ساماندهی شهرهای جلگه‌ای با تأکید بر رویکرد توسعه میان‌افزا، مطالعه موردی: شهر بهشهر

محورهای موضوعی : آمایش محیط

سمانه غفاری ساروی ¹ , مجید شمس ² , اسدالله دیوسالار ³

1 - ((دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
2 - (استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)
3 - (دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/04/02 تاریخ پذیرش : 1399/07/06 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: ساماندهی, شهر بهشهر, توسعه درون افزا, شهر جلگه‌ای,

چکیده مقاله :

در دهه‌های اخیر با بروز مشکلاتی ناشی از رشد کالبدی فضایی وسیع شهرها مانند کاهش کیفیت زندگی و شاخص‌های توسعه انسانی، عدم برخورداری کامل شهروندان از خدمات و مسکن، وجود فضاهای رها شده شهری و متروکه و بافت‌های فرسوده در نواحی شهر سبب شده به رویکرد توسعه میان‌افزا با احیای ظرفیت‌های موجود درون شهرها در جهت جلوگیری از تخریب محیط‌زیست و منابع طبیعی، ساماندهی فضایی و کالبدی شهر و استفاده بهینه از اراضی شهری توجه شود. هدف اصلی این پژوهش نقش رویکرد توسعه میان‌افزا در ساماندهی شهر جلگه‌ای بهشهر می‌باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی –تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، مدیران و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی و شهروندان می‌باشند. با توجه به معیارهای توسعه میان‌افزای، اثرگذاری این رویکرد در ساماندهی و هدایت اصولی برنامه‌های توسعه شهری و عملکرد نهادهای مدیریت شهری در بهبود فضایی – عملکردی و ساماندهی شهری 29 شاخص به‌عنوان چارچوب تحلیلی پژوهش در نظر گرفته‌شده است. نتایج حاصل نشان می‌دهد در بهره‌برداری از ظرفیت‌ها و عرصه‌های توسعه درونی شهر بهشهر، تنها به معیارهای زیست‌محیطی( با میانگین2.91 و آماره تی 1.21-) در برنامه‌های توسعه شهری توجه شده و نهادهای مدیریت شهری بادید تک‌بعدی به بهبود شاخص‌های زیرساختی(با میانگین 3.09 و آماره تی 2.54) از میان ابعاد پنج‌گانه توجه نموده‌اند. همچنین در حوزه بهبود فضایی – عملکردی و ساماندهی شهری بهشهر، نهادهای مدیریت شهری تنها در توسعه تراکم خالص شهری، استفاده بهینه از زیرساخت‌ها و تسهیلات موجود، توسعه شبکه معابر و شناسایی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود جهت توسعه درونی دارای عملکرد نسبتاً مطلوب بوده و به وضعیت سرانه‌ها در نواحی شهری و کاهش فشار توسعه در پهنه‌های فضای سبز توجه چندانی نداشته اند. در نهایت بر اساس نظرات متخصصان شهری، توجه به پهنه‌بندی عملکردی، هزینه‌ها و نیازهای مالی، تراکم در نواحی شهری، مشکلات از نگاه ساکنین و شهروندان و بهبود زیرساخت‌ها به‌عنوان مهم‌ترین عوامل مؤثر بر توسعه میان‌افزای شهر بهشهر تعیین‌شده است.

چکیده انگلیسی:

In recent decades, the emergence of various problems due to the vast  Physical-Spatial growth of cities such as reduced quality of life and indicators of human development, lack of citizens' full access to services and housing, existence of abandoned urban spaces and worn-out textures in urban areas have all led to the approach of infill  development which should be considered by reviving the existing capacities within cities in order to prevent the destruction of the environment and natural resources, spatial and physical organization of the city and the optimal use of urban lands. The main purpose of this study is to investigate the role of the infill development approach in organizing the plain city of Behshahr. This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method. The statistical population of the research included managers and experts of executive bodies and citizens. Based on the criteria of infill development, the effectiveness of this approach in organizing and guiding the principles of urban development programs and the performance of urban management institutions in spatial-functional improvement and urban planning, 29 indicators have been considered as an analytical framework for the research. The results showed that in exploiting the capacities and areas of internal development of Behshahr, only environmental criteria with an average of 2.91 and a T-score of -1.21 have been considered in urban development programs. The urban management institutions with one-dimensional view have paid attention to improving infrastructure indicators with an average of 3.09 and a T-score of 2.54 among the five dimensions.Also in the field of spatial-functional improvement and urban organization of Behshahr, urban management institutions have a relatively good performance only in the development of net urban density, optimal use of existing infrastructure and facilities, development of road network and identification and utilization of existing capacities for internal development. The situation of per capita in urban areas and the reduction of development pressure in green spaces have not received much attention.Finally, based on the opinions of urban experts, attention to functional zoning, costs and financial needs, congestion in urban areas, problems from the perspective of residents and citizens and improving infrastructure have been identified as the most important factors affecting the infill development of Behshahr.

