تأثیر هویت شهری در گذرهای تاریخی با رویکرد پیاده محوری نمونه موردی: گذر کوچه اتابکان

محورهای موضوعی : آمایش محیط

علیرضا عبداله زاده فرد ¹ , علی شکور ² , زهرا محمدی ³

1 - (استادیار گروه شهرسازی، واحد صفاشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، صفاشهر، ایران)
2 - (استاد گروه جغرافیای انسانی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران)
3 - (کارشناسی ارشد طراحی شهری، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/12/08 تاریخ پذیرش : 1398/03/13 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: شیراز, هویت شهری, گذرهای تاریخی, پیاده محوری, گذر کوچه اتابکان,

چکیده مقاله :

ادراک هویت، درک کیفیت هاى فضاهاى شهرى و احساس تعلق به محیط، اغلب از طریق پیاده روى در محیط قابل‌دستیابی هستند. ازاین‌رو هویت‌پذیری، با ایجاد نقطه مشترکی بین گروه ها و نسل‌های مختلف سبب تشکیل هویت شهر و نتیجتاً ارتقاء هویت ساکنین می شود. بافت تاریخی در شهرها یکی از موارد مرتبط با هویت محسوب می شود که متناسب با شرایط انسانی و طبیعی خود نیازمند مداخله و اصلاح است، ازاین رو می توان پیاده محوری را به‌عنوان روندی مداخله ای در شهرها در راستای ارتقاء هویت مکان در نظر گرفت. لذا این تحقیق با مطالعات میدانی و با استفاده از روش توصیفی با استناد به متون و مصادیق موجود، تأثیر هویت شهری در گذرهای تاریخی با رویکرد پیاده محوری را در محدوده گذر کوچه اتابکان شیراز را به‌عنوان هدف خود قرار داده است و پرسشنامه ای تهیه گردید که توسط 148 نفر از شهروندان پاسخ داده شد. عدد آلفای کرونباخ آزمون پایایی برابر 9/92% به دست آمد و جهت تحلیل اطلاعات آماری از نرم افزار SPSS استفاده شد که در بخش تحلیلی از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی ساده، تحلیل واریانس و تحلیل عاملی استفاده‌شده است. با توجه به داده های به‌دست‌آمده، ضریب همبستگی پیرسون 776/0 و سطح معناداری کوچک‌تر از 05/0، می‎توان گفت که بین معیارهای هویت شهری و گسترش پیاده محوری رابطه معنی‎دار وجود دارد و بر اساس تحلیل واریانس با سطح معنی داری 000/0 بین سه متغیر پیاده محوری، هویت شهری و بافت‎های تاریخی رابطه معنادار وجود دارد و درنتیجه با آزمون رگرسیون خطی ساده از بین معیارهای پیاده محوری، معیار شادی بخش بودن با 7/38 درصد بیشترین تأثیر، معیار راحتی با 2/8، معیار انعطاف پذیری با 1/3، معیار ارتباط با 6/2 درصد به ترتیب اهمیت تأثیرگذاری بر متغیر هویت شهری در بافت تاریخی می‎باشند و با استفاده از آزمون تحلیل عاملی با سطح معنی داری 000/0، بین سه متغیر هویت شهری، پیاده محوری و تمایل عابران اثر متقابل معنی‎دار وجود دارد و بر اساس تحلیل واریانس تمایل عابران تأثیر بیشتری نسبت به پیاده محوری بر روی گسترش پیاده محوری دارد.

