بررسی ساختار بسمله وتحمیدیه دیباچه های برخی کتب تاریخی منثور فارسی ازقرن چهارم تا پایان قرن چهاردهم هجری قمری

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

محمد اثنی عشری ¹ (گروه زبان وادبیات فارسی،واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران)
داریوش کاظمی ² (گروه زبان وادبیات فارسی،واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران)
مریم شایگان ³ (گروه زبان وادبیات فارسی،واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/02/07 تاریخ پذیرش : 1401/03/15 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: ساختار, بسمله, تحمید, دیباچه, آغازگری,

چکیده مقاله :

رسم براین بوده است که نویسنده قبل ازشروع متن اصلی خود،بخشی رامی آورده که درحُکم آستانه ودروازه ورودبه متن اصلی بوده وبانام هایی چون:دیباچه،آغازایه و...خوانده می شده است.این رسم ازکهن ترین دوران ودرقدیمی ترین آثار،وجودداشته وهمچنان کم وبیش وباتغییراتی نسبت به قبل ازقرن چهاردهم هجری قمری،دیده می شودهرچندامروزه،مقدمه نویسی،بیشتررواج یافته است.بخشی ازاین دیباچه هاشامل شروع بانام خداوند(بسمله)وتحمیدِ باری تعالی است که دراین تحقیق،موردبررسی قرارگرفته اند. تعدادی اثربه صورت کاملاًاتفاقی درموضوعاتی چون:تاریخ،جغرافیا،نجوم،طب،عرفان،فقه وکلام انتخاب شدومورد تحلیل قرارگرفت.بررسی های به عمل آمده برروی این بسمله هاوتحمیدیه های مختلف ومتعلق به رشته های علمی گوناگون،مشخص کردکه هرچندآنهامتعلّق به دوران مختلف،سبک های متفاوت،نویسندگان گوناگون،فرهنگ های مختلف وگاه متضادباهم هستندودرظاهرشایدباهم تفاوت بسیارداشته باشندامانوعی وحدت درآنهاموجوداست که به چندساختارمشابه،منتهی می شود.لازم به ذکراست که بررسی ساختاری دراین تحقیق به معنی بررسی ساختاربسمله هاوتحمیدیه هاازنظرداشتن یانداشتن1-بسمله وآغازگری(مقدمه)،2-تحمیدیه(بدنه)و3-بسترنهایی(مؤخّره)می باشد.مقدمه،همان شروع بانام خداوندوگفتن بسم الله الرحمن الرحیم و...،بدنه،همان تحمیدخداوندبلندمرتبه ومؤخّره،ختمِ کلام وآمادگی برای ورودبه نَعت وستایش پیامبراکرم(ص)واولیای دین است.

چکیده انگلیسی:

It has been a tradition that before the beginning of his original text, the author has brought a section which is considered as a threshold and gateway to the original text and has been read with names such as: introduction, beginning, etc. This tradition has existed since ancient times and the oldest works and More or less changes are seen than before the fourteenth century AH, although today, preface writing has become more common. A number of works were selected and analyzed completely randomly in topics such as: history, geography, astronomy, medicine, mysticism, jurisprudence and theology. Different authors, different writers, different cultures and sometimes contradictory, and in appearance may be very different, but there is a kind of unity in them, which leads to several similar structures. (Body) and 3- beds (later). Introduction is the beginning of the name of God and saying in the name of God, Most Gracious, Most Merciful, etc.