تحلیل کارایی مناطق شهری از لحاظ شاخص های شهر خلاق ( نمونه موردی: مناطق 1 و 6 شهرداری مشهد)
محورهای موضوعی : آمایش محیطآناهیتا عبداللهی 1 , عزت الله مافی 2 , مهدی وطن پرست 3
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان، ایران
کلید واژه: مناطق شهری, شهرخلاق, خلاقیت شهری, مشهد,
چکیده مقاله :
هدف اصلی از انجام این تحقیق، بررسی وضعیت مناطق 1و 6 شهرداری مشهد از لحاظ شاخص‌های شهرخلاق بود. روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است. پرسشنامه پژوهش بر اساس شاخص‌های خلاقیت طراحی و در ادامه این پرسشنامه در بین جامعه آماری پژوهش توزیع و اطلاعات گردآوری شده در نرم‌افزار SPSS ساماندهی شد. نتایج پژوهش در منطقه یک نشان داد که شاخص سرمایه انسانی با نمره میانگین 52/3 نسبت به سه شاخص دیگر از وضعیت بهتری برخوردار است. به ترتیب شاخص‌های سرمایه ساختاری، فرهنگی و اجتماعی در رتبه‌های دوم تا چهارم قرار گرفتند. در نهایت نمره میانگین برای شاخص خلاقیت در منطقه یک برابر با عدد 04/3 ارزیابی شد. نتایج در منطقه شش نشان داد که شاخص سرمایه اجتماعی با نمره میانگین 91/2 نسبت به سه شاخص دیگر از وضعیت بهتری برخوردار است. به ترتیب شاخص‌های سرمایه ساختاری، فرهنگی و انسانی در رتبه‌های دوم تا چهارم قرار گرفتند. در نهایت نمره میانگین برای شاخص خلاقیت در منطقه شش برابر با عدد 98/1 ارزیابی شد. بر اساس نتایج آزمون تی مستقل در سطح اطمینان 99 درصد می‌توان گفت، بین منطقه یک و شش، از لحاظ شاخص‌های خلاقیت شهری اختلاف معناداری وجود دارد. بر اساس مقایسه نمرات میانگین، تنها از لحاظ شاخص سرمایه اجتماعی، منطقه شش وضعیت بهتری نسبت به منطقه یک داشت. اما از لحاظ سه شاخص دیگر، وضعیت منطقه یک بهتر بود.
The main purpose of this study was to investigate the situation of districts 1 and 6 of Mashhad municipality in terms of urban creativity indicators. The research method is descriptive-analytical. The research questionnaire was designed based on creativity indicators and then this questionnaire was distributed among the statistical population of the research and the information collected in SPSS software was organized. The results of research in region one showed that the human capital index with an average score of 3.52 is better than the other three indicators. Structural, cultural and social capital indicators were ranked second to fourth, respectively. Finally, the average score for the creativity index in the region was one equal to 3.04. The results in region six showed that the social capital index with an average score of 2.91 has a better situation than the other three indices. Structural, cultural and human capital indices were ranked second to fourth, respectively. Finally, the average score for the creativity index in the region was six times equal to 1.98. Based on the results of independent t-test at 99% confidence level, it can be said that there is a significant difference between zones one and six in terms of urban creativity indicators. Based on the comparison of average scores, only in terms of social capital index, region six was in a better position than region one. But in terms of the other three indicators, the situation in Region One was better.
1- اکبری مطلق، مصطفی، (1392)، بررسی ابعاد نظریه شهر خلاق و تأثیر آن بر توسعه شهری پایدار با تأکید بر تجارب جهانی، همایش ملی معماری و توسعه شهری بوکان.
2- امینی قشلاقی, داود, مرصوصی, نفیسه, لطفی, احمد. (1400). سنجش و رتبه‌بندی برنامه‌ریزی شهر خلاق در مناطق 22گانه کلان‌شهر تهران. برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، دوره 8، شماره 3، 127-150.
3- جاوید، محمدهادی و حسین¬پور، سیدعلی و اکبری مطلق، مصطفی، 1392، شهر خلاق، برنامه¬ریزی راهبردی، جلد 1، انتشارات طحان.
4- ربانی خوراسگانی، رسول ربانی، مهدی ادیبی سده و احمد مؤذنی، (1390) بررسی نقش تنوع اجتماعی در ایجاد شهرهای شهرهای خلاق و نوآور، جغرافیا و توسعه، شماره 21، صص 180-159.
5- زرقانی، سیدهادی، و منصوریه اسکندریان، (1394) بررسی و ارزیابی شهر مشهد براساس شاخص‌های شهر خلاق، هفتمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر راهبردهای توسعه شهری، صص 24-1.
6- سرور، رحیم، مجید اکبری، مریم امانی و مرضیه طالشی انبوهی، (1395)، تحلیل کارایی محلات شهری از لحاظ شاخص‌های شهر خلاق؛ مطالعه موردی: شهر بناب، جغرافیا، سال 14، شماره 48، صص351-322.
7- سجادیان، مهیار، بهار 1393، دانشگاه موج چهارم، تعاملات رشته‌ای و شهرهای خلاق (واکاوی راهبرد بهینه در کشور)، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، سال 6، شماره 19، 56-39.
