عوامل موثر بر مشارکت شهروندان و گردشگران به منظور حفاظت از محیط ‌زیست (مطالعه موردی: شهرستان محمودآباد)

محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری

ناصر فتاحی ¹ , لیلا ابراهیمی جمنانی ² , کیا بزرگمهر ³ , آمنه حق زاد ⁴

1 - دانشجوی دکترا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، چالوس، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی ، چالوس، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی ، چالوس، ایران
4 - استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی ، چالوس، ایران

تاریخ دریافت : 1399/03/16 تاریخ پذیرش : 1399/04/26 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: مشارکت, مدل یابی معادلات ساختاری, محمودآباد, حفاظت زیست‌محیطی,

چکیده مقاله :

هدف اصلی این پژوهش عوامل موثر بر مشارکت شهروندان و گردشگران به منظور حفاظت از محیط ‌زیست (مطالعه موردی: شهرستان محمودآباد) می باشد مشارکت به عنوان اصلی‌ترین سازوکار در راستای اهداف توسعه پایدار در هزاره سوم مطرح می باشد. هنگامی که شهرها از نظر اندازه و تعداد جمعیت رشد می کنند، توجه به هماهنگی میان جنبه های کالبدی، اجتماعی و محیط زیستی آن ها بسیار حائز اهمیت است و پایداری شهر در گرو همخوانی میان این عوامل خواهد بود. هدف تحقیق حاضر بررسی عوامل موثر بر مشارکت شهروندان و گردشگران به منظور حفاظت از محیط زیست است. جامعه آماری تحقیق شامل اعضای هیات علمی مدیران سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی، کارفرمایان و پیمانکاران بودند. روش نمونه گیری هدفمند بوده است. داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و PLS تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد عوامل آموزشی، اجتماعی، برنامه ریزی، احساس مالکیت، مدیریت و اطلاع‌رسانی بر مشارکت شهروندان و گردشگران در حفاظت از محیط زیست تأثیرگذار می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Participation is the main mechanism for sustainable development goals in the third millennium. When cities grow in size and population, it is important to pay attention to the coordination between their physical, social and environmental aspects. The sustainability of the city will depend on the harmony between these factors. The aim of the present study is to study the factors affecting the participation of citizens and tourists in order to protect the environment. The research was conducted in terms of developmental-applied purpose and in a mixed way. The statistical population of the study included members of the scientific board of the fields of environment, watershed management, agriculture, geography, tourism, Mahmoud Abad universities, managers of public organizations and private companies, employers and contractors. . Data collection tools continued from the first phase of the semi-structured face-to-face interview to the phase of theoretical saturation. Interviews with 29 people (23 men and 6 women) were identified in four dimensions and 21 items. The second part of the discussion was given to the members of Delphi Group (8 people) in two stages for designing the questionnaire. In the quantitative part, a researcher-made questionnaire on the five-value Likert scale was distributed online among the statistical sample (85 people). The  Cronbach's alpha coefficients for education (0.754), management (0.861), planning (0.82), information (0.791), ownership (0.833), and social (0.741) were estimated. The obtained data were analyzed using SPSS and PLS software. The findings showed that educational, social, planning, ownership, management and information factors affect the participation of citizens and tourists in environmental protection.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیمی دهکردی امین(1399)ارزیابی اقتصاد گردشگری در روستاهای مازندران(مطالعه موردی: دهستان ناتل کنارعلیا از بخش مرکزی شهرستان نور)، فصلنامه فضای گردشگری، سال هشتم، شماره 30، صص31-20.


2. اسماعیل زاده، ح و حیدری، م و کانونی، ر و یارمرادی، ک (1394) راﻫﺒﺮد ﺑﻬﯿﻨﻪ ﭘﺎﯾﺪارﺳﺎزی ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺷﻬﺮی ﻣﺤﻤﻮدآﺑﺎد (با بهره گیری از مدل SWOT و ماتریس QSPM)، آمایش محیط، دوره 9، شماره 32، ص 125 -150.


3. برهان دیانی س، اکبری ع، امر الاهی ج آبادی (1393)، نقش آموزش‌های زیست‌محیطی در توسعه پایدار اولین همایش ملی مدیریت پایدار منابع خاک و محیط زیست.