منابع و مأخذ:

 

1. آروین، محمود، زنگنه شهرکی، سعید (1399) تحلیل موانع بهره‌گیری از رویکرد توسعه میان‌افزا مطالعه موردی: شهر اهواز، فصلنامه شهر پایدار، دورۀ 3، شمارۀ 1.


2. برایت، الیسام(1393)، تجدید حیات محلات فراموش‌شده در آمریکا، ترجمه احمد زنگانه، کاظم اسمعیلی، بهاره جانه و ابوالفضل زنگانه، آثار معاصر، تهران.


3. برک پور، ناصر،بهرامی، صدیقه(1390) قابلیت سنجی توسعه مجدد در بافت‌های ناکارآمد شهری (مطالعه موردی: محله انبار نفت منطقه 11 تهران)، دوره 1، شماره4، 1-14.


4. زیاری، کرامت الله، پوراحمد، احمد، حمزه پور، رزگار (1394) شناسایی و بررسی پتانسیل‌ها و قابلیت‌های موجود زمین با تأکید بر توسعه میان‌افزا )مطالعه موردی: محلات شهر سردشت(، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال هفتم، شماره 24.


5. زیاری، کرامت الله، ابراهیمی، محمد، آروین، محمود، علوی، سید علی(1395) ظرفیّت سنجی کالبدی بافت مرکزی شهرها به منظور توسعه میان‌افزا (مطالعه موردی: شهر میناب)، مطالعات نواحی شهری سال سوم، شماره 3 (پیاپی 8).


6. سالنامه آماری استان مازندران (1394) استانداری مازندران، معاونت برنامه‌ریزی.


7. سرشماری عمومی نفوس مسکن (1395)، مرکز آمار ایران.


8. سعیدی رضوانی، نوید،داوودپور، زهره، فدوی، الهام، سرور، رحیم(1392) کاربرد اصول توسعه میان افزا در بهبود فضایی- عملکردی بافت‌های شهری (مطالعه موردی: منطقه 17 شهرداری تهران)، دوره 11، شماره36، 159-180.


9. سنگی، الهام، رفیعیان، مجتبی (1391) سنجش مطلوبیت سکونتی در توسعه میان‌افزای شهری با استفاده از مدل تصمیم‌گیری منطق فازی-نمونه موردی: منطقه 19 شهرداری تهران، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شماره 11. سعیدی رضوانی، نوید، داودپور، زهره، فدوی، الهام، سرور، رحیم (1392) کاربرد اصول توسعه میان‌افزا در بهبود فضایی- عملکردی بافت‌های شهری (مطالعه موردی: منطقه 17 شهرداری تهران)، فصلنامه علمی و پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، سال یازدهم، شماره 16.


10. شمس، مجید،رحمانی، بیژن، رحمانی، امیر(1392) تحلیلی بر گسترش کالبدی-فضایی شهر و تعیین الگوی بهینه و پایدار رشد کالبدی شهر صالح آباد با بهره‌گیری از مدل‌های کمی، مطالعات محیطی هفت حصار (هفت حصار)،دوره اول ، شماره3.


11. شمس، مجید،رحمانی، امیر(1394) اصول، مبانی و دیدگاه‌های توسعه‌ی شهری با رویکرد رشد هوشمند شهر، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ملایر.


