ارائه و اولویت بندی راهکارهای گردشگری پایدار در منطقه حفاظت شده گنو

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

حسین پرورش ¹ , لیلا بیرامی بسطام ²

1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، گروه محیط زیست

تاریخ دریافت : 1399/06/21 تاریخ پذیرش : 1399/07/19 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: تحلیل سلسله مراتبی, تاپسیس, گردشگری پایدار, منطقه حفاظت شده گنو,

چکیده مقاله :

امروزه گردشگری با وجود فواید اقتصادی زیادی که در بر دارد اما مشکلات زیست محیطی مختلفی را نیز برای مناطق مختلف ایجاد می کند. در این مطالعه به بررسی، ارائه و الویت بندی راهکارهای گردشگری پایدار در منطقه ی حفاظت شده گنو با استفاده از روش تاپسیس پرداخته شده است. منطقه ی حفاظت شده گنو از مناطق مهم و تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست در استان هرمزگان می باشد که از اهمیت اکولوژیکی بالایی برخوردار است و همه روزه پذیرای خیل زیاد گردشگران می باشد. جهت انجام مطالعه ابتدا معیارها و گزینه های مربوط به راهکارهای گردشگری پایدار انتخاب شدند. وزن بندی معیارها و گزینه ها توسط 15 کارشناس متخصص در این زمینه و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام شد. پس از وزن بندی، الویت بندی نهایی گزینه ها با استفاده از روش تاپسیس صورت گرفت. نتایج نشان داد که بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی رتبه بندی معیارهای موثر بر گردشگری پایدار منطقه به ترتیب شامل: معیار هزینه (297/0)، معیار تداوم اثرات (273/0)، معیار دامنه تاثیرات (187/0)، معیار شدت تاثیرات (142/0) و معیار قطعیت اثر (101/0) می باشد. همچنین بر اساس روش تاپسیس اولویت بندی نهایی گزینه ها و وزن آنها برای اجرای گردشگری پایدار منطقه گنو به ترتیب زیر به دست آمد:افزایش تعداد محیط بانان(582/0)، زون بندی(569/0)، ایجاد محدودیت زمانی بازدید(538/0)، اخذ هزینه از بازدیدکنندگان(494/0)، پایش مداوم اثرات بازدیدکنندگان(440/0)، مشارکت مردم بومی در حفاظت منطقه(420/0)، آموزش مداوم کارکنان و بازدیدکنندگان(408/0)، محدود کردن تعداد افراد بازدید(393/0)، ایجاد سیاست تشویقی بازدید(384/0) .

چکیده انگلیسی:

Nowadays tourism has many economic benefits but has been created various environmental problems in these areas. In this research we studied and prioritized the various options for sustainable ecotourism in Geno protected area using TOPSIS method . Geno protected area is one of the most important protected area in Hormozgan province,it has a high ecological value and many tourist visit it every day. For conducting the study in the first step, criteria and sub criteria for sustainable tourism were selected. Then all criteria were scored by 15 experts and weighted using AHP method. Then final prioritizing was done using TOPSIS method. Results of ranking the criteria using AHP method showed that cost criteria (with 0.297 score) is in first place and then other criteria are : effects continuity (with 0.273 score) , effects expand (with 0.187 score), effects intensity (with 0.142 score) and effects certainty (with 0.101 score) and in according to TOPSIS method prioritizing of options are : increasing the conservative officers (with 0.582 score) , zonation (with 0.569 score), time limitation for ecotourists (with 0.538 score), fee determination for visiting (with 0.494 score), continuous monitoring of visitors effects (with 0.44 score), native people participation in protection (with 0.42 score), continuous training for staff and visitors (with 0.408 score), limitation in number of visitors in same time (with 0.393 score) and incentive policies (with 0.384 score). Key Words: Geno Protected Area, Sustainable Tourism, Topsis Method, Analytical Hierarchy Method

منابع و مأخذ:

1. احمدی ف، بمانیان م.ر، صادقی ع ر (1392). «ارائه الگوهای توسعه گردشگری پایدار منطقه حفاظت شده آبشار مارگون فارس با تاکید بر اصول و معیارهای طراحی منظر پایدار» علوم و تکنولوژی محیط زیست، 15: 151-165.