چکیده انگلیسی:

Understanding the identity, the quality of urban areas and sense of belonging to an environment, are all achieved through walking in the environment. Therefore, identity admission creates the urban identity and improves the identity of inhabitants through making a common point among different groups and generations. Historical context in cities is one of the elements related to identity which requires intervention and adjustment based on the environmental and human conditions. As a result, pedestrian orientation can be considered as an intervention procedure in citied to improve place identity. Therefore, the present study includes field studies and descriptive method based on the existing patterns and evidences and investigates the effect of urban identity on historical pathways, with a pedestrian-oriented approach in Atabakan alley, Shiraz, Iran. A questionnaire was prepared and then was completed by 147 citizens. Cronbach’s alpha for the reliability test was estimated to be 92.9% and the SPSS software was used to statistically analyze the data. In the analytical part, Pearson correlation coefficient test, simple linear regression, Variance analysis and factor analysis were used. According to the obtained data, Pearson correlation coefficient was 0.776 and the P-value was below 0.05, i.e. there was a significant relationship between the criteria of urban identity and pedestrian orientation expansion. Based on the analysis of variance, with P-value of 0.000, it was found that three variables of pedestrian orientation, urban identity and historical context have significant relationship with each other and according to simple linear regression test, the pedestrian orientation criteria, has the largest effect (38.7%), and then comes the other criteria of convenience, flexibility, and relation, respectively having 8.2%, 3.1%, and 2.6% influence on urban identity variable in historical context. It can be inferred that in the factor analysis test with a P-value of 0.000 there was a significant mutual effect between the three variables of urban identity, pedestrian orientation and the passengers’ willingness. According to variance analysis, the passengers’ willingness was more effective than pedestrian orientation.

منابع و مأخذ:

 

• جعفری‏مبین،ش.1392. ارزیابی کیفی پیاده راه‏های شهری در شهرهای ایرانی نمونه موردی: پیاده راه بوعلی شهر همدان، پژوهش‏های شهری هفت شهر،(4):36-29.


• حبیبی،م.1380. مسیر پیاده گردشگری، نشریه هنرهای زیبا، (9):51-43.


• حبیبی،ک.، بهزاد فر،م.، جابری، ا.1393. پیاده راه محرک توسعه در بافت کهن شهری بررسی نقش محور استروگ در شهر کپنهاگ، فصلنامه علمی-ترویجی منظر، (15):61-55.


• رضویان،م.، محمدی،ع.، برغمدی،م.، شمس پویا،م.1393. ارزیابی هوَیت محله‏های شهری با سنجش حس تعلق به مکان مطالعه موردی محله چای بوئی شهر گنبدکاووس، فصلنامه پژوهش‏های دانش زمین، (18): 37-27.


• سرائی، م.، بهرامی، ف.، مهره کش، ش.1391. مؤلفه‌های هویت‌بخش محله‏های تاریخی شهر بافت پیرامون مسجد جامع شهر اصفهان، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، (8): 36-27.


• صفاری راد، ع.، شمس، م.1395. بررسی تطبیقی معیارهای قابلیت پیاده مداری در سطح محلات شهری (مطالعه موردی: محلات جدید و قدیمی شهر رشت)، فصلنامه آمایش محیط، 39(10)، 183-204.


• عزلتی،ا،.نصر،ط.1394.بررسی مؤلفه‌های هویت‌بخش بافت‌های تاریخی نمونه مطالعاتی:بافت تاریخی شهر شیراز، کنفرانس بین‌المللی دستاوردهای نوین در مهندسی عمران، معماری، محیط‌زیست و مدیریت شهری، تهران، 25 خرداد، 11-1.


• علی اصل ممقانی، ش.، صارمی، ح.، بمانیان، م. 1400. هویت کالبدی فضاهای داخلی خانه‌های سنتی و به‌کارگیری آن در خانه‌های تبریز، فصلنامه آمایش محیط، 52(14)، 197-216.


• کریمی نژاد،م،.ترکاشوند،ع،.جهان‏بخش،ح.1394. جایگاه هویت شهری در احیای بافت تاریخی نمونه موردی بافت تاریخی شهر لنگرود، همایش ملی و معماری و شهرسازی ایرانی-اسلامی، استان گیلان مرکز رشت،17 اردیبهشت، 10-1.


