تاملی بر بعضی اشعار سه شاعر طبری سرا بر اساس کتاب تاریخ طبرستان، اثر ابن اسفندیار

الموضوعات :

عارف کمرپشتی ¹ (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل)
محمد هادی خالق زاده ² (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج)

تاريخ الإرسال : 22 الإثنين , ربيع الثاني, 1434 تاريخ التأكيد : 20 الخميس , ذو القعدة, 1434 تاريخ الإصدار : 19 الجمعة , محرم, 1435

الکلمات المفتاحية: تاریخ طبرستان, ابن‌ اسفندیار, قاضی هجیم, دیواره‌وز, اصفهبد خورشید مامطیری, واژه‌نامه‌ی طبری,

ملخص المقالة :

تاریخ طبرستان از بهاءالدین محمد بن ‌حسن ‌بن‌ اسفندیار معروف به ابن ‌اسفندیار، کاتب آملی، یکی از کتاب‌های تاریخی محلی معتبر ایران است. نثر این کتاب مصنوع است و در سال ۱۳۲۰، به همت عباس اقبال آشتیانی تصحیح و منتشر شده است. در باب چهارم از مجلّد اول، در شرح حال علما، زهّاد، کُتّاب، اطبّا، شعرا و فلکیون سخن می‌گوید. شاعرانی مانند دیواره‌وز (مسته‌مرد)، باربَد جریری طبری، قاضی هجیم، اصفهبد خورشید مامیطری و... در این بخش معرفی شده‌اند. این اشعار، قبلاً توسط دکترمحمد صادق کیا، در کتاب واژه‌نامه‌ی طبری که در سال۱۳۲۷ از سوی انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده، ترجمه و شرح گشته است. دکترکیا، هرجا که به معنی واژه یا عبارتی دست نیافته یا از آن مطمئن نبوده، علامت سؤال یا نقطه‌ چین گذاشته است. این مقاله، شرح بعضی علامت‌های سؤال و نقطه ‌چین واژه‌نامه‌ی طبری دکترکیاست. در این مقاله، چند شعر از سه ‌شاعر بزرگ طبری ‌زبان مربوط به کتاب تاریخ طبرستان ابن ‌اسفندیار، به نام‌های دیواره‌وز (مسته‌مرد)، قاضی هجیم و اصفهبد خورشید مامطیری، شرح شده است. بنا براین، پژوهش حاضر براساس کتاب تاریخ طبرستان از ابن ‌اسفندیار (مجلد اوّل) و کتاب واژه‌نامه‌ی طبری از دکترکیا نوشته شده است

المصادر:

۱. ابن‌اسفندیار، بهاءالدین محمد (۱۳۶۶)، تاریخ طبرستان، به ‌تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: کلاله‌ی خاور.

۲. بهار، محمدتقی (۱۳۷۱)، بهار و ادب فارسی، به‌ کوشش محمد گلبن،  تهران: جیبی.

۳. جوادیان کوتنایی ( ۱۳۷۵)، محمود،‌ نوج (سروده‌های تبری)، تهران: معین.

۴. دهخدا، علی‌اکبر، بی‌تا، لغت‌نامه، تهران: سیروس.

۵. رابینو، یاسنت ‌لویی (۱۳۸۳)، سفرنامه‌ی مازندران و استرآباد، ترجمه‌ی غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: علمی ‌و فرهنگی.

۶. صمدی، حسین (۱۳۷۲)، کتابنامه‌ی مازندران، ساری: سازمان برنامه‌وبودجه‌ی استان مازندران.

۷. کیا، محمدصادق (۱۳۲۷)، واژه‌نامه‌ی طبری، تهران: دانشگاه تهران.

۸. مرعشی، ظهیرالدین (۱۳۶۸)، تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، به‌تصحیح محمدحسین تسبیحی، تهران: شرق.

۹. معین، محمد (۱۳۷۱)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.

۱۰. یوسفی‌نیا، علی‌اصغر (۱۳۷۱)، تاریخ تنکابن، محال ثلاث، تهران: قطره.