2. اسمیت م، لئود ن، روبرتسون م (1391). « مفاهیم کلیدی در مطالعات گردشگری». ترجمه‌ی جعفر باپیری. انتشارات مهکامه.


3. اکبری سامانی ن، بدری س، سلمانی م (1392). «ارزیابی گردشگری پایدار روستایی(مورد شناسی:بخش سامان-شهرستان شهرکرد)» جغرافیا و آمایش شهری. شماره 9: صص 48-29.


4. امیری ا، عرفانزاده ر، اسماعیل پور ی،امیدی پور ر (1395). استفاده از تجزیه به روش جمعی در مطالعه اثر جهت و ارتفاع از سطح دریا بر مؤلفه‌های تنوع آلفا، بتا و گاما (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده گنو،استان هرمزگان).


5. باهر ح (1377). «دگر اندیشی پیرامون گردشگری(ایران گردی و جهانگردی)». تهران: دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی. شماره 20 .


6. پاپلی یزدی م، سقایی م (1388). «گردشگری(ماهیت و مفاهیم). سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت)».


7. پور اصغر سنگاچین ف، ویسی ر، 1390. آمایش سرزمین مبنایی برای توسعه صنعت گردشگری پایدار. فصلنامه علوم اقتصادی. شماره 14: صص195-181 .


8. جان پرور م، قربانی سپهر آ (1395). «ژئوتوریسم و گردشگری پایدار استان هرمزگان. فصلنامه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس». شماره10: صص132-111 .


9. حسن زاده ف (1394). «گردشگری سبز، محیط زیست و توسعه پایدار .فصلنامه فضای گردشگری». شماره 14: صص 47-39.


10. حلبیان ا، پورعیدی وند ل، عبداله زاده م، عمرانی ساردو ز. 1390. الویت‌بندی راهبردهای توسعه‌ی پایدار گردشگری بافت قدیم شهر اصفهان با استفاده از روش دلفی. جغرافیا و پایداری محیط. شماره 4: صص 126-111 .


11. زهزاد ب، مجنونیان ه (1376). «منطقه حفاظت شده گنو»، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.


12. سلیمی سبحان م (1393). «امنیت و توسعه پایدار گردشگری(مطالعه موردی:شهر تهران)». پژوهش نامه جغرافیای انتظامی. شماره هشتم: صص 128-97 .


13. سینها پ (1390). «گردشگری جهانی، گردشگری و طبیعت گردی پایدار ضوابط اخلاقی، اساسنامه، خط مشی و قطعنامه‌ها». ترجمه‌ی محمد قلی پور. انتشارات مرندیز.


14. شریف زاده ا، مرادی نژاد ه (1381). «توسعه پایدار و گردشگری روستایی». ماهنامه اجتماعی اقتصادی جهاد. شماره 251-250 : صص 55-52 .


15. صدر موسوی م، پور محمدی م، حاتمی ا (1392). «بررسی ظرفیت پذیرش گردشگری با تأکید بر توسعه پایدار(مطالعه موردی: سرعین)». فصلنامه جغرافیای فضای گردشگری. شماره9: صص 114-95 .


16. ضرابی ا، اذانی م (1380). «معنی و مفهوم توسعه پایدار در جهان صنعتی و در حال توسعه». مجله رشد آموزش جغرافیا، شماره 59، صص 18-29.


17. علیپور ع، بایندور نصراله بگلو م (1394). «مدیریت پایدار گردشگری(مطالعه موردی: شهر بجنورد)» فصلنامه راهبردی اجتماعی فرهنگی. شماره 14: صص 135-115 .


