تاملی بر بعضی اشعار سه شاعر طبری سرا بر اساس کتاب تاریخ طبرستان، اثر ابن اسفندیار
محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات شمال کشور (گیلکی، مازنی، طبری و غیره))عارف کمرپشتی 1 , محمد هادی خالق زاده 2
1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل
2 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج
کلید واژه: تاریخ طبرستان, ابن اسفندیار, قاضی هجیم, دیواره‌وز, اصفهبد خورشید مامطیری, واژه‌نامه‌ی طبری,
چکیده مقاله :
تاریخ طبرستان از بهاءالدین محمد بن حسن بن اسفندیار معروف به ابن اسفندیار، کاتب آملی، یکی از کتاب‌های تاریخی محلی معتبر ایران است. نثر این کتاب مصنوع است و در سال ۱۳۲۰، به همت عباس اقبال آشتیانی تصحیح و منتشر شده است. در باب چهارم از مجلّد اول، در شرح حال علما، زهّاد، کُتّاب، اطبّا، شعرا و فلکیون سخن می‌گوید. شاعرانی مانند دیواره‌وز (مسته‌مرد)، باربَد جریری طبری، قاضی هجیم، اصفهبد خورشید مامیطری و... در این بخش معرفی شده‌اند. این اشعار، قبلاً توسط دکترمحمد صادق کیا، در کتاب واژه‌نامه‌ی طبری که در سال۱۳۲۷ از سوی انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده، ترجمه و شرح گشته است. دکترکیا، هرجا که به معنی واژه یا عبارتی دست نیافته یا از آن مطمئن نبوده، علامت سؤال یا نقطه چین گذاشته است. این مقاله، شرح بعضی علامت‌های سؤال و نقطه چین واژه‌نامه‌ی طبری دکترکیاست. در این مقاله، چند شعر از سه شاعر بزرگ طبری زبان مربوط به کتاب تاریخ طبرستان ابن اسفندیار، به نام‌های دیواره‌وز (مسته‌مرد)، قاضی هجیم و اصفهبد خورشید مامطیری، شرح شده است. بنا براین، پژوهش حاضر براساس کتاب تاریخ طبرستان از ابن اسفندیار (مجلد اوّل) و کتاب واژه‌نامه‌ی طبری از دکترکیا نوشته شده است
The history of Tabarestan written by baha-Al-din Mohammad-Ibn- Hassan-Ibn-Isfandiar _ known as Ibn-e-Isfandiar from Amol_ is one of the most valid local histories ever written in Iran. In fact, Ibn-e-Isfandiar is the father of the historiography in Mazandaran. The prose of this book, which was edited and published in two volumes by the deceased Abbas Ighbal Ashtiani in 1320, is literary. The fourth chapter of the first volume talks about the biography of scholars, pious people, historians, physicians, astrologers, and poets. Divarehvaz or Mastemard, Barbad Jariri Tabari, Qazi Hajim, and Isfahbod Khorshid Mamatiri are among the poets introduced in this section. These lines of verse were previously translated and explained by Dr. Sadegh Kia in his book, Vajenameh (wordbook) Tabari, published in 1327 by Tehran university publications. Wherever he could not find or was not sure about the meaning of a word or phrase, Dr. Kia used question marks (?) or dotted lines (…). This article is, in fact, the explanation of some of the dotted lines and question marks of Dr. Kia's Tabari Wordbook. Some of the poems of three great Tabari speaking poets of Ibn-e-Isfandiar's Tabarestan History, namely Divarevaz(Mastemard), Qazi Hajim, and Isfahbod Khorshid Mamatiri are explained in this article. This article has been written based on Ibn-e-Isfandiar Tabarestan History and Kia's Tabari Wordbook
۱. ابن‌اسفندیار، بهاءالدین محمد (۱۳۶۶)، تاریخ طبرستان، به تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: کلاله‌ی خاور.
۲. بهار، محمدتقی (۱۳۷۱)، بهار و ادب فارسی، به کوشش محمد گلبن، تهران: جیبی.
۳. جوادیان کوتنایی ( ۱۳۷۵)، محمود، نوج (سروده‌های تبری)، تهران: معین.
۴. دهخدا، علی‌اکبر، بی‌تا، لغت‌نامه، تهران: سیروس.
۵. رابینو، یاسنت لویی (۱۳۸۳)، سفرنامه‌ی مازندران و استرآباد، ترجمه‌ی غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: علمی و فرهنگی.
۶. صمدی، حسین (۱۳۷۲)، کتابنامه‌ی مازندران، ساری: سازمان برنامه‌وبودجه‌ی استان مازندران.
۷. کیا، محمدصادق (۱۳۲۷)، واژه‌نامه‌ی طبری، تهران: دانشگاه تهران.
۸. مرعشی، ظهیرالدین (۱۳۶۸)، تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، به‌تصحیح محمدحسین تسبیحی، تهران: شرق.
۹. معین، محمد (۱۳۷۱)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
۱۰. یوسفی‌نیا، علی‌اصغر (۱۳۷۱)، تاریخ تنکابن، محال ثلاث، تهران: قطره.
