نگاهی به واسونک ها و ترانه های عروسی منطقۀ هندیجان

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات لری

فاطمه شهبازی ¹ , آزاده عبادی ²

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران.
2 - گروه زبان انگلیسی، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/09/30 تاریخ پذیرش : 1396/11/20 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: عشق, ترانه, بیت, سرو, هندیجان, عروسی,

چکیده مقاله :

ترانه ها و واسونک ها از دلنشین ترین قالب های شعری زبان فارسی هستند که قدمت شفاهی و مکتوب چندین هزار‌ساله دارند و در زبان ها و گویش های مختلف ایرانی از جمله گویش هندیجانی رونق داشته اند. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل ترانه های محلی مربوط به مجالس شادی و عروسی در شهرستان هندیجان است تا با ثبت این ترانه‌ها، هم آیین عروسی در این منطقه ماندگار شود و هم ماندگاری گویش این منطقه رقم بخورد. در این مقاله پنج ترانۀ محلی شهرستان هندیجان بررسی و تحلیل شده اند و در خلال آن به ضرورت، به شرح مختصر آیین مقدس ازدواج در این منطقه نیز پرداخته شده است. این ترانه ها به روش میدانی و از دو منطقۀ هندیجان شمالی و هندیجان جنوبی و روستاهای اطراف مثل کریم آباد، چم تنگ، چهل منی، دریهک و غرابی جمع آوری شده است. این ترانه ها و واسونک ها دربردارندۀ شور و شوق و هیجان نزدیکان و بستگان عروس و داماد است و علاوه بر این که بازگوی مراسم گوناگون و ویژۀ یک ازدواج است، با مطالعۀ آن ها می توان به سبک زندگی، آداب و رسوم و جهان بینی مردم این منطقۀ کهن پی برد. این شعرها و ترانه ها، که سرایندۀ مشخصی ندارند، از آغاز مراسم عروسی تا پایان، به وسیلۀ زنان و یا کسانی که در این زمینه خبره بوده اند، خوانده می شده است. با توجه به پیشرفت ارتباطات و وارد شدن به عصر فناوری، این سرودهای بومی، رفته‌رفته کم‌رنگ شده و گاهی حتی از بین رفته اند و با توجه به این که این آوازها سهم عمده ای در مردم‌شناسی و ساختار فرهنگ ملی هر سرزمین دارند، ثبت و ضبط آن ها بسیار ضروری به نظر می‌رسد.

چکیده انگلیسی:

Songs are of delicate poetic styles which have oral and written antiquities and they are common in various Iranian languages and dialects including Hendijani dialect. This study aims to investigate and analyze five local songs which are sung in marriage ceremonies in Hendijan region and briefly the significance of wedding is discussed. In this way, we can record these songs in order to save and keep this valuable dialect. These songs were gathered based on field method in which we have interviewed with old people from North and South Hendijan and surrounding villages including Karim Abad, Chamtang, Chelmani, Derihak, and Qorabi. These local songs do not have any certain poets and they demonstrated the feelings of close relatives of the bride and bridegroom and they are expressed by skillful women of families and by this process we could find out the living style, tradition, and ideology of ancient people in Hendijan. These local songs are about to fade due to media and technology development. These songs have significant share in anthropology and native cultural and structural forms of each country so recording them seems to be necessary.

منابع و مأخذ:

کتاب­ها

-  بهار، محمد تقی (1371)، بهار و ادب فارسی، به کوشش محمد گلبن، چاپ سوم، تهران، نشر نی.

- رزمجو، حسین(1390)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، چاپ سوم، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.

-  ناصح، محمد مهدی (1377)، دوبیتی‌های عامیانه بیرجندی، چاپ اول، مشهد، نشر محقق.

- هدایت، صادق (1383)، نوشته‌های پراکنده، تهران، نشر جامه دران.

پایان نامه‌ها

-   شعبانی، غلامحسین (1384)، بررسی نظام آوایی و واژگان گویش هندیجان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

-   عبادی، آزاده (1388)، گویش ماهشهری، بررسی اصول مرجع گزینی در آن بر پایه نظریه حاکمیت و مرجع گزینی و بررسی عوامل انسجام بخش متنی در این گویش بر اساس چارچوب هلیدی (1976)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات فارس.

مجلات

-  درویشی، محمدرضا (1376)، «سیری در مضامین ترانه­های عامیانه»، مجلّۀ شعر، تهران، حوزۀ هنری، شماره 21،صص35-39.

-  گرجیان، بهمن و عبادی، آزاده (1395)، «بررسی نظام فعلی: فعل در گویش هندیجانی»، فصلنامۀ ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین، یاسوج، دورۀ 6،شماره2، صص 77-94،تابستان 1395.

مصاحبه‌ها

-  شکاری، باقر(75 ساله)، هندیجان جنوبی، دیپلم، دی‌ماه 1394.

-  شکاری، مدینه (60ساله)، هندیجان جنوبی، خانه­ دار، ابتدایی، اسفند 1394.

-  شهبازی، خیری(73ساله)، هندیجان شمالی، خانه­ دار، بی‌سواد، اسفند 1394

- عبادی، محمد(70ساله)، کریم آباد، کشاورز، بیسواد، اسفند 1393.

-  قنواتی، نادر(55ساله)، چم تنگ، کشاورز، ابتدایی، بهمن1394.

- قنواتی زادگان، خورشید(60 ساله)، هندیجان شمالی، خانه ­دار، ابتدایی، خردادماه 1395.