مفهوم‌سازی‌های فرهنگی «خشم» در گویش بختیاری منطقۀ زَز و ماهرو بر مبنای زبان شناسی فرهنگی
محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات لری
غلامرضا خادمی
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان شناسی همگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
زهرا ابوالحسنی چیمه
2
(دانشیار گروه زبان شناسی، پژوهشکده سمت، تهران، ایران.)
بهروز محمودی بختیاری
3
(دانشیار زبان شناسی دانشگاه تهران)
کلید واژه: خشم, گویش بختیاری, اجزای طبیعت, زبانشناسی فرهنگی, مفهوم‌سازی فرهنگی,
چکیده مقاله :
مفهوم سازی های فرهنگی، بیان کنندۀ طرز تفکر و دیدگاه جامعه نسبت به پدیده ها است. بررسی آن ها به رفع سوءتفاهمات فرهنگی کمک می کند و مفاهمۀ بین فرهنگی را تسهیل می نماید. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، مفهوم سازی های فرهنگی خشم در گویش بختیاری منطقۀ زز و ماهرو در چارچوب زبان شناسی فرهنگی بررسی و ریشه های فرهنگی آن ها توصیف شده است. سبک زندگی روستایی و عشایری مردم منطقه و تماس آنان با طبیعت، بستری برای مفهوم سازی های فرهنگی با استفاده از واژه های مربوط به عناصر و پدیده های طبیعی فراهم کرده است. همچنین، بسیاری از مفهوم سازی های فرهنگی از طریق کاربرد واژه های مربوط به اندام های بدن بیان می شود. جامعۀ آماری، هفتصد مورد از عبارات، اصطلاحات، مویه ها و ضرب المث ل های مرتبط با خشم است که در این گویش استفاده می شود. داده های پژوهش از طریق مطالعۀ میدانی و با استفاده از مصاحبه و مشاهده جمع آوری شده است. نتایج تحلیل و بررسی داده ها نشان می دهد که ریشۀ این مفهوم سازی ها، در سبک زندگی روستایی و عشایری، عقاید و باورها، تأثیر فیزیولوژیکی عواطف و احساسات بر اندام های بدن انسان و تخیلات و تصورات گویشوران نسبت به خشم قرار دارد؛ این سبک زندگی ایجاب می کند که مردم با طبیعت تماس مستقیم داشته باشند؛ از این رو، از جنبه های خشن، ویرانگر و مخرّب طبیعت به مثابۀ حوزۀ ملموس برای بیان مفهوم انتزاعی خشم استفاده می کنند و باورها، تصورات و تخیلات خود در مورد تأثیر خشم بر اندام های بدن را برای بیان مفهوم سازی ها به کار می برند. مفهوم سازی های فرهنگی خشم به صورت آتش، حرارت، نیرو و رعد و برق ناشی از الهام از پدیده های طبیعت و سبک زندگی روستایی-عشایری است.
Cultural conceptualizations express the manner of thought and ideology of a society to these phenomena. The study of the cultural conceptualizations helps to solve cultural misunderstandings and facilitate the cross-cultural understanding. The Cultural conceptualizations of anger using the words of the body organs and the elements of nature and the cultural origins of conceptualizations have been studied in Bakhtiyari Dialect of Zazomahroo Region. Research method is descriptive-analytical one. Due to rural and nomadic lifestyle of people, the words related to natural phenomena and the elements of nature are used as a basis for cultural conceptualizations. Some of the cultural conceptualizations are expressed through using the words related to the body organs. Statistical population is 700 expressions, proverbs and phrases related to angry. Data were obtained by field study, interviewing and observations. The analyses of the data showed the origins of the cultural conceptualizations in rural and nomadic people’s lifestyle, beliefs, ideologies, imaginations, and the physiological effect of feelings and emotions of anger on human body. This lifestyle makes people have a direct contact to the nature; therefore, they use the impious and destructive aspects of natural phenomena as a concrete domain to express the abstract notion of anger. They use their beliefs and imaginations about the effects of anger on the body organs to express the cultural conceptualizations. cultural conceptualizations of anger as “fire, heat, force, flood, snow slide, and lightning” come from the inspiration of natural phenomena and rural and nomadic lifestyle.
1- خادمی، غلامرضا. (1396). «کنش گفتاری نفرین در گویش بختیاری». مجموعه مقالات همایش ملی ادب کلامی و اجتماع. تهران: نشر نویسه پارسی. صص 37-60.