12. صارمی، حمیدرضا (1392)، بررسی توسعه از درون شهر بروجرد، مدیریت شهری، سال یازدهم، شماره


13. علی‌اکبری، اسماعیل (1396) توسعه درونی: ظرفیت‌ها و ضرورت‌های مدیریت رشد و بازآرایی فضایی کلان‌شهر تهران، فصلنامه علمی پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، سال پانزدهم، شماره


14. علی اکبری، اسماعیل، اکبری، مجید(1396) پهنه بندی توسعه میان‌افزا؛ کوششی در سناریوی توسعه کالبدی کلانشهر تهران، نشریه علمی – پژوهشی برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، شماره 4، پیاپی8،86-100.


15. کیانی، اکبر، سالاری سردری، فرضعلی (1390) بررسی و ساماندهی بخش مرکزی شهر زابل، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، سال چهارم، شماره 13.


16. مک کارتی، جان(1390)، شراکت، برنامه‌ریزی تعاونی و بازآفرینی شهری، ترجمه محمدهادی خلیل نژادی، دانشگاه تهران.


17. میرمقتدایی، مهتا، رفیعیان، مجتبی، سنگی، الهام (1389) تأملی بر مفهوم توسعه میان افزا و ضرورت آن در محلات شهری، نشریه شهرداری‌ها، دوره 10، شماره 98.


18. مختاری ملک آبادی، رضا، شکوهی، محمد اجزاء، قاسمی، یاسر (1391) تحلیل الگوی گسترش شهر بهشهر بر اساس مدل‌های کمی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری سال سوم، شماره ۸.


19. مرادی، مهدی، پریزادی، طاهر، مرادی، مرتضی (1396) الزامات توسعه شهر از درون، مورد مطالعاتی: شهر بروجرد، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شماره 23.


20. ناصر مستوفی، انوشیروان، شکوهی بیدهندی، محمد صالح (1395) شناسایی اصول و راهکارهای اجرای توسعه میان‌افزا در شهر تهران به‌عنوان یکی از ابعاد توسعه شهری پایدار، دانش شهر، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، شماره 360.


21. منگن، اس، پی (1390) طرد اجتماعی و پهنه‌های مسأله‌دار در اروپا، مدیریت نوسازی شهری، ترجمه عارف اقوامی مقدم، دانشگاه تهران.


22. مهندسان مشاور هفت شهر آریا (1396) طرح بازآفرینی پایدار شهر بهشهر، کارفرمایی اداره کل راه و شهرسازی استان مازندران.


23. مهندسین مشاور زیستا (1397) طرح جامع (توسعه و عمران) شهر بهشهر، کارفرمایی اداره کل راه و شهرسازی استان مازندران.


24. نوفل، سید علیرضا و کلبادی، پارین (1392) بازتوسعه زمین‌های قهوه‌ای، رهیافتی به سوی توسعه محلی پایدار. نشریه علمی پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 5،133-146.

 

25. Aly, S. S., & Attwa, Y. A. (2013). Infill development as an approach for promoting compactness of urban form. Sustainable Development and Planning VI, 173, 455.


26. Cooper, M., (2012), urban infill and brownfields redevelopment program, American planningassociation, sustainable cities institute;


27. Florida Department of Community Affairs. (2003). City of Dania Beach Urban Infill and Redevelopment Area Plan.


28. Maryland Department of Planning. (2001). Models and Guidelines for Infill Development, Managing Maryland’s Growth.


29. Merlin, L. A. (2018) The influence of infill development on travel behavior, Research in Transportation Economics, Vol.67, pp.54-67.


30. Ooi, J. T. & Le, T. T. (2013) The spillover effects of infill developments on local housing prices. Regional Science and Urban Economics, Vol.43, No.6, pp.850-861.


31. Paull, E. (2008), energy benefits of Urban infill, brownfields for the city of Beijing cities,12(3),149-162;


32. Pizzol, L., Zabeo, A., Klusacek, P., Giubilato, E., Critto, A., Frantal, B.,Martinat, S., Kunc, J., Osman, R., & Bartke, S. (2016). Timbre Brownfeild priorization Tool to Support effective Brownfeild Regeneration. Journal of environmental Management, (166), 178-192.


33. Shannon, Van Zandt. (2010). “Brown Fields Redevelopment for Affordable Housing”. Plan 656 Housing and Community.