راهبرد امام علی (ع) در برابر جریان‌ فکری شیفتگان شیخین در دوره خلافت

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

سید محسن شریفی ¹ , شکرالله خاکرند ²

1 - استادیار دانشگاه قم
2 - دانشیار بخش تاریخ دانشگاه شیراز

تاریخ دریافت : 1400/06/14 تاریخ پذیرش : 1400/11/05 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: امام علی (ع), راهبرد, جریان فکری, شیفتگان شیخین, دوره خلافت,

چکیده مقاله :

جریان‌ فکری شیفتگان شیخین که از آنان به عنوان طرفدار مکتب خلفای نخستین نیز یاد می‌شود، یکی از مهمترین‌ جریان‌های فکری دوره حکومت امام علی (ع) محسوب می‌شود که برآیندی از اندیشه و رفتار خلفای نخستین در طول 25 سال خلافت می‌باشد. پرسش اساسی این پژوهش این است که راهبرد امام در برابر این جریان فکری چه بود که لازمه آن شناخت ماهیت و ویژگی اندیشه‌ای این جریان و نمودهای عینی آن در جامعه است. ارائه اسلوب و مبنایی منطقی از نحوه برخورد امام با این جریان فکری با تاکید بر شرایط تاریخی و اجتماعی جامعه از اهداف این تحقیق است که بیانگر اشراف کامل آن حضرت بر جامعه زمان خود می‌باشد. برای پاسخ به این پرسش از روش توصیفی تاریخی همراه با تحلیل محتوایی متون استفاده می‌شود، چون از گونه تحقیقات تاریخی است که بر اساس سیره و تاریخ انجام می‌شود و به مسائل جریانشناسی و شناخت جامعه نیز نظر دارد. فرضیه این تحقیق بر این مطلب استوار است که امام در ابتدای حکومت به خاطر تاثیرگذاری اندیشه شیخین در جامعه اسلامی نمی‌توانسته به صراحت از مکتب شیخین انتقاد نماید. با این همه یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد، امام در نیمه دوم حکومتش توانسته نقدهای جدی خود را نسبت به اندیشه و رفتار شیخین ابراز نماید وبه خاطر شرایط خاص و البته اثبات جایگاه خود نزد مسلمانان نه تنها واکنش تندی در برابر نظر آن حضرت صورت نگرفته است، بلکه به نظر می‌رسد، جامعه اسلامی وحتی گروه طرفدار مکتب خلفا این انتقادات را به صورت ضمنی پذیرفته باشند.

چکیده انگلیسی:

The intellectual current of the Sheikhs, who are also known as supporters of the school of the first caliphs, is one of the most important currents of thought during the reign of Imam Ali (AS), which is the result of the thought and behavior of the first caliphs during 25 years of caliphate. The main question of this research is what was the strategy of Imam Ali (AS) against this current of thought, which requires understanding the nature and characteristics of the ideas of this current and its objective manifestations in society. Providing a method and a logical basis for the Imam's approach to this current of thought with emphasis on the historical and social conditions of society is one of the objectives of this study, which shows the complete nobility of the Imam over the society of his time. To answer this question, a descriptive historical method is used along with the content analysis of the texts, because it is a kind of historical research that is done based on tradition and history and also considers the issues of flow and cognition of society. The hypothesis of this research is based on the fact that Imam Ali (AS) at the beginning of the government could not explicitly criticize the Sheikhin school due to the influence of Sheikhin's thought in the Islamic society. However, the findings of this study show that in the second half of his rule,