflict analysis in spatial planning for tourism. Journal of Tourism Management Perspectives, 24(10):94-106.


• Alrawadieh, Z., Kozak, M. 2019. Exploring the impact of tourist harassment on destination image, tourist expenditure, and destination loyalty. Journal of Tourism Management, 73(8):13-20.


• Albrechts, L. 2006. Shifts in Strategic spatial planning? Some evidence from Europe Australia, Journal of Environment and Planning, 38(6):1149-1170.


• Bryson, 1995. Strategic Planning for Public and Nonprofit Organizations: A Guide to Strengthening and Sustaining, orga 380 National Achievement, Revised and Edited, Jossey Bass Publishers, San Frsancisci, CA.544p.


• Dristiks, N. 2004. Tourism as a Long-Run Economic Growth Factor: An Empirical Investigation for Greece Using Causality Analysis, 10(3):305-316.


• Delmelle,, Casas, I.2012: Evaluating the spatial equity of bus rapid transit-based accessibility patterns in a developing country: The case of Cali, Colombia. Journal of Transport Policy, 20(2):36-46.


• Getz, 1987. Planning for tourism business district, annals of tourism research. Journal of Tourism Economics, 20(3):583-600.


• Lew, A., Mckercher, B. 2006. Modeling Tourism Movements.A LocalDestination Analysis. Journal of Annals of Tourism Research, 33(2):403-423.


• Papageorgiou, M. 2016. Coastal and Marine Tourism: A Challenging Factor in Marine Spatial Planning. Journal of Tourism Management, 129(9):44-48.


• Rezaee,,Charrahi, Z. 2020.Spatial Planning & Tourism Development with Sustainability Model of the Territorial Tourist with Land Use Approach.International Journal of Social& Business Sciences, 14(10):1007-1012.


• Sarrión-Gavilán, M. D., Benítez-Márquez, M. D., Mora-Rangel, E. O. 2015. Spatial distribution of tourism supplies in Andalusia. Journal of Tourism Management Perspectives, 15(7): 29-45.


• Shaw, G., Williams, A. M. 2004. Tourism and Tourism Spaces.FirstEdition. SAGE Publications, 328P.


• Steinberg, F 2002. Strategic urban planning in Latin America: Experiences of building and managing the future.IHS-SINPA, 80P.


• Van Assche, K., Verschraegen, G.2008. The limits of planning: Niklas Luhmann's systems theory and the analysis of planning and planning ambitions. Planning theory, 7(3): 263-283.


• Wang, Y. 2006. Rural Community Participation in Tourism Development: Cases from Hainan Province, China. Unpublished. University of Waterloo.866P.


• Yang, Y., & Zhang, H. 2019. Spatial-temporal forecasting of tourism demand. Annals of Tourism Research, 75(3), 106-119.