8- سلیمانی, علیرضا. (1400). شناسایی و تحلیل عناصر مؤثر بر توسعه شهر خلاق در کلان‌شهرهای ایران(مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز). برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، دوره 8، شماره 1، 99-110.
9- ضرابی، اصغر، میرنجف موسوی و علی باقری کشکولی، (1393). بررسی میزان تحقق‌پذیری شهر خلاق (مقایسه تطبیقی بین شاخص‌های توسعه پایدار شهری و معیارهای ایجاد شهر خلاق، نمونه مورد مطالعه: شهرهای استان یزد)، جغرافیا و توسعه‌ی فضای شهری، سال 1، شماره 1، 17-1.
10- غریب، امید و حسین پور، علی (1391)، بررسی شاخص‌های شکل‌گیری شهر خلاق (مطالعه موردی: مشهد)، دومین کنفرانس ملی دانشجویی، دانشگاه فردوسی مشهد.
11- فوادیان، مصطفی، کرکه آبادی، زینب، کامیابی، سعید (1400). تحلیل جایگاه شاخص‌های شهر خلاق در راستای برندسازی و دستیابی به توسعه پایدار شهری (مورد مطالعه: شهر دامغان)، مطالعات جغرافیای مناطق کوهستانی، دوره 2، شماره 1، 127-142.
12- قربانی رسول، حسین آبادی سعید، طورانی علی. (1392) شهرهای خلاق:رویکردی فرهنگی در توسعه شهری. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره 3، شماره 11، 1-18.
13- لطفی، صدیقه، شهابی‌شهمیری، مجتبی، نیکبخت، الناز. (1395). امکان سنجی کاربست رویکرد کلان‌شهرهای شبکه‌ای چندمرکزی خلاق در منطقه‌ی کلان‌شهری مازندران مرکزی. فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 14، شماره 43، 1-18.
14- لطفی، صدیقه، عباسی، سمیه. (1400). تحلیل تحقق‌پذیری شهر خلاق در شهرهای میانی. مورد مطالعه: شهر ساری. مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 11، شماره 40، 19-40.
15- مطلبیان، خسرو، رحمانی، بیژن. (1399). برنامه‌ریزی و رهبری خلاق در شهر ایرانی اسلامی و ارتباط آن با خلاقیت شهری. مایش محیط. دوره 13، شماره 50، 111-132.
16- مختاری ملک آبادی، رضا، نفسیه مرصوصی، اسماعیل علی اکبری و داوود امینی، (1394) تبیین معیارهای بومی سازی شاخص‌های مکانی فضای شهر خلاق با رویکرد ایرانی – اسلامی، فصلنامه مطالعات شهری ایرانی – اسلامی، شماره 22، صص39-23.
17- ملکی،سعید، شنبه پور، فرشته(1398)، سنجش میزان برخورداری مناطق شهری اهواز از شاخص‌های شهر خلاق، مطالعات محیطی هفت حصار،دوره‌ی 8، شماره‌ی 29، صص 88-77.
18- مشکینی, ابوالفضل, علی پور, سمیه, حاجی زاده, مریم. (1399). تبیین سطوح خلاقیت شهری در نظام شهری کلان شهرها (مطالعه موردی: کلان شهر کرج). پژوهشهای جغرافیای انسانی52(2)، 385-400.
19- نظم فر، حسین، آفتاب، احمد، نظام پور، ناهید، (1395) ارزیابی و اولویت‌بندی مناطق شهری براساس شاخص‌های شهر خلاق (نمونه‌ی موردی: شهر سنندج)، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره‌ی 20، شماره 4، 259-286.
20- Bell, D., & Orozco, L. (2021). Neighbourhood arts spaces in place: cultural infrastructure and participation on the outskirts of the creative city. International Journal of Cultural Policy, 27(1), 87-101.
21- Baeker, G., & Murray, G. (2008). Creative City Planning Framework: A Supporting Document to the Agenda for Prosperity: Prospectus for a Great City. Toronto, ON: AuthentiCity.
22- Deffner, A., & Vlachopoulou, C. (2010). Creative city: A new challenge of strategic urban planning? Department of Planning and Regional Development, School of Engineering. University of Thessaly, 383, 34-48.
23- Durmaz, S. Bahar (2015), “Analyzing the Quality of Place: Creative Clusters in Soho and Beyoglu”, Journal of Urban Design, Vol. 20, No. 1, pp 93-124. DOI: 10.1080/13574809.2014.972348.
24- Florida, R. (2010). Who's your city?: How the creative economy is making where to live the most important decision of your life. Vintage Canada.
25- Hahn, J. (2010). Creative Cities and (Un) Sustainability–Cultural Perspectives. Cultura, 21, 1-20.
26- Kakiuchi, E. (2015). Culturally creative cities in Japan: Reality and Prospects, city, culture and Society 1-8.
27- Orankiewicz, A., & Turała, M. (2021). Exploring paths to creative city emergence. The example of three Polish cities. Regional Science Policy & Practice, 13(3), 659-672.
28- Sasaki, M.(2008), Developing Creative Cities Through Networking. Policy Science Vol.15 No.3.p54.