18. قدمی م، 1390. ارزیابی و تدوین استراتژی مقصد در چهارچوب توسعه پایدار گردشگری (نمونه مورد مطالعه: کلان شهر مشهد). مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای. شماره نهم: صص 82-59 .


19. کاظمی م، اسماعیلی م ر، فیروزی ا (1391). «تدوین و اولویت بندی استراتژیهای مناسب توسعه گردشگری پایدار (مطالعه موردی: روستا‌ی لرستان)» مجله مطالعات مدیریت گردشگری، 19: 89-69 .


20. کریم پور م، شریف ش (1396). «مدیریت و برنامه ریزی راهبردی توسعه پایدار گردشگری استان کرمان با تاکید بر گردشگری کویر شهداد»، مجله جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای، شماره 4: 18-7.


21. کشاورز م، قدیری م، عیاشی ا، سرپرست ح (1395). «تحلیل راهبردی توسعه گردشگری پایدار بر اساس مدل ماتریس داخلی- خارجی و تحلیل استراتژیک سوآت (مطالعه موردی: شخرستان خرم آباد)». مجله فضای جغرافیایی، 54: 46-21.


22. مرادی م، رحمانی ب (1389). «نقش گردشگری در توسعه پایدار شهری(مطالعه موردی شهر مشهد)». فصلنامه جغرافیای سرزمین علمی- پژوهشی. شماره 25 : صص 52-41 .


23. مهدوی د، رکن الدین افتخاری ع، سجاسی قیداری ح (1395). «طراحی راهبرد‌های توسعه پایدار گردشگری روستاهای تاریخی-فرهنگی ایران». نشریه علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی. شماره 56: صص 300-275 .


24. میکائیلی تبریزی ع، مهرمند ش، 1390. طراحی پایدار فضاهای سبز گردشگری کوهستانی(مطالعه موردی: پارک طبیعت کوهسار تهران). مجله محیط شناسی. شماره 58: صص96-87 .


25. واحدپور غ، جعفری م، 1390. راهبردهای مدیریت و توسعه پایدار زیر ساخت‌های گردشگری ایران با تأکید بر مدل SWOT. فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای. شماره 1: صص 97-83 .


26. Agyeiwaah, E, Mc Kercher, B, Suntikul, W, 2017, Identifying Core Indicators of Sustainable Tourism: A path Forward?, Tourism Management Perspectives, 24: 26-33.


27. Desbiolles, FH, 2018, Sustainable Tourism: Sustaining Tourism or Something More, Tourism Management Perspectives, 25: 157_160 .


28. Hwang, C.L. and Yoon, K. (1981. ( multiple attributes decision making methods and application, berlin: springer.


29. Kapera, I, 2018, Sustainable Tourism Development Efforts by Local Governments in Poland, Sustainable Cities and Society, 40: 581_588 .


30. Nunkoo, R, 2017, Governance and Sustainable Tourism: What is the Role of Trust, Power and Social Capital? , Journal of Destination Marketing & Management, 6: 277_285 .


31. Pan, S.Y, Gao, M, Kim, H, Shah, K.J, Pei, S.L, Chiang, P.C, 2018, Advances and Challenges in Sustainable Tourism Toward a Green Economy, Science of the Total Environment, 636: 452_469.


32. Rao, R. V. and Davim, J.P. (2008), decision-making framework models for material selection using a combined multiple attribute decision-making method, j. of adv manufacturing technology, 35, 751-76


33. Tseng, M.L, Wu, K.J, Lee, C.H, Lim, M.K, Bui, T.D, Chen, CH.CH, 2018, Assessing Sustainable Tourism in Vietnam: A Hierarchical Structure Approach, Journal of Cleaner Production, 195: 406_417 .


34. Wang, Y. J. (2008. ( applying fmcdm to evaluate financial performance of domestic in Taiwan, expert systems with application.