علل تقابل شاه اسماعیل با مشعشعیان

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

حمید رضا مطهری ¹ (پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)
سعید نجفی نژاد ² (پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)

تاریخ دریافت : 1397/03/02 تاریخ پذیرش : 1397/07/23 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

شاه اسماعیل اول صفوی یکی از شخصیت های پیچیده تاریخ ایران اسلامی می باشد که با اعمال و رفتار منحصر بهفرد خود توجه بسیاری از اندیشمندان حوزه تاریخ ایران و تشیع را به خود جلب نموده است. گزارش های تاریخیدرباره رفتار شاه اسماعیل با گروه های مختلف مذهبی بیانگر برخورد همراه عطوفت او با شیعیان و در سویی دیگرخشونت زائدالوصف او در تقابل با مخالفان سیاسی و مذهبی است. اما گاه رفتار تندی نسبت به هم کیشان خود نیز ازوی دیده می شود که از جمله آنها می توان به مشعشعیان که منسوب به تشیع بودند اشاره کرد. آیا ادعای الوهیترؤسای این فرقه مذهبی موجب برافروخته شدن تعصب مذهبی اسماعیل شده است؟ یا باید علت تقابل او با مشعشعیانرا در بازی های سیاسی روزگار جستجو کرد که موجب صف آرایی دو طرف گردید؟ آنچه که مشخص است اینکه،در این مورد در بین پژوهشگران تاریخ ایران اسلامی اتفاق نظر وجود ندارد و هر دو بُعد قضیه طرفدارانی دارد. اینپژوهش با روش توصیفی تحلیلی، قصد دارد با کنکاش در منابع دوره صفوی و بازشناسی شخصیت شاه اسماعیل وانگیزه های او از ترویج تشیع، گامی در خصوص رسیدن به حقیقت ماجرا و اینکه آیا برخورد اسماعیل با مشعشعیانجنبه اعتقادی داشته یا برای گسترش قلمرو و تثبیت حاکمیت خود، بردارد

چکیده انگلیسی:

AbstractShah Isma'il I Safavid is one of the complex characters of Iranian Islamichistory that has attracted the attention of many scholars in the field ofIranian history and Shi'ism with their unique actions and behaviors.Historical reports on the behavior of Shah Isma'il with various religiousgroups indicate that his relationship with Shiites and, on the other hand,his brutal violence, is in contrast to political and religious opponents. Butsometimes he has a tremendous attitude towards his fellow believers,including those who refer to Moshashaeian who are related to Shi'ism.Is the claim of divinity the heads of this religious sect that has inspiredIsmail's religious fanaticism? Or should he look for the reason for hisconfrontation with Moshashaeian in the players in the political games ofthe day, which led to the two sides' alignment? What is clear is that, inthis case, there is no agreement among scholars in the history of IslamicIran, and both sides have the affair. This descriptive-analytic methodaims to investigate the sources of the Safavid period and recognize thecharacter of Shah Isma'il and his motives for promoting Shiism, a steptowards the truth of the story, and whether Ishmael's encounter withMoshashaeia the scholars has a religious dimension or to extend therealm and Consolidate your sovereignty