شکل‌گیری حزب توده و تلاش‌های این حزب برای واگذاری امتیاز نفت شمال به شوروی

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

عظیم رفیع زاده ¹

1 - مربی گروه معرف اسلامی ، واحد رشت ، دانشگاه ازاد اسلامی ، رشت ، ایران

تاریخ دریافت : 1398/10/19 تاریخ پذیرش : 1400/05/27 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: آمریکا, ایران, حزب توده, شوروی, نفت شمال,

چکیده مقاله :

کشور شوروی و قبل از آن روسیه به عنوان همسایه قدرتمند ایران در طول تاریخ با اینکه خود از منابع نفتی فراوانی برخوردار بود، اما همیشه به منابع نفتی ایران بنابر اهداف خاصی نظر داشت. در بررسی تاثیر نفت بر روابط دو کشور معلوم می‌شود که آنها در مقاطعی برای دستیابی به منابع نفتی ایران تلاش می‌کرده اند. یکی در سال 1299/ 1921 و دیگری در سال 1320/ 1941 در زمان اشغال ایران درجنگ جهانی دوم، روسها هرچند درهر دو مقطع در اهداف خود ناکام ماندند اما در زمان اشغال ایران در شهریور 1320 بوسیله متفقین تمام ابزارهای لازم را بکار گرفتند، مثلا از حزب توده، نخستین و سازمان یافته ترین حزب چپ گرا درایران برای رسیدن به اهداف نفتی خود استفاده کردند. حزب توده در حالی که قبل از آن با هرگونه واگذاری امتیاز به بیگانگان مخالف بود زمانی که پای شوروی برای امتیاز نفت شمال به میان آمد با ارائه طرح موازنه-که طبق آن امتیاز نفت جنوب متعلق به انگلیسی‌ها و امتیاز نفت شمال را حق شوروی، قلمداد کرده و از درخواست شوروی حمایت کردند. به عبارتی شوروی که وارد صحنه شد حزب توده نیز با آنها هم نوا شد. این تقاضای نفتی در ایران به علت حاکم بودن شرایط جنگی در جهان رد شد. مقالة حاضر در صدد است ضمن بررسی شکل‌گیری حزب توده و تقاضای امتیاز نفت شمال از سوی شوروی به تلاش‌ها و حمایت‌های این حزب برای واگذاری امتیاز نفت شمال به شوروی پرداخته و آن را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهد.

چکیده انگلیسی:

In examining the impact of oil on the relations between the two countries of Iran and Russia, it turns out that they were trying to reach the Iranian oil resources in some cases, one in 1299/1921and the other in 1920/1941. At the time of Iran's occupation of the Second World War, the Russians, though at every turn did not succeed in their goals, during the occupation of Iran in September 1941 by the Allies they used all the necessary tools. For example, they used the Tudeh Party, the first and most organized Leftist party in Iran, to achieve its oil targets. At this stage, the Russian Foreign Ministry Deputy Foreign Minister, Sergey Kavtaradze came to Iran and formally requested for a license to exploit North Oil. The Tudeh Party, while previously opposed to any transfer of privilege to foreigners, when the Soviet Union- their spiritual and co-professional supporters came out, by providing the Balance Scheme they granted the southern oil share to the British and the North Sea's privilege to the Soviet Union. Because the American companies were set to exploit the oil scorecard in northern Iran, immediately the Soviet Union entered the scene and the Tudeh party also met with them. In this context, the efforts of the Tudeh Party to satisfy the Iranian government and parliament in order to agree with the Soviet demand for oil in their own way can be considered.