بررسی ساختار بسمله وتحمیدیه دیباچه های برخی کتب تاریخی منثور فارسی ازقرن چهارم تا پایان قرن چهاردهم هجری قمری
الموضوعات : فصلنامه تاریخ
محمد اثنی عشری
1
(گروه زبان وادبیات فارسی،واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران)
داریوش کاظمی
2
(گروه زبان وادبیات فارسی،واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران)
مریم شایگان
3
(گروه زبان وادبیات فارسی،واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران)
الکلمات المفتاحية: ساختار, بسمله, تحمید, دیباچه, آغازگری,
ملخص المقالة :
رسم براین بوده است که نویسنده قبل ازشروع متن اصلی خود،بخشی رامی آورده که درحُکم آستانه ودروازه ورودبه متن اصلی بوده وبانام هایی چون:دیباچه،آغازایه و...خوانده می شده است.این رسم ازکهن ترین دوران ودرقدیمی ترین آثار،وجودداشته وهمچنان کم وبیش وباتغییراتی نسبت به قبل ازقرن چهاردهم هجری قمری،دیده می شودهرچندامروزه،مقدمه نویسی،بیشتررواج یافته است.بخشی ازاین دیباچه هاشامل شروع بانام خداوند(بسمله)وتحمیدِ باری تعالی است که دراین تحقیق،موردبررسی قرارگرفته اند. تعدادی اثربه صورت کاملاًاتفاقی درموضوعاتی چون:تاریخ،جغرافیا،نجوم،طب،عرفان،فقه وکلام انتخاب شدومورد تحلیل قرارگرفت.بررسی های به عمل آمده برروی این بسمله هاوتحمیدیه های مختلف ومتعلق به رشته های علمی گوناگون،مشخص کردکه هرچندآنهامتعلّق به دوران مختلف،سبک های متفاوت،نویسندگان گوناگون،فرهنگ های مختلف وگاه متضادباهم هستندودرظاهرشایدباهم تفاوت بسیارداشته باشندامانوعی وحدت درآنهاموجوداست که به چندساختارمشابه،منتهی می شود.لازم به ذکراست که بررسی ساختاری دراین تحقیق به معنی بررسی ساختاربسمله هاوتحمیدیه هاازنظرداشتن یانداشتن1-بسمله وآغازگری(مقدمه)،2-تحمیدیه(بدنه)و3-بسترنهایی(مؤخّره)می باشد.مقدمه،همان شروع بانام خداوندوگفتن بسم الله الرحمن الرحیم و...،بدنه،همان تحمیدخداوندبلندمرتبه ومؤخّره،ختمِ کلام وآمادگی برای ورودبه نَعت وستایش پیامبراکرم(ص)واولیای دین است.
_||_