2- خادمی، غلامرضا و ابوالحسنی چیمه، زهرا. (زیر چاپ). «مفهوم سازی های فرهنگی مرگ در گویش بختیاری زز و ماهرو». جستارهای زبانی.
3- رضایی، والی و امانی بابادی، مریم. (1392). «نمود دستوری در گویش لری بختیاری». فصلنامۀ زبان و گویش های غرب ایران. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه رازی کرمانشاه، 3 (1)، 157-139.
4- رضایی، والی و شجاعی، فرخنده. (1393). «ساخت ناگذرا در گویش بختیاری مسجد سلیمان». فصلنامۀ مطالعات زبان و گویش های غرب ایران. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه رازی کرمانشاه، 2 (2). 40-21.
5- ساسانی، فرهاد و ملکیان، معصومه. (1393). «مفهوم سازی خشم در زبان فارسی». پژوهش های زبان شناسی، 6 (1). 56-37.
6- شریفیان، فرزاد و اردبیلی، لیلا. (1390).«مفهوم سازی های واژۀ «دل» در زبان فارسی روزمره». مجلۀ انسان شناسی، 9 (1)، 63-48.
7- شریفیان، فرزاد. (1391). مقدمه ای بر زبان شناسی فرهنگی. تهران: نشر نویسه پارسی.
8- طالبی دستنایی و دیگران. (1395). «بررسی استعارۀ خشم در زبان نابینایان مادرزاد در مقایسه با همتاهای بینایشان». فصلنامۀ علمی-پژوهشی زبانپژوهی دانشگاه الزهرا (س)، 8 (3)، 98-85.
9- قادری نجف آبادی، سلیمان و توانگر، منوچهر. (1392). «تحلیل شناختی پاره ای ازاستعاره های دل در بوستان سعدی». مجلۀ زبانشناسی و گویشهای خراسان دانشگاه فردوسی مشهد، 5(1). 51-21.
10- قنبری عدیوی، عباس. (1381). امثال و حکم بختیاری. شهرکرد: ایل.
11- قنبری عدیوی، عباس. (1386). «آفرین و ناآفرین در فرهنگ مردم بختیاری». فرهنگ مردم ایران، 3(3)، 88-70.
12- مولودی، امیرسعید و کریمی دوستان، غلامحسین و بی جن خان، محمود. (1394)، «کاربست رویکرد پیکره بنیاد تحلیل الگوی استعاری در زبان فارسی: مطالعۀ حوزۀ مقصد خشم». پژوهشهای زبانی، 6 (1)، 118-99.
13- Agar, M. (1994), Language Shock: Understanding the Culture of Conversation, New York: Wm. Morrow.
14- Ahmadi, N. and Ahmadi, F, (1998), Iranian Islam: The Concept of the Individual, London: Mac- Millan Press.
15- Bagasheva, A. (2017), “cultural conceptualizations of MOUTH, LIPS, TONGUE and TEETH in Bulgarian and English”, In Sharifian. F. (ed), Advances in cultural linguistics, pp. 189-222, Singapore: Springer Nature.
16- Baranynine Koczy, J, ( 2017), “Cultural conceptualizations of river in Hungarian folksongs”, In Sharifian. F. (ed), Advances in cultural linguistics, pp. 223-246. Singapore: Springer Nature.
17- Baranynine Koczy, J, (2018), Nature, Metaphor and culture, Singapore: Springer Nature.
18- Capone, A. (2005), Pragmemes (a study with reference to English and Italian), Journal of Pragmatics, 37(9), pp. 1355-1371.
19- Dinh, T. N. and Sharifian, F, (2017), “Vietnamese Cultural conceptualizations in the locally developed English textbook: a case study oh ‘Lunar Year’/ Tet’”, Asian Englishes. 19, pp. 148-159.
20- Erdélyi, Z, (1961), “Adatok a népköltészet szimbolikájához [Data to the symbolics of folk poetry]”, Ethnographia, 72, pp. 173–199, 405–429, 583–598.
21- Frank, R. M, (2015) “A future agenda for research on language and culture”, In F. Sharifian (Ed.), The Routledge handbook of language and culture, pp. 493–512, London: Routledge.
22- Lakoff, G. (1987), Women, fire, and dangerous things: What categories reveal about the mind, Chicago: University of Chicago Press.
23- Lakoff, G., & Johnson, M, (1999), Philosophy in the flesh. The embodied mind and its challenge to Western thought. New York: Basic Books.
24- Langacker, R.W, (1994), “Culture, cognition, and grammar”, In Language Contact and Language Conflict, M. Putz (ed.), pp. 25–53. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.
