مقایسه و تطبیق بازآفرینی بافت های فرسوده‌ی شهری بلوک خیام تهران (ایران) و پروژه لیورپول1 (بریتانیا)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

علیرضا عندلیب ¹ , اشکان بیات ² , لیلا رسولی ³

1 - (استادیار گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)
2 - (کارشناسی ارشد طراحی شهری و مدرس گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک)
3 - (دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)

تاریخ دریافت : 1391/04/28 تاریخ پذیرش : 1392/04/20 تاریخ انتشار : 1392/12/20

کلید واژه: هویت تاریخی, مرمت شهری, بازآفرینی شهری, بلوک شهری خیام تهران, پروژه لیورپول بریتانیا,

چکیده مقاله :

دهه 1990 میلادی با بازنگری در همه ی زمینه های علمی، فلسفی و هنری همراه است، به همین علت نگاه نوسازی و مرمت شهری نسبت به دهه های پیش که نگاه جزیی نسبت به مسائل مرمت شهری داشته اند، تغییر کرده و با در نظر گرفتن گذشته و هویت تاریخی دوره های متفاوت، هویت جدید متناسب با شرایط زندگی امروز را در دستور کار خود قرار داده است. بر این اساس مرمت شهری مفهومی جامع پیدا می کند، مفهومی که بهبود و توان بخشی بافت های کهن، در تمام ابعاد اقتصادی، کالبدی، اجتماعی-فرهنگی را مدنظر قرار می دهد و چارچوبی نو در فرآیند دگرگونی شهری تدارک می کند. این پژوهش به مقایسه ی تطبیقی بازآفرینی بافت خیام تهران و لیورپول1 بریتانیا پرداخته است، چرا که هر دو نمونه در بافت مرکزی شهری قرار داشته و بافت پیرامونشان هویتمند و واجد ارزش می باشد. برنامه بازآفرینی پروژه لیورپول1 در سال 2008 به عنوان بهترین برنامه و طرح بازآفرینی اروپا شناخته شده است و طرح توسعه مجدد بلوک خیام تهران نیز بزرگ ترین برنامه و طرح بازآفرینی شهرداری تهران پس از پیروزی انقلاب ایران محسوب می شود. هدف از این مقایسه، بررسی اهداف و اقدامات در دو برنامه، دلایل موفقیت لیورپول1، عدم تحقق پذیری اهداف از پیش تعیین شده در بازآفرینی خیام و در نهایت، ارائه راهکارهایی برای تحقق پذیری اهداف از پیش تعیین شده بافت خیام است. نتیجه اینکه اتخاذ سیاست های کوتاه مدت و مقطعی، بدون برنامه ریزی منسجم و از پیش تنظیم شده، عدم مشارکت مردم از ابتدای طرح تا پایان و در نظر نگرفتن هویت تاریخی و موقعیت بافت خیام باعث شکست و عدم موفقیت در بازآفرینی خیام شده است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مقایسه ای و روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش اسنادی، کتابخانه ای و مشاهده میدانی می باشد.

چکیده انگلیسی:

In 1990’s  we witnessed the  revision of almost  all scientific, philosophical, and artistic areas in human knowledge, for this reason, the view of urban renovation and restoration was changed compared with that of previous decades when a minor attention was paid to urban regeneration issues. Considering the past of historical identity of different period, it has a new identity consistent with conditions of today’s life on its agenda. Accordingly, urban regeneration becomes a comprehensive concept, a concept that considers improvement and rehabilitation of old textures in all economic, physical, social, and cultural dimensions. This research is a comparative study of regeneration of Khayam texture of Tehran, and Liverpool 1 in  the UK, because both samples are located in central texture of the city, and their surrounding textures has identity-related values. Regeneration plan for Liverpool 1 project (2008) was recognized as the Europe’s best regeneration project, and Khayam block redevelopment project (Tehran) is also the largest recreation plan conducted by Tehran municipality after Islamic Revolution. This comparison aims to study objectives and measures in the two plan, the reasons behind the success of Liverpool 1, non-realization of predetermined objectives in regeneration of Khayam, and finally, provision of solutions for realization of predetermined objective of Khayam texture. The result is that adoption of short term and temporal policies, with consistent and prearranged planning, and lack of public participation from the beginning to the end, and failure to consider historical identity and position of Khayam texture resulted in failure of Khayam regeneration. Descriptive-analytical and comparative research method was used. Data collection was conducted by documentary, library and field observation method.