4. بهارلوئی. ک. نظریان(1393)جایگاه شهرهای کوچک در سلسله مراتب شهری ( مطالعه موردی : استان اصفهان ) فصلنامه آمایش محیط ملایر، دوره 8، شماره 28، 66-48.


5. تقوایی، م، ترک زاده ه(1390) نقش آموزش و مشارکت شهروندان در منزل حریق‌های شهری به منظور برنامه‌ریزی و مدیریت بحران شهری،فصلنامه علمی پژو هشی فضای جغرافیایی، سال یازدهم شماره 36


6. توسلی، غ ع(1382) مشارکت اجتماعی در شرایط جامعه آنومیک، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.


7. ﺗﯿﻤﻮری. ر. ﻃﻮراﻧﯽ .ع. ﻃﻬﻤﺎﺳﺒﯽ. ف (1393). ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮی در ﺟﻬﺖ ارﺗﻘﺎء ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮی، ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ ﺷﻬﺮﺳﺎزی ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮔﺮا، اﺻﻔﻬﺎن، داﻧﺸﮕﺎه ﺷﯿﺦ ﺑﻬﺎﯾﯽ.4، اردﯾﺒﻬﺸﺖ، 9.


8. ﺣﺎﺗﻤﯽ ﻧﮋاد. ح. رﺣﯿﻤﯽ .م(1393)، ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان، اوﻟﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻋﻠﻮم ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﯾﺮان،ﺗﻬﺮان، ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ.


9. داداش اوغلی داود، واردی فخرآبادی حسین، عبدالله زاده هنجنی ناهید(1399)، ارزیابی آثار و پیامدهای گردشگری در نگرش و کیفیت زندگی شهروندان مطالعه موردی: مشکین شهر، فصلنامه فضای گردشگری، سال هشتم، شماره 31، صص55-42.


10. دﻫﺸﻮر، ط و دانه کار، ا و آل شیخ، ع ا و احمدیان، ر(1392)، ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﻬﺮی ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ (مطالعه موردی ﻣﺤﻤﻮدآﺑﺎد ﻣﺎزﻧﺪران)، دو ﻓﺼﻞﻧﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ـ ﭘﮋوﻫﺸﻲ آﻣﺎﻳﺶ ﺳﺮزﻣﻴﻦ دوره ﭘﻨﺠﻢ، ﺷﻤﺎره اول،صص 179-155.


11. ربانی، ع و حسینی، م(1390) رابطه احساس محرومیت نسبی با گرایش به هویت ملی( مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه اصفهان)، مجله جامعه شناسی کاربردی، سال22، شماره پیاپی 42، شماره دوم، صص94-67.


12. رجبی، آ(1390)، شیوه‌های مشارکت شهروندی در فرایندهای توسعه شهری. فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره، 41 -424ص 44.


13. رحیمی، م و حاتمی نژاد، ح (1393)، بررسی نقش مشارکت شهروندان در توسعه پایدار. نمونه موردی شهر تهران، اولین همایش علوم جغرافیایی ایران.


14. رضویان، م ت،(1381) )، برنامه ریزی کاربری شهری، انتشارات منشی، تهران.


15. رمضانی قوام ابادی, م ح(1391) بررسی راهبردی آموزش حفاظت از محیط زیست درایران ضرورت و تنگناها, فصلنامه راهبرد, سال بیست ویکم شماره65.


16. روزنامه صدای زنجان، امیر حسین خلخالی، 1397،3،24 7312/8068.


17. رهنما، م ر(1387) پژوهشی پیرامون تحقق طرحهای تفصیلی شهری با تأکید بر کاربریهای آموزشی و بهداشتی درمانی، انتشارات جهاد دانشگاهی. چاپ اول.


18. زاهد زاهدانی، س س، زهری بیدگلی، س م،1391مدیریت شهری و تبیین مشارکت اجتمـاعی شهروندان در شهرداری، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال دوم، شماره پنجم، صص98-123.


19. زرندیان، ا و همتیان، ف(1385)، انتشارات حفاظت از محیط زیست.


20. زیـاری، ک االله، نیـک پـی، و، حسـینی, ع، (1391)، سـنجش میـزان مشـارکت شـهروندان در مدیریت شهری بر اساس الگوی حکمرانی خوب شهری)مطالعه موردی: شـهر یاسـوج(، فصـلنامه مسـکن و روستا، شماره.86-69،141.