• کلانتری خلیل‌آباد, ح، براتی، فاطمه.1394. بررسی شاخصه‌های پیاده مداری در گذرهای تاریخی رویکردی نو در ارتقاء هویت شهری نمونه موردی: گذر سرشور، کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهرسازی، تهران، 5 آذر، 16-1.


• کیانی، ا، سالاری سردری، ف، افراسیابی راد، م.1389.بررسی هویت شهری در بهسازی و نوسازی بافت‏های تاریخی مطالعه موردی شهر گور-فیروز‏آباد، مجله علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، (30): 33-21.


• لطیفی،غ، فیضی چشمه گلی، ق، باجلال، ر.1394. تبیین و ارزیابی شاخص‏های مؤثر در هویت شهری نمونه موردی محله نوغان در شهر مشهد، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشنامه خراسان بزرگ، (20): 42-25.


• محمدی، ن، تقی پور، م.1394.نقش مبلمان شهری در سرزندگی پیاده راه‏های بافت تاریخی (نمونه موری: خیابان حافظیه و شهرداری)، دو فصلنامه پژوهش‏های منظر شهر، (4): 68-59.


• محمدی, ج،. بخشی،ا،.آقایی،ل.1392. شناخت هویت کالبدی و فضایی بافت تاریخی شهرها (مطالعه موردی: محله فهادان شهر یزد)، اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، همدان، 28 شهریور، 21-1.


• معینی، م.1390.شهرهای پیاده مدار.تهران: چاپ دوم، انتشارات آذرخش، 178.


• مهندسین مشاور پرداراز.1389.طرح تفصیلی منطقه 8 (بافت تاریخی- فرهنگی شیراز).


• میرزایی،س.1397. تأثیر هویت شهری در گذرهای تاریخی با رویکرد پیاده محوری نمونه موردی: گذر بین‌الحرمین شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیضا، 3-32-41-42.


• نصر،ط،.ماجدی،ح.1392.نگاهی به مقوله هویت در شهرسازی، فصلنامه علمی-پژوهشی معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، (11): 277-269.


• نوفل، ع.، کلبادی،پ،.پورجعفر،م.1388.بررسی و ارزیابی شاخص‏های مؤثر در هویت شهری نمونه موردی محله جلفا در شهر اصفهان، فصلنامه علمی-پژوهشی آرمان‌شهر، (3): 69-57.


• نوکار، ب.، کرکه آبادی، ز.، ارغان، ع. 1398. بررسی تأثیرات کاربری‌های مذهبی بر هویت شهر اسلامی (محدوده موردمطالعه مناطق یک و دو شهر یزد)، فصلنامه آمایش محیط، 44(12)، 85-104.


• وارثی،ح،.عامل بافنده،م،.محمد زاده،م. 1389. بررسی و تحلیل مؤلفه‏های هویت شهری و رابطه آن با میزان تعلق مکانی ساکنین شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهر گلبهار)، مجله پژوهش و برنامه‏ریزی شهری، (2): 36-17.


• هرندی،م،.فرخی،م.1392. پیاده راه حلقه‏ی مفقوده حمل‌ونقل پایدار انسان‌محور، کتاب مجموعه مقالات منتخب اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، تهران، شهریور 1392، 14-1.


• Colin, w.1978.The Child In The City, Pantheon Books.221 p


• Mayes,R. 2010 “Doing cultural work: Local postcard production and place identity in a rural shire”, Journal of Rural Studies,26:1-11


• Tölle, A.2010.“Urban identity policies in Berlin: From critical reconstruction to reconstructing the Wall”, Cities, 27(5):348-357.


• Yuen,B.2005.“Searching for place identity in Singapore”, Habitat International,29:197-214


• Walmsley, D.J. 1990. Urban Living. London: Longman Scientifi c and Technical Wheeler, Rachel Sabates and Devereux, Stephen. Transformative social protection, Institute of development Studies, IDS working paper 232, Brighton, Sussex bn19re, England,October 2004.