بررسی ترکیب‌های شیمیایی اسانس گیاه Centaurea xanthocephala (DC.) Schultz-Bip. در رویشگاه طبیعی ارومیه

محورهای موضوعی : اکولوژی محیطی

فاطمه عسکری ¹ , زهرا بهراد ²

1 - مربی پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران
2 - کارشناس‌ارشد، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1393/07/05 تاریخ پذیرش : 1393/12/10 تاریخ انتشار : 1394/03/01

کلید واژه: اسپاتولنول, ترکیب‌های شیمیایی اسانس, تیره کاسنی, گل گندم سرطلایی (Centaurea xanthocephala),

چکیده مقاله :

گونه C. xanthocephala نوعی گل‌گندم چندساله است که در منطقه شمال غربی کشور پراکنش دارد. هدف ازانجام این تحقیق تعیین ترکیب‌های شیمیایی موجود دراسانس گونه‌ گل گندم سرطلائی برای کاربردهای احتمالی آن در صنایع مختلف دارویی، آرایشی- بهداشتی و غذایی بود. اندام هوایی گیاه در مرحله گلدهی در اواخر تیر 1389 از منطقه ارومیه، دره قاسملو جمع‌آوری و در دمای محیط خشک و سپس آسیاب شدند. نمونه ساقه همراه برگ و گل‌آذین به تفکیک با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. برای جداسازی و شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازده اسانس برگ و ساقه (برپایه وزنی- وزنی خشک شده) 02/0 و گل‌آذین 023/0 درصد بود. در اسانس ساقه همراه برگ 18 ترکیب و در اسانس گل‌آذین 16 ترکیب شناسایی شد. بالاترین درصد ترکیب ساقه همراه برگ، اسپاتولنول (1/26درصد) و آلفا-کوپائن (4/11درصد) بود. در حالی که در گل‌آذین، اسپاتولنول (6/28درصد)، آلفا-کوپائن (0/13درصد)، سیس-لانگی‌پینانول (6/5درصد) وترانس-‌کاریوفیلن (8/4درصد) از ترکیب‌های غالب بودند. براساس نتایج حاصل از بازده اسانس اندام‌های مختلف C. xanthocephala، مقدار آنها بسیار جزئی است و قابل‌توجه نبود. همچنین میزان ترکیب‌های اصلی اسانس در گل آذین بیش از ساقه و برگ بود.