21. ساسان پور ف, موحد ع, لطیفی ا(1396) تحلیل قابلیت زیست پذیری در مناطق کلان شهر اهواز. جغرافیای اجتماعی شهری، دوره 4، شماره 1، صص44-23.


22. سروستان، ر و ملکی، س و گودرزی، م (1394)، تحلیلی بر مشارکت شهروندان در بهبود خدمات شهری و محیط‌زیست شهری (مطالعه موردی نواحی شهری باغملک). دانشکده علوم زمین و سیستم اطلاعات جغرافیایی گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری پایان نامه کارشناسی ارشد.


23. سعیدی رضوانی، ه(1384)، شهرسازی مشارکتی برای ساماندهی قلعه آبکوه مشهد، پایان نامة کارشناسی.


24. سلمانزاده(1392)، نقش آموزش در توسعه اکوتوریسم مطالعه موردی سازمان حفاظت محیط زیست ستاد مرکزی و استان تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد اکوتوریسم، دانشگاه علم و فرهنگ دانشکده علوم گردشگری.


25. شاطریان م، کیانی سلمی ص(1396)شناسایی عوامل اجتماعی - فرهنگی مؤثر بر حفظ محیط زیست (مطالعه موردی: شهروندان کاشان)، فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، صص115-101.


26. شبیری، سید م و لاریجانی، م و لازمی، ن(1394) بررسی عوامل اقتصادی - اجتماعی مؤثر بر پذیرش آموزش محیط‌زیست از دیدگاه دانشجویان دانشگاه‌های مجری رشته آموزش محیط‌زیست، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور (وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری).


27. ﺷﯿﺮازی. ر. رﻣﻀﺎﻧﯽ. ر(1393) رﺳﺎﻧﻪ و ﻧﻘﺶ آن در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮی و اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان، ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت رﻓﺘﺎری، ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﺪﯾﺮان اﯾﺪه ﭘﺮداز ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ وﯾﺮا. ﺗﻬﺮان، 26.


28. شیرانی بیدآبادی، ا؛ لاریجانی، م؛ فرجالهی، م. ( ا1394)، ارزشگذاری و رفتار زیست محیطی دانش‌آموزان دختر مقطع راهنمایی ناحیه 5ستان اصفهان. فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 4(2)، 37-30.


29. عبداللهی منیژه، عبداللهی صدیقه، ایلدرمی علیرضا(1399) تحلیل پتانسیل‌های طبیعت گردی شهرستان لنجان و عوامل مؤثر بر توسعه آن، فصلنامه فضای گردشگری،شال هشتم، شماره 32صص138-126.


30. Alice (2019) Participation training for urban environment for environmental protection through online polls Cities, Volume 85, February 2019, Pages 38-50


31. Arminda, P. &Tania, L. (2017). “Environmental knowledge and attitudes and behaviours towards energy consumption”. Journal of Environmental Management, (197), 38439


32. Alexandra, N,(2015). Livability and LEED-ND: The Challenges and Successes of Sustainable Neighborhood Rating System


33. . Atkins J. P., Burdon .D., M. Elliott, A.J. Gregory (2011)." Management of the marine environment: Integrating ecosystem services and societal benefits with the DPSIR framework in a systems approach". journal of Marine Pollution Bulletin 62: (215–226)


34. Chakra ba r ty, B.k, (2001), Urban management, concepts, principles, Techniques and Education.Cities 18(5) 331-345


35. Comfort Olufunke Akomolafe,(2011), Impact of Personal Factors on Environmental Education in Tertiary Institutions in Ekiti State, Nigeria, International Journal for Cross-Disciplinary Subjects in Education (IJCDSE), Special Issue Volume 1 Issue1


36. Duncan C. McKinley(2016 Citizen science can improve conservation science, natural resource management, andenvironmental protection Biological Conservation BIOC-06811; No of Pages 14)


37. Docherty, I. Goodlad, R & paddison R. (2001). Civic culture communityand citizen participation in contrasting neighbourhoods, Urban studies, Vol.38, No 12, pp 2225-2250


38. Docherty, I. Goodlad, R & paddison R. (2001). Civic culture communityand citizen participation in contrasting neighbourhoods, Urban studies, Vol.38, No 12, pp 2225-2250

Duhá, A. K. and Jena P. K., (1992), peoples Participation in Development