25- Maalej, Z, (2007), “The embodiment of fear expression in Tunisian Arabic”, In Sharifian, F. and Palmer, G. B. (eds), Applied Cultural Linguistics, pp. 87-104. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin’s Publishing Company.
26- Mey, J. L, (2001), Pragmatics: An introduction (2nd ed.), Oxford: Blackwell.
27- Mey, J. L, (2010), “Reference and the pragmeme”, Journal of Pragmatics, 42(11), pp. 2882–2888.
28- Milani, M. (2013), Sufism in the secret history of Persia, Durham: Acumen.
29- Niemeier, S. and Dirven, R. (eds), (2000), Evidence for Linguistic Relativity. Amsterdam and
Phidalphia: John Benjamins.
30- Palmer, G. B, (1996), Toward a theory of cultural linguistics, Austin: University of Texas Press.
31- Palmer, G. B. and Sharifian, F, (2007), “Applied cultural linguistics: An emerging paradigm” in F.
32- Quinn, N., & Holland, D, (Eds.), (1987), Cultural Models in Language and Thought, Cambridge: Cambridge University Press.
33 - Sharifian and G. B. Palmer (eds), Applied Cultural Linguistics, Amsterdam: John Benjamin’s.
34- Sharifian, F., Yu, N., Driven, R. and Niemeier, S, (2008), “Culture and Language: Looking for mind inside the body”, In Sharifian, F., Yu, N., Driven, R. and Niemeier, S, (eds), Culture, Body and Language, pp. 3-26. Berlin / New York: Mouton de Gruyter.
35- Sharifian, F, (2003), “On cultural conceptualisations”, Journal of Cognition and Culture, (3)3, pp. 187–207.
36- Sharifian, F, (2007), “Aboriginal language habitat and cultural continuity”, In G. Leitner, & I. G. Malcolm (Eds.), The habitat of Australia’s Aboriginal languages, pp. 181–195, Berlin: Mouton de Gruyter.
37- Sharifian, F. (2008a), “Distributed, emergent cultural cognition, conceptualisation and language” In R. M. Frank, R. Dirven, T. Ziemke, & E. Bernárdez (Eds.), Body, language and mind: Vol. 2. Sociocultural situatedness, pp. 109–136, Berlin: Mouton de Gruyter.
38- Sharifian, F, (2008b), “Conceptualizations of del ‘heart-stomach’ in Persian”, In F. Sharifian, R. Dirven, N. Yu, & S. Niemeier, (Eds.), Culture, body, and language: Conceptualizations of internal body organs across cultures and languages, pp. 247–265, Berlin: Mouton de Gruyter.
39- Sharifian, F, (2008c), “Cultural schemas in L1 and L2 compliment responses: A study of Persian- speaking learners of English”, Journal of Politeness Research, 4(1), pp. 55–80.
40- Sharifian, F. (2011a), Cultural conceptualisations and language: Theoretical framework and applications, Amsterdam: John Benjamins.
41- Sharifian, F. (2011b). “They felt sorry about our Sorry: Indigenising English by Aboriginal Australians”, Asian Englishes, 14(1), pp. 70–73.
42- Sharifian, F, (2017), Cultural Linguistics. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin.
43- Stankic, D. P, (2017), “Cultural conceptualizations in humorous discourse in English and Serbian”, In Sharifian. F. (ed), Advances in cultural linguistics, pp. 29-48. Singapore: Springer Nature.
44- Yu, N, (2002), “Body and emotion: Body parts in Chinese expression of emotion”, Pragmatics and Cognition, 10(1/2), pp. 341–367.
45- Yu, N, (2007), “The Chinese conceptualization of the heart and its cultural context implications for second language learning”, In Sharifian, F. and Palmer, G. B (eds), Applied Cultural Linguistics. pp. 65-86. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin’s Publishing Company.
46- Yu, N. (2008), “The Chinese heart as the central faculty of cognition”, In F. Sharifian, R. Dirven, N. Yu & S. Niemeier (Eds.), Culture, Body, and Language: Conceptualizations of Internal Body Organs across Cultures and Languages, pp. 131–168, Berlin/New York: Mouton de Gruyter.
47- Yu, N. (2015), “Embodiment, culture, and language”, In F. Sharifian (Ed.), The Routledge handbook of language and culture pp. 227–239. London: Routledge.
48- Yu, N, (2017), “Life as opera: A cultural metaphor in Chinese”, In F. Sharifian (Ed.), Advances in Cultural Linguistics, pp. 65–87. Singapore: Springer Nature.
_||_