بررسی ریخت شناسی گرده برخی از گونه‌های جنس Vicia L. در ایران

محورهای موضوعی : ژنتیک

فهیمه سلیم پور ¹ , فریبا شریف نیا ² , الناز کار آفرین ³

1 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی, واحد تهران شمال
2 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی, واحد تهران شمال
3 - کارشناس ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی, واحد تهران شمال

تاریخ دریافت : 1388/05/11 تاریخ پذیرش : 1388/09/18 تاریخ انتشار : 1389/03/25

کلید واژه: ایران, SEM, دانه گرده, Vicia,

چکیده مقاله :

جنس ماشک Vicia L. یکی از گیاهان علو فه‌ای متعلق به تیره Fabaceae می‌باشد. بین برخی گونه‌های این جنس مانند V. sativa، V. cordata، V. angustifolia و V. michauxii، V. aintabensis, V. peregrine و V. ciceroidea، V. sojakii تشابه ریخت‌شناسی بالایی از نظر خصوصیات بخش زایشی و برگها دیده می‌شود که شناسایی آنها را با مشکل مواجه می‌سازد. به منظور بررسی کارایی صفات ریخت‌شناسی دانه گرده، در تعیین روابط تاکسونومیکی گونه‌های جنس Vicia تعداد 21 گونه از این جنس جمع‌آوری شده از استان‌های تهران، سمنان، قزوین و مازندران با استفاده از میکروسکوپ الکترونی SEM مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که شکل دانه گرده در کلیه گونه‌ها استوانه ای از نوع سه شیار منفذی بوده و تزئینات سطح اگزین از نوع مشبک منظم یا نامنظم تا چروکیده می‌باشد. طول محور قطبی،تزئینات شیار،ضخامت دیواره شبکه (موری) و تزئینات سطح قطبی مهمترین نقش را در تفکیک گو نه‌ها داشته‌اند. بر این اساس کلید شناسایی گونه‌ها با استفاده از کلیه صفات دانه گرده تنظیم گشت.

چکیده انگلیسی:

The genus Vicia L. is one of the forage legume in Fabaceae family. V. sativa, V. cordata,V. angustifolia ,V. michauxii ,V. peregrine ,V. sojakii and V. ciceroidae have similarities specieally in leaves and flower morphology, so their distinguished are difficult.In orther to study of efficiency of morphology characters of pollen grain in distinction the taxonomical relation in Vicia, 21 species were gathered from Tehran, Qazvin, Semnan and Mazandaran provinces and studied by using SEM. Pollen shapes in all species is ablong, tricolporate and ornamentation of pollen surface is reticulate to regulate. Polar view (P), Furrow sculpture (Fs), muri and swollen mesocolpium (S m) have an important role to distinction them. The species identification key were prepared accordingly.

منابع و مأخذ:

پاکروان، م.، جلیلیان، ن.، و نعمتی، م. (1379). تیره پروانه آسا (Papilionaceae): قبیله ماش (Vicieae). موسسه تحقیقات جنگل‌ها ومراتع. شماره 33.

Clarke, G. C. S.and Kupicha, F. K. (1976) The relationships of the genus Cicer L. (Leguminosae): The evidence from pollen morphology. Botanical Journal of the Linnean Society. 72: 35-44.

Efimov, K. F. (1988) Karyological study of species of genus Vicia (Fabaceae) from the central Caucasus Bot. Z. 73: 641-651.

Endo, Y. & Ohashi, H. (1995) The morphology of styles and stigma in Vicia (Leguminosae). Journal of Plant Research.108: 17-24.

Endo, Y. & Ohashi, H. (1996) The pollen morphology of Vicia (Leguminosae). American Journal of Botany 83 (8): 955-960.

Ferguson, I. K. & Skvarla, J. (1981).The pollen morphology of the subfamily Papilionoidae (Leguminosae). In R. M. Polhill and P. H. Raven, Advances in Legume Systematics, Part 2, 859-896. Royal Botanical Garden, Kew.

Ferguson, I.K. & Skvarla, J. (1983) The granular interestitium in the pollen of subfamily Papillionoidae (Leguminosae). American Journal of Botany. 70: 1401-1408.

Komarov, V.L. (1954) Flora of the U.S.S.R. Botanicheskii. Institute I. M. L. V. Komarova. Ak undemii Nauk U. S. S. R. Moskua- Leningrad 11: 145-197.

Kupicha, F.K. (1976). The infrageneric structure of Vicia. Royal Botanical Garden. 34: 287- 326.

Lunch, S.P. & Webster, G.L. (1975) A new technique of preparing pollen for Scaning Electron Microscopy. Grana. 15: 127-136.

Moore, P.D.; Webb, J.A. and Courson, M.E. (1991) Pollen analysis. Oxford Black Well Scientific Publibcations.

Punt, W. and Hoen, P.P. (2004) Glossary of Pollen and Spore Terminology. Review of Laboratory of paleobotany and Palynology.143: 1-81.

Rechinger, K.H. (1979) Flora des Iranischen Hochlandes und der umrahonden. Akademische bruk U. cont, No157.